А. Мырзахметов атында

Абай Мырзахметов атындағы Көкшетау университеті

Сонымен бiрге, ҚР Заңының 19 бап (1 тармағына) сәйкес “Қоғамдық қауiпсiздiк, яғни Қазақстан азаматтарының өмiрiнiң, денсаулығының және мүдделерiнiң қорғалуы және де оларға зардап келтiруге бейiм қауiп-қатерден қазақстан қоғамын құндылығын қорғау, мемлекеттiк органдардың меншiк нысанына қарамастан кез келген органдардың лауазымды адамдардың және азаматтардың олардың құқықтары мен бостандықтарының кепiлдiктерiн, жеке қауiпсiздiгiн нығайтуға бағытталған әрекеттерi және шешiмдерiмен қамтамасыз етiледi. Оның үстiне берiлген мiндеттiң шешiмiн Қазақстан Республикасындағы ең жоғарғы құндылық болып адам, оның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары болып табылатыны туралы (ҚР Конституциясы 1-бап) конституциялық ереженi орындау ретiнде де қарастыру керек.

Әйелдер қылмыстылығының жағдайы, динамикасы және құрылымы.

Әйелдердiң қылмыстық жүрiс-тұрысы еркектердiң қылмыстылығынан көлемi және қылмыстың сипатымен, әдiсiмен және оны жасау құралымен қылмыстық қол сұғудағы құрбанды таңдаумен ерекшеленедi. Әйелдердiң қылмысына көбiнесе отбасылық-тұрмыстық және соған сәйкес жағдайлар жиi ықпал жасайды. Бұл ерекшелiктер қоғамдық қатынастардың жүйесiнде әйелдiң тарихи бейiмделген орнымен, оның әлеуметтiк рөлi және қызметтерiмен, оның биологиялық және психологиялық қабiлетiмен ерекшеленедi.Алайда әйелдердiң қылмыстық мiнезiнiң таралымын, сипаты және әдiстерi, қоғамға қауiптiлiк дәрежесi өзгеруiне байланысты, әйелдердiң әлеуметтiк өмiр жағдайы мен өмiр салты өзгередi [2].

Статистикалық мәлiметтер бойынша, ақырғы 15 жылдың iшiнде жыл сайын әйелдердiң қылмыстық жауапкершiлiкке тартылуының едәуір санының өсуi байқалады. Ендеше, 2000 жылдың 12 айында тек Қарағанды облысы бойынша 10258 адамның қылмыс жасағандығы анықталды, олардың – 1428-i әйел кiсiлер (1999 жылға – 9755 және 1161-ге сәйкес келiп тұр). Әйелдер қылмысының көптеп тараған түрi болып бөтеннiң мүлкiн ұрлау (әйелдер қылмысының жалпы құрылымының 15%-iн құрайды), сенiп тапсырылған мүлiктi иелену және ысырап ету, алдау немесе сенiмге қиянат жасау жолымен мүлiктiк залал келтiру (18-20%); тұтынушыларды алдау (13-14%). Бiрақ бiр нәрсенi ескеру керек, ресми статистика әйелдер қылмыстылығын айқын жағдайын толығымен ашпайды. Көптеген қылмыстар (ұрлықтар, әсiресе ұсақ-түйек ұрлықтыр) ашылмайды және тiркелмейдi. Өз мүддесi үшiн қылмыстарды әйелдер көбiнесе жұмыс орындарында жасайды, яғни әртүрлi мiндеттердi орындау мұқтаждығымен және себебiмен. Ұрлықтың төрттен үш бөлiгi қалалардан орын алады, өйткенi, ауылды жерлерде сауда нүктелерi, қоғамдық азықтану кәсiпорындары едәуiр аз екендiгi айтпасақта түсiнiктi.

Жалпы тұрғыда кiрiстердi немесе басқа да салық салынатын объектiлердi жасырғаны үшiн қылмыстық жауапкершiлiкке тартылған әйелдер 60,9% құрады. Әдеттегiдей бұлар иеленген лауазмының мамандығы бойынша жоғарғы және орта арнайы бiлiмi бар, есеп тапсыру және сауда-қаржының iсiмен 1 жылдан артық шұғылданған жеке фирмалардың жергiлiктi кәсiпорындардың, серiктестердiң, кооперативтердiң бухгалтерлерi сауда кәсiпорындарының меңгерушiлерi.Барлық жағдайларды бұл қылмыстың жасалу схемасы бiрдей десекте болады: бұл келген не кеткелi тұрған тауардың бiр бөлiгiн жасыру, не салықтан түскен пайданың көлемiн түсiрiп жiберу мақсатында есеп бойынша ақша құралдарының қозғалысы туралы есептiлiктi қасақана жымқыру, қызметтiк жұмыспен пара алу да байланысты. Бұрын көбiнесе әйелдер пара алушылықта пара берумен және делдал болумен айналысса, қазiр пара алушылардың саны көбейiп кеттi. Көрiп тұрғанымыздай, мұны әйелдердiң әлеуметтк белсендiлiктерiнiң өсуiмен байланыстыру керек [3].

Сонымен бiрге, құқық қорғау аясымен де, қанша дегенмен пара алушы әйелдердiң арасында сотта iстейтiндерi, прокуратура және IIО-ры қызметкерлерi де аз емес екен. Жалпы кiсi өлтiру жиынтығында, әйел кiсiлердiң шектi салмағы мұнда бесе есе төмен. Мысалы, әйелдердiң тұрмыстық қылмыстылығында орын алатын мiнездерiнiң жағдайлығы, жылдамдығы өндiрiстi қылмыс жасайтын әйелдерге жұғымсыз. Олармен жасалған қылмыстар, қажеттi психологиялық байланыстарды анықтау, жеке қарым-қатынастар, өз әрекеттерiнiң нақты құпиялылығы және қатысушылармен өзара қарым-қатынастарын өзiне қамтитын дайындау әрекеттерiнiң айырмашылығы бар.Мұндай микро әлеуметтiк ортадағы әйелдердiң созылған қылмыстық әрекеттерi әйелдерде қылмыс жасауда кәсiби қабiлеттердi қалыптастырды.Ауылды жерлерде қылмыстылық едәуiр төмен дәрежеде, өйткенi ол жердегi тығыз әлеуметтiк байланыстар өзiнен өзi әлеуметтiк бақылаудың элементi ретiнде қызмет етедi.

Отбасы-тұрмыстық ортада – ауылды жерлерде әйелдер жеке адамға қарсы қылмыстарды да, бөтеннiң мүлкiн ұрлауды да жасайды, бiрақ осыған сәйкес iс әректтер қалаға қарағанда қоғамның пiкiрiмен қатал түрде бағаланады. Оның үстiне, ауылды жерде қылмыс жасаған және сотталған әйелдер, босатылғаннан кейiн ауылға үйлерiне қайтпай, басқа жерлерде, көбiне қалаларда жиi қалып қояды. Жалпы жауапкершiлiкке тартылған әйелдердiң арасында әйелдер тобының қылмыстылығы 26% құрады. Тергеумен және сотпен анықталмаған тұлғалармен қатысып, қылмыстық жауапкершiлiкке тартылғандығы үшiн 4,1% қылмыс жсаған әйелдердiң фактiсi өзiне назар аудартады. Әйелдер үшiн типтiк қылмыстар – жаңа туған баласын өз анасының өлтiруi (ҚР ҚК 97-бабы), басқа кiсi өлтiру түрлерiне қарағанда, бұл қылмыс ауылды жерлерде көп тараған. Әдетте, мұндай iс әрекеттi тамағы жоқ, көйлегi көк, отбасысы жоқ жас әйелдер жасайды.Бiрқатар жағдайларда бұл қылмыстардың арқасында еркектiң бейнесi тұрғанын байқауға болады, көбiнесе бұл бiрге тұрушысы, немесе ойнасы, бұл ауыр қылмыстар үнсiз келiсiмсiз, жасалады, бiрақ әдетте әйел оның атын атамайды. Таңдамалы мәлiметтер бойынша, жиырмасыншы жылдармен салыстырғанда қылмыстар саны үш есе өстi керек [4].

