8.2. Фонондарды тәжірибелік зерттеудің әдістері
Жеке фононның энергиясы мен импульсін анықтауға мүмкіндік беретін фонондарды зерттеу әдістеріне тоқталайық. Бұл әдістер фононның кристалға түсетін бөлшектермен өзара әсерлесуіне негізделген: нейтрондармен, электрондармен, фонондармен немесе фотондармен (рентгендік, оптикалық немесе инфрақызыл диапазондағы электромагниттік сәулеленумен). Мұндай тәжірибелерде тәуелсіз кристалға түсетін және кристалдан шашыраған бөлшектердің энергиясы және импульсі өлшенеді, содан кейін энергияның және импульстің сақталу заңы бойынша тәуелсіз фононның энергиясы және импульсі анықталады.
Фотонның деформацияланған кристалдық тормен өзара әсерлесуі. Сыну көрсеткіші n-ге тең фотон кристалмен энергиямен әсерлессін. Егер кристалда энергиясы және импульсі фонон болса, онда фононмен байланысқан серпімді толқын кристалдың бір аймағының сығылуына және басқасының созылуына, яғни кристалдың әр түрлі нүктелерінің сыну көрсеткіштерінің n өзгеруіне алып келеді. Түскен фотондар дифрагирленетін дифракциялық тордың (8.1-сурет) баламасы пайда болады. 8.1-суретте негізгі шашырамаған фотондар шоғынан басқа екі дифракциялық минимум пайда болатындығы көрінеді. Фотон қозғалысының бағытының өзгерісі кристалдың тербелісі мен 8.1-суретте көрсетілген кристалдың сыну көрсеткішінің n модуляциясын туындататын жұтылуға немесе фотонның туындауына негізделген.
INCLUDEPICTURE "http://fn.bmstu.ru/phys/bib/physbook/tom6/ch3/images/image3_1.gif" \* MERGEFORMATINET
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
