А м. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік
Экосфера жағдайының негізгі детерминенттері
жүктеу/скачать 1,39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Геоэкологиялық жағдайға әлем халқының әсері.
| 1.Экосфера жағдайының негізгі детерминенттері.
Экосфераға әлеуметтік – экономикалық процестердің үш негігі факторы әсерін тигізеді. Яғни негізгі детерминенттері: Халықтың өсуі. Тұтыну деңгейінің жоғарлауы. Техникалық прогресс.( техниканың қарқынды дамуы) 2. Геоэкологиялық жағдайға әлем халқының әсері. Әлем халқының геоэкологиялық факторы. Халық санының өсуіне байланысты – тамақ, киім, тұрғын үй, медициналық көмек, оқу, білім басқа да қызметтерге деген сұраныстың артуы. Халық санының өсуі табиғаттың барлық байлықтарына деген сұранысын арттырып отыр. Әлем халқының абсалюттік деңгейде өсуі 20 ғасырда екі есеге артты. 1965 жылы 60 млн, 1985 жылы 80 млн, 1995 жылы 90 млн адамға жыл сайын көбейіп отырды. Экономикалық әлеуметтік прогресс халық санының өсуіне әсерін тигізді деп атап өтті, американ ғалымы Френка Ноуштайн Болжам баойынша әлем халқының өсуі 2005 жылға қарай төмендеп, тұрақтанады. Әлем халқының өсуін үш кезеңгң бөліп қарастыруға болады. 1-ші кезең Туу деңгейі де өлім деңгейі де жоғары. Халық саны баяу өседі. 2-ші кезең Жағдайдың жақсара бастауына байланысты, Яғни медициналық көмектің жақсаруы, өлім деңгейінің төмендеп, туу деңгейі жоғарлайды. Халық саны жылдам өседі. 3- ші кезең. Әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты. Балалар өлімі азайып, бала туу деңгейі де төмендейді. 1990 жылы басында Европаның 24 елінде демографиялық өсім тоқтады. Соның ішінде Россия, Жапония, Германия мемлекеттрі бар. Бұл елдерде халық санының өсуі жылына 0,3 пайыздан артпайды. Көп елдер негізінен алғанда екінші стадияда даму үстінде. Халық санының өсуінде дамушы елдердің үлес салмағы 75 пайыз, ал бұл көрсеткіш 2030 жылы 85-87 папйызға жетеді. Дамыған елдерде – бала саны, қарт адамдардың санымен сәйкес келеді. Ал дамушы елдерде жастардың үлес салмағы артық, бұл халық санының артуына әкеледі. Халық санының артуы табиғи ресурстарға деген сұранысты арттырады. Орман, жайылым, топырақ, су көздері және т.б. Адамзат енді өзінің қоршаған ортасын ластай бастайды. Мұны демографиялық қақпан(тор) деп атайды. Сонымен қорыта келгенде: Әлем халқы осылай өсе беретін болса, келесі ғасырдығ ортасында 10 немесе 12 млрд-қа жетеді. Дамушы елдердің халқы әлем халқының 85-87 пайызын алады. Табиғи ресурстарға деген сұраныс артып, геоэкологиялық тоқырау басталады. Халықтың көшіп-қонуы геоэкологияға әсерін тигізеді. Алдағы он жылдықтарды дамушы елдердің халық артады. Әлемнің барлық елінде жастарға қарағанда, қарт адамдардың үлес салмағы артады. жүктеу/скачать 1,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|