Аударудағы морфология, синтаксистік құрылысқа байланысты міндеттер

1. Аударудағы морфология, синтаксистік құрылысқа байланысты міндеттер.

Кез келген тілде басқа тілдерге де ортақ грамматикалық ортақ әмбебаптықтың болуы — заңды құбылыс. Тұпнұсқаның грамматикалық формасын өңдеу, реттеу аударманың мақсатына жатпайды. Аударманың мақсаты — тұпнұсқаның аударма тілге сай келмейтін грамматикалық формаларын жеткізу. Жат тілдегі кейбір өзгеше грамматикалық құрылымдарды игеру қиын болуы мүмкін.

1. Тұпнұсқаның грамматикалық формасын өңдеу, реттеу аударманың мақсатына жатпайды.

2. Аудармада тілдік жүйенің әр деңгейінің бір-бірімен тығыз байланысты екені ерекше көрінеді.
Бақылау сұрақтары:

1.Аударудағы морфология, синтаксистік құрылысқа байланысты міндеттерге не жатады?

2. Аудармада тілдік жүйенің әр деңгейінің бір-бірімен тығыз байланысты екені неден көрінеді?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1.Алдашева А.М. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер. – Алматы, 1999. – 161 б.

2. Жұмабекова А.Қ. Аударматанудың негіздері : Оқу-әдістемелік құрал. - Алматы, 2012. - 296 б.
3. Комиссаров В.Н. Слово о переводе. –М.,1973. –216 с.

28 Дәрістің тақырыбы: Түпнұсқа мәтінін аудару жолдары.

1. Түпнұсқадағы сөзбен сөйлем мағынасын аударудың басты жолдары.

2. Аудармадағы грамматикалық мағыналардың рөлі.

3. Аудармадағы грамматикалық белгілер.
Аударма мәдениеті үздіксіз өсіп келеді. Сонымен бірге, қазіргі бар аудармалардың өзінің де маңызын елемей, оны “мәртебелі ғылымның” назар аударуына арзымайтын нәрсе деп кемсітуге болмайды. Ондай пікірден қауіпті қорытынды шығып кетуі мүмкін. Аудару арқылы, тұтас алғанда, түпнұсқаның бар қасиетін беруге болмайды деу, сөйтіп, әдебиет жайындағы ғылым үшін көркем аударманың маңызын жоққа шығару – түпнұсқаның тілін екінші тілде бейнелеуге келмейтін әлдеқандай бір құпия жазу деп бағалағандық болар еді.

Формалық-грамматикалық тепе-теңдік деген нәрсе аудармада тіпті өте сирек болады екен. Түпнұсқа мен аударма тілдегі грамматикалық айырмашылықтардың болу жағдайлары.

1. Аудару арқылы, тұтас алғанда, түпнұсқаның бар қасиетін беруге болмайды деу, сөйтіп, әдебиет жайындағы ғылым үшін көркем аударманың маңызын жоққа шығару – түпнұсқаның тілін екінші тілде бейнелеуге келмейтін әлдеқандай бір құпия жазу деп бағалағандық болар еді.

2. Түпнұсқа тіл мен аударма тілдің арасында болатын айырмашылықтардың үш типі бар.

Бақылау сұрақтары:

1. «Дворянское гнездо» атты Тургеневтің шығармасын кім аударған?

2. Түпнұсқа мен аударма тілдегі грамматикалық айырмашылықтар не себепті болады?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Алдашева А. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер. – Алматы: Арыс, 2006. – 158 б.

2. Жұмабекова А.Қ. Аударматанудың негіздері . Алматы, 2012. - 296 б.
3.Тарақов Ә.С. Аударма психологиясы және мәдениеті. А., 2005. – 60 б.
29 Дәрістің тақырыбы: Аударманың жанрлық-стилистикалық түршелерін сипаттаудың қағидаттары. Ғылыми-техникалық материалдарды аударудың ерекшеліктері .
1.Көркем аударманың төмендегідей айырым-белгілері.

2. Ғылыми-техникалық материалдарды аударудың ерекшеліктері .

    Дәрісті қорытындылау:

1.Қоғамдық істің басқа бір түрі сияқты, аударма да белгілі бір қоғамдық мұқтаждықтарды қанағаттандыратын қажеттілік.

2. Ғалым А.Алдашева көркем аударманың әр түрлі айырым-белгілерін ұсынады.

3.Ғылыми-техникалық аудармаға ғылыми мақалалар, монография, техникалық сипаттама жатады.

Бақылау сұрақтары:

1. А.Алдашева көркем аударманың қандай айырым-белгілерін ұсынады?

3. Ғылыми мәтіндерге қандай белгілер тән ?

1.Алдашева А.М. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер. – Алматы, 1999. – 161 б.

2. Жұмабекова А.Қ. Аударматанудың негіздері : Оқу-әдістемелік құрал. - Алматы, 2012. - 296 б.

30 Дәрістің тақырыбы: Аударма техникасы.

Қазіргі «ақпараттар легі» ғасырында аудармашының жұмысын сөздіктерсіз елестету мүмкін емес. Сонымен қатар, аудармашы арнайы терминдерді жылдам табуы үшін, алдымен, ақпараттың қандай дереккөздері бар екенін және оларды қандай ретпен әрі қалай пайдалану керектігін білуі қажет.

1.Ақпараттың барлық дереккөздерін екіге бөлуге болады:

2.А.Қ. Жұмабекова мынадай түрлерін келтіреді: Дәстүрлі (қолжазбалы) аударма, машиналық (автоматты) аударма, аралас аударма.

1. Аудармашы арнайы терминдерді жылдам табуы үшін нені білуі керек?

1. Жұмабекова А.Қ. Аударматанудың негіздері .Алматы, 2012. - 296 б.

№1 тақырыбы: Аударма теориясының негіздері пәнінің, міндеттері мен мақсаттары. Аударма теориясының даму, қалыптасу тарихы.

1. Қазақ тіл білімінде аударматану мәселесі қай кезде қолға алынды ?

2. Қазақ тіл білімінде аударма ғылымы және оның қалыптасуы туралы зерттеген кімдер?

3. Аударма ұғымына қандай анықтама бересің?

4. Аударма туралы толығырақ және нақты теорияны ұсынған ғалым кім?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1.Алдашева А.М. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер. – Алматы, 1999. – 161 б.

2. Комиссаров В.Н. Слово о переводе. –М.,1973. –216 с.
3. Сәмитұлы Ж. Аударма теориясы және практикасы. А., 2005.