Абдуллаев Наурыз Атымтаевич педагогикалық артистизм негізінде мұҒалімнің ҚҰзыреттілігін қалыптастыру 7М01110- педагогика және психология білім бағдарламасы
жүктеу/скачать 1,89 Mb. Pdf көрінісі
|
Аблуллаев Наурыз
- Бұл бет үшін навигация:
- Үлгілеу
| 1.3.
Мұғалімнің кәсіби құзыреттілігін қалыптастыруда педагогикалық артистизмді пайдаланудың құрылымдық – мазмұндық моделі Үлгілеу әдісінің ерекше маңыздылығының нәтижесінде, нақты, айқын емес – түрде ол кез келген зерттеуде қолданылады, біз оған толық тоқталамыз. Үлгілеу – арнайы зерделеу үшін жасалған басқа объектіде белгілі бір объектінің сипаттамасын елестету, объектінің екіншісі біріншісінің моделі деп аталады . Жалпы түрде алғанда үлгі зерттеу объектісінің кейбір жақтарын, байланыстарын, қызметін көрсететін элементтер жүйесі болып табылады. Модельдеу негізінде белгілі бір (бірақ ұқсастық емес) зерттелуші объекті (түпнұсқамен) және оның үлгісі арасындағы сәйкестік жатады. Идеалдық үлгі ғылым қанша өмір сүрсе, сонша уақыт таным құралы нәтижесінде қалыптаса отырып, ғылыми таным үдерісімен бірге үлгі танылады. Біздің үлгілеріміз заттық үлгілерге жатады (немесе заттық, физикалық) бірақ ойдағы үлгілер тағы бар, оларды идеалды деп атайды. Бұл атауларда оларды құрастыратын тәсіл көрініс тапқан. Идеалды модель ертеден келе жатқан ғылым сияқты шын мәнінде таным құралы. Теориялық елестету объектінің түпнұсқасымен салыстырғанда ол үлгі ретінде болады. Сонымен, үлгілеу дегеніміз нәтижелердің мақсаттарға сәйкеспей қалуын анықтай алады. Сонымен, модельдеу педагогикалық зерттеулердің барлық кезеңдерінде, танымның жалпы әдісі болып есептеледі. Бұл жерде барлық мүмкін әдістер сипатталған жоқ. Шындығында, олардың саны көп, ал жалпы ғылыми әдістердің саны өсуі мүмкін, олардың қажеттілігін алдын-алу көріп білу мүмкін емес. «Модель» түсінігінің анықтамасы көптеген ғылымдардың зерттеу пәні болып саналады. Педагогикада бұл түсінікке үлкен қызығушылық танытады. Осы түсінікке бірнеше көзқарас бар. Педагогикалық энциклопедиялық сөздікте «модель» термині табиғи немесе әлеуметтік шынайылықтың белгілі-бір фрагментінің аналогын білдіреді [48]. Қазіргі таңда әлемде білім берудің келесідей модельдері қалыптасты. Американдық модель : төменгі орта мектеп – орта мектеп – жоғары орта мектеп – екіжылдық колледж – университет құрамындағы төрт жылдық колледж, одан әрі қарай магистратура, докторантура. Француздық модель : бірыңғай колледж-технологиялық, кәсіби және жалпы білім беретін лицей - университет, магистратура, докторантура. 35 Неміс моделі : жалпы білім беретін мектеп-нақты арнаулы білім беретін мектеп, гимназия және негізгі мектеп – институт және университет, магистратура, докторантура. Ағылшындық модель : біріккен мектеп - грамматикалық және қазіргі заманғы мектеп – колледж – университет, магистратура, докторантура. Ресейлік модель : жалпыға білім беретін мектеп – толық орта мектеп, гимназия және лицей-колледж – институт, университет және академия – аспирантура – докторантура. Қазақстандық модель : жалпыға білім беретін орта мектеп, гимназия, лицей – кәсіби мектеп, лицей, колледж, арнаулы білім беретін мектеп – университет, институт, академия – магистратура, докторантура[49]. Соңғы жылдарда шетелдерде жасалған педагогикалық қарым-қатынас стильдерінің ішіндегі қызықтыларының бірі – М. Талон ұсынған оқытушылардың кәсіби позицияларының типологиясы болып табылады. Модель I — «Сократ». Бұл дискуссиялар мен пікірталасты жақсы көретін, оларды сабақтарда әдейі тудырып отыратын оқытушы. Оған индивидуализм және жиі болып тұратын қақтығыстардың нәтижесінде оқу үдерісіндегі жүйесіздік тән; оқушылар өз позицицияларының қорғанысын күшейтіп, оларды нығайтуға үйренеді. Модель II — «Топтық дискуссияның жетекшісі». Өзіне дискуссия нәтижесінен гөрі демократиялық келісім маңыздырақ болатын делдал рөлін қабылдай отырып оқу-тәрбие үдерісіндегі басты жағдай – оқушылар арасындағы келісімге келу және өзара қызметтестікті орнату деп санайды. Модель III — «Шебер». Педагог тек қана оқу үдерісінде емес, жалпы өмірге деген көзқарасына да қатысты еліктеуге тұрарлық тұлға ретінде қабылданады. Модель IV — «Генерал». Студент әскери адам сияқты берілген бұйрықтарды бұлжытпай орындауға тиіс деп санайтын бұл типтегі оқытушы өзін барлық уақытта және барлық жағдайда дұрыс деп есептейді де ешбір екіұштылықты қабылдамайды, қатал талаптар қояды, студенттің айтылғанды орындауына қалайда қол жеткізеді. Типология авторының мәліметтері бойынша, бұл стиль педагогикалық практикада ең жиі кездесетін стиль түрі. Модель V — «Менеджер». Топтың тиімді іс-әрекеті атмосферасын қамтамасыз ететін және инициатива мен дербестікті қолдайтын стиль. Педагог шешілгелі тұрған тапсырманы әрбір студентпен талқылауға, бақылау мен соңғы нәтижені бағалауды сапалы жүргізуге ұмтылады. Модель VI — «Тренер». Аудиториядағы қарым-қатынас атмосферасы корпоративтілік рухқа негізделген. Бұл жағдайда студенттер жеке-жеке жағдайда индивид ретінде маңызды емес, ал, барлығы біріккен кезде көп іс бітіретін бір команданың ойыншылары іспеттес. Педагогқа ол үшін ең бастысы – соңғы нәтиже, тамаша табыстар мен жеңіс болып табылатын топтық күшті біріктіріп рухтандырушының рөлі беріледі. 36 Модель VII — «Гид». Жанды энциклопедияның нағыз бейнесі. Барлығы нақты, қысқаша және жинақты. Оған сұрақтардың өзімен қатар ол сұрақтарға берілетін жауаптардың бәрі де алдын ала белгілі. Техникалық тұрғыдан мінсіздігі сондай, кейде тіпті іш пыстыруы мүмкін. М.Тален типологизацияның негізі болып табылатын – педагогтың рөлді оқушының емес, өзінің қажеттіліктерін ескеру принципі аясында таңдайтынын әдейі баса көрсетеді [50]. ЖМ педогогикасының теориясында білім берудің мақсатын құрып (конструируют), компетентті маман моделі түрінде немесе болашақ маманның кәсіптік мәдениеті моделі ретінде алға міндет қояды. Осыдан кейін жаһандық мақсат білім беру мазмұны деңгейінде құралады. Мақсаттар иерархиясы құралады. Таксономия – бұл иерархияланған құрылым. Жоғарғы білім берудің мақсаттарын иерархия түрінде, яғни бір-біріне бағынған түрінде көрсетуге болады жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|