Ақырғы жылдардың күрделiрек қарқыны–бұзақылық үшiн сотталған әйелдердiң өсiмi:қылмыскерлер арасында 3%, ал сотталған бұзақылар арасында 5-6%. Еркектер сияқты, әйелдер әдетте бұзақылықты мас күйiнде жасайды. Бiрақ, бұл кездейсоқ мас күйiнде емес, жүйелi маскүнемдiктiң, қоғамға қарсы өмiр салтының, болмыстағы әрқашан керi жүрiс-тұрысының нәтижесiнде жасайды. Көптеген бұзақылықта кiнәлi әйелдер бұрын қылмыстық және әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартылғандар. Олардың бұзақылық әрекеттерi топтың көзiне түсу ниетiмен, олар өте қымбат тұратын пiкiрлер мен бағалаулармен жиi себеп етiледi. Кәмелетке толмаған әйелдердiң қылмыстылығын зерттеу, бас бостандығынан айыру орындарында жасаған қылмыстары үшiн жазасын өтегендердiң жартысынан көбi ұрлық үшiн отырғандар. Олардың арасында көпшiлiгi зорлықшыл және қасақана күш қолдану қылмыстар: кiсi өлтiру, қарақшылық, ұрлықта кiнәлiлер. Ересек әйелдердiң қылмыстылығымен салыстырғанда жеткiншек қыздардың қылмыстылығының ерекшелiгi, кейiнгiлердiң арсында бөтеннiң мүлкiн ұрлаушылар аз екендiгiнен анықталады, бiрақ зорлауда қатысқандары үшiн сотталғандары төрт есе және бұзақылық әрекеттер жасағандары екi есе көп. Қазiргi кезде үйiнен қашып, қаңғырып, жезөкшелiкпен айналысып, маскүнем болып, есiрткiге дәйiктеп, жыныстық өмiрi өзгерте бастайтын қыздармен келiншектердiң көбеюi қоғамға өте қауiптi. Орта есеппен 8-ден 15%-ке дейiн қылмыс жасаған әйелдер – кәмелетке толмағандар. Шамасы 70% қылмыстар топтарды жеткiншек қыздармен жасалады. (см. Проблемы борьбы сЭ. Преступлениями в Казахстане. Алматы, 1996, стр. 78) бұзақылар бұзақылар [5].

Еркектер мен әйелдердiң бұрынғы соттылықтарының саны туралы мәлiметтердi салыстырғанда қызығарлық қарқын айқындалды:еркектерде әйелдерге қарағанда бiршама соттылық саны көбiрек, ал көп санды соттылығы бар тұлғалардың арасында еркектер мен әйелдердiң үлесi бiрдей. Ендеше, еркектердiң-51%-iде 5 соттылық, әйелдерде-3,2% алты, 1,9% сәйкес, жетi 1,3 және 1,2, сегiз 0,6 және 0,6%, тоғыз 0,6 және 0,7%. Көрiнiп тұрғандай көрсеткiштер теңдесуде, ал тоғыз және одан да көп соттылықтар жанында – бұрын сотталғандар еркектер үлесiнен асып түседi. Қылмыстың қайталануының әйелдер арасыдағы ең жоғары деңгейi ұрлық жасағандар арасынд,а, ең төменгiлерi – кiсi өлтiрушiлер арасында. Сотталған әйелдер жасы туралы мәлiметтер бойынша, көптеген бостандығынан айырылғандар 25-49 жас топтарына кiредi (68%). Сотталған еркектермен салыстыру олардың арасында жасына байланысты топтар 20-39 жасты көрсеттi. Бұл орта жастың айырмашылығындада көрiнiс тапты: әйелдерде 36,3 жас және еркектерде 32,3. зерттеулер нәтижесi бойынша, (И.В. Корзун жүргiзген) әйелдер – жасына байланысты келесi дәрежеде таратылды: 14-17 жас - 15,4%, 18-24 жас - 13,3%, 25-30 жас - 13,8%, 31-40 жас 26,7%, 41-50 жас - 27,7%, 50-ден жоғары жас - 3,1%. Ең криминогендi топтар - 30-дан 40 жас және 4,-тан 50-ге дейiн жастар болып табылады [6].

Қорыта айтқанда, әйелдердiң қылмыстылығының алын алу үшiн ерекше маңыз болып жанұяға көмек табылады. Мұндай көмекке, оның iшiнде арнаулы бағдарламалардың шеңберiнде қазiр бiздiң мүмкiншiлiктерiмiз аз. Қаржылық және материалдықтан басқа, обасылар балаларға қамқорлық жасау, қиын-қыстау жағдайларда көмек беру сияқты елеулi көмек алу керек. Мысалы, отбасы мүшесiнен бiреуi ауыруы, әртүрлi түрдегi ұсыныстар, әсiресе жалғыз басты аналарға. Әлеуметтiк қамқорлық, мысалы, жалғыз-аналарға ақшалай төлемақы 1 рет қана берiлмеу керек [7].

Тағы бiр қиындықты жеңу керек – анықталмаған салааралық және iшкi салалық еңбек ақысының дифференциациясымен байланысты,еркек және әйел табыстарының едәуiр айырмашылығында. Экономикамызды нығайту шарасы бойынша тағы бiр өте қиын көлемдi криминологиялық маңызға ие болатын әлеуметтiк мiндет шешiлуi керек. Мәселе мынада, әйелге еркiн таңдау құқығын беру: тек қана жұмыс iстеу немесе қоғамдық қызметпен шұғылдану, тек үй бикесi болу және балаларды тәрбиелеу, не осының бәрiн қамту. Бiз бұл сұрақтарды, Елбасының Қазақстан халқына жолдауында көрсетiлген: Қазақстан-2030, экономиканың даму салдарынан, сәйкес еркiн таңдау, мықты материалдық кепiлдiктерге ие болу керек. Олардың еркектермен тең өзi жүзеге асыру және бекiту мүмкiншiлiктерi болу керек. Әйелдер қылмыстылығын ескертуде үлкен рөл ойнайтын IIО-ның кәмелетке толмағандар iстерi бойынша инспекциясы, психология бiлiмдерiмен қарулануға тиiс қызметкерлер (көбiнесе әйелдер) және педагогтар, қылмыстық жолға түсуi мүмкiн жеткiншек қыздарды айқындау қабiлетiнiң болуы және қажеттi көмек көрсетуге, оның iшiнде медициналық дайын болу керек [8].

1. 
   Анисимов В.М. “Антиобщественные традиции, обычаи и нормы поведения осужденных в местах лишения свободы: исторические аспекты» - М., 1990 г.
   
2. 
   Антонян Ю.М., Бородин С.В. “Преступность и психические аномалии“ - М., 1987 г.
   
3. 
   Берекашвили Л.Ш. Общая криминологическая характеристика лиц, совершивших преступления. - М., 1976 г.
   
4. 
   Биленчук К.Д., Ращик А.И. Изучение личности несовершеннолетнего обвиняемого на предварительном следствии. - Киев, 1991 г.
   
5. 
   Голик Ю.В. Случайный преступник. - Томск, 1984 г.
   
6. 
   Игошев К.Е. Типология личности преступника и мотивация преступного поведения. - Горький, 1974 г.
   
7. 
   Кайржанов Е.И. Криминология (Общая часть). - Алматы, 1995 г.
   
8. 
   Криминальная мотивация / Отв. ред. В.Н. Кудрявцев. - М., 1986 г.
   

Государством проводится комплексная профилактическая работа, направленная на ликвидацию условий, порождающих, провоцирующих и поддерживающих коррупцию во всех ее проявлениях. Болезнь легче предупредить, чем лечить. Наряду с карательными мерами против коррупции необходимо вводить превентивные меры. Но без участия общества нельзя победить коррупцию. В сфере противодействия коррупции существенно активизирована деятельность общественности, различных НПО, партий, ученых-правоведов.

Не решив проблему коррупции, невозможно эффективно решать задачи государственного управления. Так, греческие мыслители Платон и Аристотель относили коррупцию к политическим категориям, а Н. Макиавелли считал ее свидетельством общего заболевания государства, разрушающего гражданскую добродетель. В свою очередь, Ш. Монтескье характеризовал ее, как дисфункциональный процесс, в результате которого хороший политический порядок или система превращаются в негодные.

