Абуева Кадыржана Кабиденулы 4 января Көкшетау, 2014 (5 к) с-23 с-23 сборник

басым  бағыттарға  негіздеоген  жоғары  экономикалық  және 

әлеуметтік  ілгерілеуге  қол  жеткізді.  Қазақстанның  қазіргі 

заманғы тарихы алуан түрлі оқиғаларға аса бай. Қазақстанның 

бүгінгі тарихы мемлекеттіліктің жоғары сапасы жаңа деңгеймен, 

тәуелсіздіктің ақиқатымен және бүкіл қоғамдық – саяси жүйенің 

өзгеріске  түсуімен  орайлас  келді.  Тәуелсіздік  жолына  қадам 

басқанда  Қазақстан  халқы  ел  болашағының  архитектурасын 

жасауда  өзінің  Тұңғыш  президентіне  сенім  артты.  Сол  бір 

тарихи  сәтте  Қазақстандықтар  Н.Ә.Назарбаевтың  ұлттық, 

қоғамның  және  мемлекеттің  көшбашысы  ретінде  жасампаздық 

дарынына  шек  келтірген  жоқ.  Жалпыхалықтық  таңдаудың 

дұрыстығын уақыт дәлелдеді. 

Қазіргі  заманғы  Қазақстан  қоғамын  жаңғыртудың  және 

жаңа  дүние  жағдайында  еліміздің  мемлекеттілігін  нығайтудың 

негізінде  Н.Ә.Назарбаевтың  сөйлеген  сөздерінде  баяндалған 

тәуелсіздік  стратегиялары  жатыр.  «Қазақстан  дамуының  2030 

жылғы  дейінгі  стратегиясы»  барша  халыққа  кеңінен  танылды. 

Онда  былай  делінген:  «Отыз  жылға  жоспарлау  көкжиегін 

таңдау  басты  екі  фактормен  белгіленді.  Біріншіден,  отыз  жыл 

бір  буынның  белсенді  өмір  кезеңін  көрсетеді.  Екіншіден, 

Қазақстанда  мұнай  қорын  бағалау  мен  балама  энергия 

көздерін  енгізу  мүмкіндігі  бойынша,  сондай  –  ақ  ұзақтығы  30  –

40  жылдық  дайын  бөлік  болды.  Тәуелсіздік  жағдайында 

Қазақстанның 

халықаралық 

мәртебесі 

жөніндегі 

сәселе 

алдыңғы 

орынға 

шықты. 

Тәуелсіз 

республикада 

қоғамтанушылардың  жаңа  ұрпағының  қуатты  тобын  құрып, 

жұмылдыру,  қоғамдық  сананы  қалыптастыру,  гуманитарлық 

зерттеулердің  бағыт  –  бағдарларын,  олардың  тақырыптарын 

айқындау, қиындықтарды еңсеру қажет болды. Мына жайттарп 

Қазақстанның  саяси  тарихының  айқындаушы  факторына 

айналды.»

Президент  Н.Ә.Назарбаевтың  экономикалық  игілікке 

сілтеген жолы бойынша кезең – кезеңдік саяси реформаларды 

жүргізудің  шартын  алдын  ала  айқындап  берген  Қазақстан 

халқына  жолдауларының  әлеуметтік  саяси  мәнділігі.  Жаңа 

экономикалық  қауымдастық  ретінде  емес,  түрлі  ұлттар 

азаматтарының  азаматтық  өзін  –  өзі  билеуі  негізіндегі 

Қазақстандық  социумның  құрылуы.  Ұлттық  қауіпсіздіктің  ішкі 

және  сыртқы  талаптарын  объективті  түрде  көре  біліп,  оларға 

дер кезінде ден қою.

Қазақстанның  халықаралық  аядағы  жаңа  геосаяси  ақиқат 

пен  әрекет  етуші  фактор  субъектісі  ретінде  қалыптасуы. Біздің 

отандық  тарихымыз  ол  Қазақстан  тарихы  «Дүние  жүзі 

194

тарихының  құрамдас  бөлігі  Қазақстан  тарихы  Қазақстан 

жерінде пайда болып өмір сүрген алғашқы адамдардан бастап 

осы  күнге  дейін  адамзат  баласының  өмірінен  сыр  шертеді. 

Тарих ғылымы тек тарихи деректерге ғана тоқталмайды. Тарих 

ғылымы  әр  салаға  бөлінеді.  Олар:  археология,  антропология, 

этнография,  генология,  т.б.  жатады.  Осы  ғылымдар  қосыла 

келе  тароих  (история)  ғылымын  құрайды.  «Тарих»  сөзі  араб 

тілінен  аударғанда  «оқиғалар  туралы  әңгіме»  деген  мағына 

білдіреді. Қазақта мынандай мақал бар «Жеті атасын білмеген 

ер  жетім,  жеті ғасыр тарихын білмеген ел жетім»- дейді. Қазақ 

тарихы  басқа  елдердің  тарихы  сияқты  жеті  ғасырдан  бірнеше 

есе ғасыры бар ежелгі тарихи ел екенін бүгңнгң күннің тарихшы 

ғалымдары зерттеп қағаз бетіне жазып бес томдық «Қазақстан 

тарихы» деген атпен баспадан шығарып отыр. Тарих ғылымын 

пайдаланып тарихи романда да жарық көріп жатыр. 

