Абулкасова Д. Б. (қолы) (аты-жөні)

Ресми беттер

ОБСЕ: www.osce.org

• 
  курстық жобалардың (жұмыстардын) тақырыптары,
  
• 
  графикалық- есеп тапсырмалары, типтік есептер т.б.,
  
• 
  орындалу уақыты,
  
• 
  бақылау түрлері (тестілер, экспресс-сұрақтар, есептер, рефераттар, баяндамалар т.б.).
  

(аты-жөні)

Пән: Әлемдік интеграциялық үрдістер

^{(пән атауы)}

Кредит саны - 3

2. 
   ПӘН БОЙЫНША ДӘРІСТЕРДІҢ КОНСПЕКТІСІ
   

«Ұйым» термині латынның organizo – ұйымдастыру сөзінен шыққан. Бұл термин бірнеше ұғымды білдіреді:

• 
  белгілі бір кеңістіктің автономиялық және туынды бөлігінің өзара іс-әрекеті нәтижесіндегі ішкі жинақылығын, келісімдігі;
  
• 
  белгілі бір кеңістік бөліктерінің өзара қалыптасып, дамуын тудыртатын процестердің көбеюі;
  
• 
  нақты бір ережеге немесе заңдылыққа сүйене отырып, арнайы бір мақсатты жүзеге асыру жолында ұйымдасқан адамдар тобы.
  

Халықаралық Ұйымдар халықаралық қатынастардың жаңа жағдайда өзінің қызметін қайта ұйымдастыруда қажеттілігін түсінеді және оған қадам жасайды. Қазіргі халықаралық ұйымдардың басты міндеті – халықаралық ынтымақтастықтың конструктивті көпжақты негізін құру, бейбіт өмір сүрудің, тұрақтылықтың жалпы және аймақтық жерлерін анықтау. Сонымен қатар халықаралық қатынастардың пайда болған немесе жаңарған механизмдерін нәтижелі түрде қолдану.

Әлемдік интеграция үрдістерін терең түсіну уақытпен өлшенеді. Болашақ мамандар интеграциялық үрдістің мәнін түсіне отырып, өз еліміз бен бүкіл аймақтарға қарым-қатынас стратегиясын таңдауда олардың халықаралық қатынас саласына бірдей бағдар жасауына мүмкіндік береді.
Аталмыш пәннің мақсаты – қазіргі интеграциялық үрдістерді және қазіргі әлемдік халықаралық ұйымдардың рөлін, олардың құрылымын, жұмыс әдістері мен ұстанымдарын игерту.

Интеграцияның үрдістерін, ерекшеліктерін, интеграциялық институттардың тәжірибелік іс-әрекеттерінің механизмін білу басты міндет болып табылады. Қазақстан аймақтық және бүкіләлемдік деңгейінде басқа мемлекеттермен қарым-қатынасын нығайтып жатқан кезеңде жоғары дәрежелі маман халықаралық қатынастарды тез түсініп, дұрыс бағалай білуі жеке өзінің практикалық қызметінде шетел тәжірибесін қолдана білуі қажет.

Қазіргі заманда көптеген аймақтық ұйымдардың маңызы өте зор. Мәселен,

Американ мемлекеттерінің Ұйымы, Африкалық Одақ, Ислам конференциясы

Ұйымы және т.б. Халықаралық ұйымдар жаһандану проблемаларын шешуде, мәселен, шикізат, энергетика мәселелерін шешуде де маңызды рөл атқарады. Бұлардың ішіндегі беделділерінің бірі – БҰҰ-ның атом энергиясы саласындағы агенттігі. Аталмыш агенттіктің басты мақсаты - ядролық қарудың таралуына жол бермеу және атом энергиясын бейбіт жағдайларға қолдануды мақсат ету.