Коррупция, ее масштабы, специфика и динамика - следствие общих политических, социальных и экономических проблем страны. Коррупция всегда увеличивается, когда страна находится в стадии модернизации. Казахстан переживает сейчас не просто модернизацию, а коренное изменение общественных, государственных и экономических устоев. Поэтому неудивительно, что она следует общим закономерностям развития, в том числе негативным.

Не принятие радикальных эффективных мер в борьбе с коррупцией может привести к тому, что из криминальной, экономической и социальной проблемы она может перерасти в политическую и приобрести масштабы национального бедствия, подрывающего основы конституционного строя страны. Вот почему Президент Республики Казахстан Н.А. Назарбаев в своем Послании народу Казахстана «Казахстан-2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев» в качестве одного из семи основных приоритетов нашего государства назвал решительную и беспощадную борьбу с коррупцией. При этом он особо отметил, что только эффективное сдерживание коррупции является общепризнанным условием построения правового государства.

В Государственной программе борьбы с коррупцией также отмечается, что коррупция тормозит процесс социально-экономического развития, строительства рыночной экономики, привлечения инвестиций и негативно воздействует на политические и общественные институты демократического государства, представляет собой серьезную угрозу будущему развитию страны.

Президент Республики Казахстан Н.А. Назарбаев представил программу вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира, где подчеркнул необходимость последовательной реализации комплексной общенациональной программы борьбы с коррупцией, как с угрозой национальной безопасности и общественной стабильности [2].

Таким образом, политическая воля со стороны высшего должностного лица - Президента страны - проявлена решительно. Однако, следует констатировать, что Республика Казахстан в борьбе с коррупцией по различным, требующим глубокого исследования, причинам пока существенных положительных результатов еще не добилась.

Много коррупционных нарушений происходит на местном уровне, соответственно, необходимо усилить борьбу на местах. Опорой данной борьбы должны стать специальные советы при НДП «Нур Отан» по усилению борьбы с коррупцией в регионах, порядок формирования и принципы, деятельности которых сейчас обсуждаются среди членов партии. При этом считаю, что для объективной и беспристрастной работы в эти советы необходимо включить лиц, которые не занимают ответственных должностей в государственных органах, что повысит независимость советов при рассмотрении вопросов и принятии решений.

«Некоторые госслужащие разных рангов хорошо устроились, совмещая государственную службу со своим бизнесом и оказывая всяческую поддержку последнему», - подчеркнул Глава государства. Установление ограничения в отношении публичных должностных лиц на владение долями в хозяйственных товариществах, акциями акционерных обществах, в том числе, переданных в доверительное управление, когда их деятельность прямо связана с функциями, которые осуществляет должностное лицо, может также ограничить отмеченные злоупотребления властью.

Не секрет, что зачастую граждане боятся огласки и неблагоприятных последствий для себя в случае их обращения с жалобой на коррупционные действия чиновников, в связи, с чем предлагаю предусмотреть возможность проведения проверок по анонимным обращениям о фактах коррупции со стороны государственных служащих».

Сложность борьбы с этим социальным явлением состоит в том, что коррупция имеет не только скрытый, но и согласительный характер совершения. В большинстве случаев она не влечет за собой жалоб, так как обе стороны получают выгоду от незаконной сделки. Даже вымогательство взятки не всегда будет обжаловано, поскольку люди далеко не всегда испытывают доверие к процессу борьбы с коррупцией. И к этому имеются определенные основания как объективного, так и субъективного характера, касающиеся как отечественного, так и зарубежного опыта.

Коррупционные действия обычно совершаются в очень сложных специфических и конфиденциальных видах государственной деятельности, где непрофессионалу разобраться весьма трудно. Коррупция характеризуется высокой степенью адаптации к различным условиям. Она непрерывно видоизменяется и совершенствуется, и поэтому ее основная особенность - латентность. Фактически отсутствуют сколько-нибудь полные или хотя бы репрезентативные данные об этом явлении, еще меньше - виновных лиц, предстающих перед судом, и лишь единицам из них, причем лицам менее опасной категории, назначается реальное уголовное наказание.

