Дəнді бұршақ дақылдар Жалпы сипаттамасы. Дəнді бұршақ дақылары (асбұршақ, ноқат, ноғаттақ, бөрі бұршақ, т.б.) дəнді дақылдардың үшінші биологиялық тобын құрайды да, бұршақ тұқымдасына жатады. Бұл дақылдардың тұқымдарында 20-30% жəне одан да жоғары мөлшерде ақуыз болады, ал бұл дəнді астық дақылдарынан 1,5-3,0 есе артық. Оның үстіне ақуызды заттар амин қышқылдарының құрамы бойынша (лизин, триптофон, т.б.) толыққұнды, жеңіл ериді, адам мен жануарлар ағзаларымен жеңіл қорытылады. Тұқымдар мен жемістерінде ағзаның қалыпты қызмет істеуіне қажетті көп мөлшерде көмірсулары (крахмал) жəне əртүрлі дəрумендер (А, В, С, т.б.) де шоғырланған. Дəнді бұршақ дақылдары мал шаруашылығындағы ақуыз мəселесін шешуге мүмкіндік жасайды. Таза жəне аралас егістіктерде олардан қоректілігі жақсы жасыл балауса, пішен жəне сүрлем дайындалады. Олардың сабаны мен мекені де мал азықтық құндылығымен ерекшеленеді . Дəнді бұршақ дақылдарының тұқымдары өңдеу өнеркəсібінде де пайдаланылады. Айта кеткен жөн, ақуыздың көп бөлігін бұршақ тұқымдас өсімдіктер ауадығы азотты сіңірудің нəтижесінде қалыптастырылады. Олардың агротехникалық маңызы да зор : тамырларында орналасқан түйнек бактерияларының азотты байлау қабілетінің арасында топырақ органикалық заттармен жəне биологиялық азотпен байытылады. Сондықтан барлық бұршақ тұқымдас өсімдіктер көптеген ауыл шаруашылығы
Лекция№10 Құрама жем және оны өндіру.
Құрама жем түрлері. Мал азығын дайындау кәсіпорындары және цехтар толыққұнарлы құрама жемді, құрама жем – топтарын, құрама жем қоспаларын, ақуыз-дәрумендікминералды қосындыларды (АДМҚ) дайындайды. Толыққұнарлы құрама жем мал және құстардың организіміне қажетті құнарлы және олардың физиологиялық әрекетін ынталандыратын заттардың, басқа азық түрлерінің рационға қоспасынсыз негізгі барлық қажетті заттардан тұрады. Құрама жем - топтамалары жануарлар және құстардың негізгі рационындағы құнарлы заттардың жетіспеушілігінің орнын толтырады. Ірі және сөлді азықтарға қосымша ретінде беріледі. Құрама жем – топтамалары қазіргі уақытта өндіріліп жатқан мал азығының негізгі бөлігін құрайды. Құрама жем қоспалары негізінен ірі (пішен, сабан, үгілген жүгері собығының өзегі, құрғақ жжем және т.б.) және құрама жем топтамаларынан тұрады, оларды көбіне күйіс қайыратын ірі малдарға азық ретінде пайдаланады. Ақуыз – дәрумендік – минералды қосындылар жоғарыақуызды, дәруменді, минералды қосындылардан тұрады, және олар жоғарыда аталған элеметтері аз азықты құнарландыру үшін қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |