Этноұлттық идеологияның рухани - өнегелік компаненті

Осы уақытағы болып жатқан процестерді ұлттық қайта өрлеу деп атады. Орталықтағы идеологтар Кеңестік биліктің артықшылығын көрді, сондықтанда олар бұным ен келіспеді. Біріншіден Кеңестік билік мәдениетті дамытуға көп үлесін қосты. Екіншіден Қайта өрлеу архаиканың реанимациясына әкелді. Шешім мынадай болды: «ұлттық қайта өрлеу» түсінігн мүлдем пайдаланбау қажет.

Ұлттық қайта өрлеу деп аталған феномен өзін арта қалған адам ретінде сезінгендер үшін жақсы көмектесті. Олар бұны ұлттық қасиеттерін қайтарып алуға пайдаланды.

Бұл оларды плюрализді дамытуға, өзіндік жеке мінез-құлықтарын дамытуға, саяси бақылаудан басануға итермеледі.

Бұның барлығы агрессияны тудырды. Тәуелсіздік жарияланғаннан кейінгі республикалардағы билік үшін күрес елдің көптеген халқының саяси өмірден алшақтануына әкелді.

Ұлттық қозғалыстардың алғашқы және екінші кезеңдерінде интеллигенция басты роль ойнады. Себебі элита негізгі идияларды, шешімдерді, консенсусқа келу не келмеу мәселелерін шешеді. Элитаның ядросын құраған экономистер, социологтар, заңгерлер істі күштік қақтығыстарға әкелмеді. БАҚ қызметкерлері идеяларды таратты, әртістер, суретшілер, киноматографтар бұқара халыққа эмоциональды ықпал етеді. Бірақ егер билік алынса немесеқақтығыс зорлыққа әкелінсе, оқиғаның дамуына жауапкершілік билеуші элитаға беріледі.