Задачи криминологии имеют огромное мобилизирующее значение. Именно они призваны выполнять объединенными силами ученых различных специальностей сложную работу по раскрытию механизма воздействия на преступность факторов, обстоятельств и т.д. Среди задач, поставленных Президентом нашей республики Н.А. Назарбаевым в области борьбы с преступностью, в первую очередь следует назвать выявление и научное изучение причин и условий преступности, ее состояния, уровня и структуры. К числу этих задач относится также выявление лиц, способных в силу их поведения совершить преступление, их изучение с целью оказания воспитательного профилактического воздействия. Следовательно, наука призвана обеспечить практику конкретными рекомендациями, оптимальной информацией.

Если коррупционные преступления в основном по объекту, субъекту и субъективной стороне не различаются, то объективная же сторона коррупционных преступлений по своему содержанию различна и разнообразна.

Большинство коррупционных преступлений совершаются путем действия, и только некоторые (ст. 315 УК РК) могут совершаться путем бездействия.Также большинство составов коррупционных преступлений (ст. 176, 307-308, 310, 314, 380 УК РК) – материальные, а часть (ст. 192, 193, 209, 311-313, 315 УК РК) – формальные [3].

В соответствии с ЗРК “О борьбе с коррупцией” от 02.07 1998 года под коррупцией понимается не предусмотренное законом принятие лично или через посредников имущественных благ и преимуществ, с использованием своих должностных полномочий и связанных с ними возможностей либо иное использование своих полномочий для получения имущественной выгоды, а равно подкуп данных лиц путем противоправного предоставления им физическими и юридическими лицами указанных благ и преимуществ.

Объективная сторона рассмотренных составов преступлений полностью совпадает с приведенным выше понятием коррупции, а особенность коррупционных преступлений выражается в двух основных признаках.

Во-первых, они совершаются благодаря использованию соответствующими лицами своего служебного положения; во-вторых, - вопреки интересам службы.

Корысть как мотив совершения преступления в структуре преступности занимает одно из первых мест. Это не только распространенный, но один из самых сильных побуждений, толкающих людей на совершение преступлений. Если в коррупционных преступлениях наличие умысла не вызывает сомнений, то наличие мотива и цели либо прямо указано в законе, либо вытекает из смысла закона, либо не является обязательным, что противоречит понятию законодательного определения коррупции. Так, ряд коррупционных преступлений непосредственно говорит о мотиве и цели как основном (п. г ч.3 ст.176, 307, 314-315, 380 УК РК) или квалифицирующем элементе состава преступления (п.в ч.4 ст. 308 УК РК), или подразумевается (п. а ч.3 ст. 193, п.а ч.3 ст. 209, 310-313 УК РК) [3].

Коррупционные преступления – это умышленные общественно опасные деяния, основным или дополнительным объектом которых являются интересы государственной службы и государственного управления.

Сложность в доказывании данного вида преступлений состоит в том, что в действующем законодательстве нет четкого определения так называемых «доверенных лиц». Непонятно, что подразумевает законодатель под термином "доверенное лицо". Представляется, что доверенное лицо - это любое лицо, как физическое, так и юридическое, кому чиновник доверяет, в том числе близкие родственники и члены семьи должностного лица.

Для выявления этого преступления оперативным работникам, обслуживающим органы государственной власти, необходимо знать какие подразделения областных администраций имеют статус самостоятельного юридического лица, т.е. имеют свою бухгалтерию, свои расчетные и иные счета в банках. Руководители этих подразделений сами распоряжаются бюджетными денежными средствами. Как правило, у этих самостоятельных подразделений имеются подведомственные организации различных форм собственности, которые финансируются из бюджета не напрямую из департамента финансов, а через расчетные счета соответствующих департаментов, что, в свою очередь, дает последним возможность осуществлять приоритетное финансирование "своих" организаций [4].

В условиях, когда государство находится на грани духовного и финансового банкротства, усиление коррупции ведет к дальнейшему ослаблению института государственной власти, скептическому отношению к ней со стороны граждан, формирует в народе социальную пассивность, деморализует общество, возбуждая в нем агрессивность. Нынешний кризис - это кризис отношений народа и власти.