Жалпы  тарих  –  Жер  шарын  мекендеген  халықтар  мен 

мемлекеттердің  тарихтары.  Қазақ  жерінде  отырықшылар 

өркениеті  мен  көшпелілер  өркениеті  қатар  дамуының  себебі: 

«Қазақ 

жері 

әр 

түрлі 

өркениеттерді, 

халықтарды 

жалғастыратын  көпір  сияқты  болған.  Ежелгі  дүние  тароихы 

және  Ежелгі  Қазақстан  тарихы  адамдардың  сол  жерлерде 

пайда  болуынан  бастап,  орта  ғасырларға  дейінгі  кезеңді 

қамтиды.  Адамзат  баласының  шығуы  туралы  қазіргі  ғылыми 

ортада  адамның  пайда  болуф  жөнінде  көптеген  көзқарастар 

бар. Оларды үш топқа бөліп қарастыруға болады.

Бірінщісі  –  Жаратушылық  теориясы.  Бұл  көзқарас 

бойынша 

адамды 

құдай 

жаратқан. 

Бұл 

көзқарасты 

жақтаушылары  әлемдік  деңгейде  танылған  діндердегі  қасиетті 

кітаптарға сүйенді. Діни, идеалистік жолмен түсіндірілетіндіктен 

ғылыми  –  материалистік  жолмен  дәлелденуі  қиын  пайымдау. 

Екінші  –  сыртқы  себептердің  ықпалы  туралы  теория.  Яғни 

әлемдік  гуманоидтер  жөніндегі  пікірлер.  Ол  бойынша,  адам 

баласы  жер  бетіне  басқа  планетадан  келген.  Бұл  әзірге 

ғылыми дәдлденбеген пікір. Үшіншіден – эволюциялық теория. 

Ол бойынша адамзат баласы жер бетіндегі бүкіл тірі жәндіктер 

сияқты  ұзақ  және  біртіндеп  дамудың  нәтижелерінде  пайда 

болып  қалыптасқан.  Ч.Дарвиннің  ілімінде  негізделіп  құрылған 

бұл  теорияның  ғылыми  материалистік  дәлелдері  бүгінгі  таңға 

дейін  ғылыми  әдебиеттерде  кеңінен  қолданылып  келе  жатыр. 

Бұл көзқарасты құптамайтын, оған қарсы тұжырымдар бар. 

Алайда 

қазіргі 

әлемнің 

көпшілік 

ғалымдары 

осы 

көзқарастың 

дәлелдемелерін 

құптайды. 

Сондықтан 

эволюциялық  теория  тарихтың  ежелгі  кезеңін  зерттеуде, 

195

тарихи 

және 

археологиялық 

жәдігерлердің 

ғылыми 

негіздемесін  жасауда  кеңінен  қолданылады.  Тарихтың  ерте 

кезеңдерін осы тоерияның зерттеулерімен жазылған.

Алғашқы  қауымдық  құрылыста,  адамдардың  өмір  сүру 

деңгейін  ғалымдар  болжам  ғана  ретінде  айта  алады. 

Сондықтан  алғашқы  адамның  даму  деңгейін  археологиялық 

және 

антропологиялық 

зерттеу 

барысында 

мынандай 

мәліметтер береді.

Тарих  неге  керек?  Жауабы  мынадан  шығады,  әр 

халықтың  және  ұлыстың  аңызы  мен  хабарын,  сол  қалпы 

өзгертпей,  олар  өз  кітаптарына  немесе  аңыздарына  қалай 

енгізсе,  сол  қалпында  бергені  міндет. Осы себептер, мүмкіндік 

болса,  әр  халықтың  ауызша аңыздары мен әңгімелеріне енген 

жағдайдың  бәріне  салмақты  қараған  жөн.  Егер  ол  өз  қиялына 

беріліп,  оған  өзгеріс  енгізсе,  онда  сөзсіз  ол  баяндаудың  қате 

және  негізсіз  болып  шыққаны.  Ғұламалар  мен  ғалымдардың 

тәртібі  мен  дәстүрі  мынадай:  әр  ұлы  оқиғаны,  әр  дәуірдің 

жақсылығы  мен  жамандығын  қаз  қалпында,  ай  күнімен  беру. 

Содан кейін келер ұрпақ және қабілетті тұқым алдында беделді 

болып,  осы  арқылы  кітап  бетінде  атақты  патшалар  мен 

бақытты билер жөнінде мағлұмат мәңгілік қалар еді, себебі оны 

ескертмеген  жағдайда  оқиғалар  мен  болған  істер  күндер  мен 

айлар,  жылдар  мен  дәуірлер  өте  келе  адам  жадынан  өшіп 

көмескіленіп қалады.

«Біздің  қазақтың  ықыласы  ғараптан  шықты  дегенді,  яки 

Бәни  исмалдан  шықты  дегенді  ұнатқандай  онысы,  әрине, 

тауарихтан  хабар  тисе,  сол  жақтан  тигендіктен,  ислам  діні 

бұрынғы  ата  бабаларды  ұмыттырып,  діндестерді  жақын 

көрсеткендіктен  һәле  артқы  жағы  хабарсыз  қараңғылықта 

қалғандықтан болған іс, һаммаға мәлім, әуелде адам балалары 

бұл  күнгі  орындарына  екі  жақтан  толқынып  келгендігі,  бірі  –

Үндістан  тарапынан,  ол  жақтан  келген  жұрттардың  көбі білімді 

жұрт болып, ертерек ғылымға үйір болып, қайдан шыққандарын 

білгендер  екінші  –  монғол  жағынан  келген,  олар  заманның 

көбін ғылымсыздықпен өткізіп, тауарихларын терең білмей, түбі 

ескертусіз  қалып,  ата  бабаларын  ақсақалдарының  айтуымен, 

ауыз хабарынан білгеніне қанағат қылып жүріскен. 

жүктеу/скачать 1,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: