Тақырыбы: Орфографияны оқыту әдістемесі
Пунктуацияны меңгерту әдістемесі
Мектепте пунктуация бойынша жұмыс жүргізудің маңызы мен міндеттері. Пунктуацияны оқытудың мазмұны, кезеңдері, ұстанымдары. Пунктуация және синтаксис. Пунктуация және мәнерлеп оқу. Пунктуация және интонация. Пунктуациялық дағдыларды қалыптастырудың негіздері.Пунктуациялық ережелерді оқыту. Пунктуациялық қателер мен оларды болдырмау әдістемесі.
Қарастырылатын мәселелер:
Орфографияны оқытудың ғылыми-практикалық маңызы, міндеттері мен ұстанымдары.
Орфографиялық жұмыстың мазмұны.
Орфографиялық ережені түсіндіруден бүрын балалардың алдына олар шешуге тиісті мөселе қойылуы керек (мысалы, отпен ойнама, от пен
100
судан сактан мысалдарының арасында кандай айырмашылық бар? "пен" к,айсысында болек, қайсысында бірге жазулыға тиіс? сиякты). Мүндай жүмыс балалардың зейінін сабаққа жүмылдырып, бүрын оқығандарын сске түсіруге көмектеседі.
Жазуға байланысты жаттығу жүмыстары өр түрлі факторларға
негізделеді:
1. Кору, кимыл факторларына негізделетін кошіріп жазу.
2. Есту арқылы кабылдауына сүйенетін мотінді жазу (мүғалім оқып берген немесе оқушы оқыған мөтінді жазу. Бүған диктант, мазмүндама жүмыстарын алуға болады).
3. Орфографиялық тапсырмалар бар жаттығулар: калдырып кеткен оріптерді тауып жазу немес түзетіп жазу т.б.
Жазу жүмыстарының бүл корсетілген түрлері бір-бірімен тығыз байланысты, яғни таза біреуінің қолданылуы мүмкін емес. Мысалы, диктант есту қабілетіне негізделгенімен, кору қимылынсыз іске аспайды т.б. Сондықтан, жағарыдағы сияқты топтау тек шартты түрде, жаттығудың к,ай түрінде негізгі моселенің қайсысы екендігіне мүғалімдер коңілін аудару мақсатында ғана корсетіліп отыр.
Жазу дағдысын нығайта, жетілдіре түсетін, сонымен бірге іс жүзінде сыналған жаттығулардың негізгі түрлері мынадай:
1) грамматикалық-орфографиялық талдау ("граммати-калық талдауды" қараңыз). Бүл—оқушыларды грамматикалық жоне орфографиялық күбылыстардың ара қатынасын түсінуге, орфографиялық киыншылықтарды таба білуге, басқалардың арасынан оқыған қүбылыстарын таба білуге дағдыландырады. Бүл талдау өз алдына жаттығу ретінде бөлек немесе баска жаттығулардың элементі ретінде де жүргізіледі (мысалы, кошіоіп жазуда, диктантга т.б.).
Оқушылардың белсенділігін котеру мақсатында карточка жүргізіледі. Бүл үшін өр оқушы алдын ала карточка дайындайды. Мысалы, зат есімнің септік жалғауларын талдау барысында мүғалім бір септік жалғауыныңы қалай жазылатынын сүрағанда окушы тиісті карточканы кетереді. Сонан кейін жазады. Бүл мүғалімге оқушылардың білімі жонінде біраз мәлімет береді.
2) Көшіру. Алғашқы, I сыныпта, II сыныпта сөзбе-сөз, механикалық көшіру іске асырылады. Кейін бірте-бірте: деформаланған мәтінді (картинадағы рет бойынша) кешіру, сез теріп көшіру, қалдырылған сездерді қойып кошіру, толық өошіру т.с.с. үйымдастырылады. Көшіру жүмыстарында керекті әріптердің, сөздердің, сөз тіркестерінің астын сызу, соз табын анықтау, қосымшасын, жағын, шағын анықтау, жақшаға корсету т.с.с белгіленеді.
Балалар көшіру техникасына үйретіледі (өуелі окып шық, буындап оқы, ойлан, мағынасына түсінесің бе, калай жазылатынын байқа, есінде сақта, жазып болған соң тексер т.б.)- Жазғандарын түпнүсқамен салыстырып, қатесі болса, түзейді. Кошіруге алынатын материал қызықты, түсінікті болуға тиіс.
Есте устау арқылы көшіру. Мүнда тактаға жазылған мотін окылады, талданады, сонан соң жазылады. Оқушы есінде қалғандарын жазады. Кейде мэтін талданғаннан кейін үйге беріледі. Жазып болған соң мүғалім мөтінді ашып, жазғандарын салыстырып, тексеруге мүмкіндік береді.
№30-дәріс
Достарыңызбен бөлісу: |