Коррупция становится не только разновидностью преступности, но и способствует тесному сращиванию криминальных структур с исполнительной и законодательной властью, проникновению организованной преступности в сферу управления банковским бизнесом, крупными производствами, торговыми организациями, средствами массовой информации, другие сферы общественной жизни.

Итак, власти борются с коррупцией, в то же время прекрасно сознавая, что она стала уже образом жизни. Общество убежденно, и не без основания, что богатство небольшой горстки представителей элиты не могло быть нажито честным путем, однако, опускает руки, не высказывая протеста. Правительственные чиновники, отвечающие за экономику, осуждают издержки коррупции, которые сдерживают развитие, уменьшают производственную прибыль, отпугивают зарубежных партнеров, но зачастую сами же и питают коррупцию.

В Казахстане продолжается активная работа по искоренению коррупции. Она приобретает системный характер. В основу деятельности по искоренению в стране коррупции положено требование Главы государства о неуклонной ответственности всех, невзирая на должностное положение, прошлые заслуги или общественный статус. Возросло также количество уголовных дел, возбужденных правоохранительными органами в отношении государственных чиновников.

Рассматривая коррупцию, как социальное явление, возникает закономерный вопрос: почему она существует? В чем причины, порождающие ее? В отечественной философской науке под причинностью (от лат. - causa) принято понимать объективную связь между явлениями, одно из которых - причина - при определенных условиях порождает другое –следствие [5].

Исходя из этого философского положения, в отечественной криминологии утвердилось мнение, что под причинами как преступности в целом, так и коррупции, следует понимать те социальные явления, которые порождают и воспроизводят преступность и преступления как свое закономерное следствие.

В обращении Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева к гражданам республики говорится: «Коррупция все глубже проникает различные сферы нашей жизни, искажает экономическую политику и стратегию развития страны, ведет к прямому и косвенному хищению государственного бюджета и государственной собственности». А значит, оказывает все более серьезное и негативное влияние на социальную сферу, которая так нуждается сегодня в поддержке.

Таким образом, можно сделать следующие выводы:

Во-первых, уменьшить и граничить коррупцию можно, только одновременно решая проблемы и условия, ее порождающие; во-вторых, решению этих проблем будет способствовать противодействие коррупции со всей решительностью и по всем направления.

К проблемам, порождающим коррупцию, относятся те, которые свойственны не только РК, но и большинству стран, находящимся в стадии модернизации, в первую очередь - переживающим переходный период от централизованной к рыночной экономике. Во-первых, различные интерпретации причин коррупции, противоречат друг другу, во-вторых, ни одну из них нельзя считать безупречной. По нашему мнению, истина должна быть где-то посредине.

Только изучив должным образом причины и условия, порождающие коррупцию, можно определять и вырабатывать конкретные меры по ее ограничению и снижению.

1. 
   Указ Президента Республики Казахстан «Об утверждении Государственной программы борьбы с коррупцией на 2006-2010 годы» от 23.12 2005 г. // Казахстанская правда. 2005. - 25 декабря. - 4 с.
   
2. 
   Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева «Стратегия вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира»: приоритеты и пути их развития. - Алматы: КИСИ, 2006. - 28 с.
   
3. 
   Уголовный кодекс Республики Казахстан: Учебно-практическое пособие. - Алматы: НОРМА-К, 2007. - 17 с.
   
4. 
   Исмагулов Д.К. Причины и условия коррупционных правонарушений в государственных органах // Материалы научной конференции молодых ученых Казахстана «Проблемы и перспективы развития Казахстана как правового и демократического государства: взгляды и суждения молодежи». - Алматы: Университет им. Д.А. Кунаева, 2007. - 111-146 с.
   
5. 
   Мауленов Г.С. Коррупция как социальное явление и меры ее предупреждения / Под ред. А.С. Серикбаева. - Астана: Академия государственной службы при Президенте Республики Казахстан, 2005. - 278-293 с.
   
6. 
   Курбатов Е.В. Получение взятки: уголовно–правовые, процессуальные и криминалистические аспекты Учебное пособие. - Караганда: КарЮИ МВД РК, 2001. - 126-155 с.