Соңғы онжылдықта Халықаралық Ұйымдардың п.б.-ның басты себептері болып терең сапалы, өркениетті өзгерістер болып табылады. Күні бүгінге дейін біз дүниежүзілік қауымдастыққа көлемі жөнінен өте ірі дәуірлік деңгейдегі көптеген оқиғалар мен үрдістердің куәгерлері болып отырмыз. Мұндай үрдістер әдетте жаһандық үрдістер деп аталады. Дүниежүзілік сипат алған көптеген әлеуметтік, экономикалық, мәдени, саяси қатынастар жаһандану үрдісі деп аталады. Жаһандану үрдісі қазіргі заманда технологиялық, ұйымдастырушылық, әкімшілік, құқықтық салалардың өзара сапалы байланысы нәтижесінде пайда болып отыр.

Сондай-ақ ДХҰ д. ж.-к, аймақтық және субаймақтық деңгейде қызмет етеді. Олар атқаратын қызметтеріне байланысты туысқан топтарға жатады. Бұлар жөнінде әркім әртүрлі пікірде. Мәселен, Джордж Лайнездің пікірінше, дүниежүзілік ұйымға әмбебап жүйе Біріккен Ұлттар Ұйымы жатады. Бірінші жүйеге Қауіпсіздік Кеңесінен басқа тең құқылы барлық мемлекеттер кіреді. Екінші жүйеге нарықтық экономика және саяси демократия принциптеріне сай келетін өндірістік дамыған мемлекеттердің бірлестігі кіреді. Бұл жүйеге мәселен, Европалық Одақ, НАТО, Экономикалық ынтымақтастықты дамыту ұйымы (ОЭСР), және т.б.

Х.Ұ.-дың қос жүйесі ортақ мүшелерге ие. Халықаралық валюталық фонд,

Дүниежүзілік банк, Дүниежүзілік сауда ұйымы сияқты ұйымдар БҰҰ жүйесіне кіреді. Алайда бұл ұйымдарға бақылауды өндірістік дамыған мемлекеттер жүргізеді.

Дүниежүзілік қауымдастықтың жаһандануы жыл өткен сайын жаңа сипат алуда.

Сондай оқиғалардың бірі – Үлкен сегіздіктің жыл сайынғы кездесулері (АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбритания, Жапония, Италия, Канада, Россия). Үлкен сегіздік тұғыш рет 1975 ж. Париж жанындағы Рамбуйеде болып өтті. Мұндағы көзделіп, қаралған басты мәселе – экономикалық өсімді қамтамасыз ету, сыртқы экономикалық байланыстардың тұрақсыздығын реттеу, инфляция, жұмыссыздық және тағы да басқалар болатын.

Қазіргі таңда әлем интеграциялық үрдістер бағытымен дамуда. Әлемнің әр түкпірінде интеграциялық, сауда-экономикалық, валюталық, кедендік және саяси бірлестіктер құрылуда. Бұл объективті, заңды үрдіс. Әлемдік экономика саласында ғалам аумағында интеграциялық процестер күшейтіліп жатыр. Интеграциялық процестер ең алдымен көптеген халықаралық және үкіметтік емес ұйымдардың құрылуында байқалады.

«Ұйым» термині латынның organizo – ұйымдастыру сөзінен шыққан. Бұл термин бірнеше ұғымды білдіреді:

белгілі бір кеңістіктің автономиялық және туынды бөлігінің өзара іс-әрекеті нәтижесіндегі ішкі жинақылығын, келісімдігі;

белгілі бір кеңістік бөліктерінің өзара қалыптасып, дамуын тудыртатын процестердің көбеюі;

нақты бір ережеге немесе заңдылыққа сүйене отырып, арнайы бір мақсатты жүзеге асыру жолында ұйымдасқан адамдар тобы.

Халықаралық Ұйымдар дегеніміз белгілі мақсатқа жету үшін арнайы келіссөздің, келісімнің, жарғының, конвенцияның негізіне сүйене отырып құрылған мемлекетаралық немесе қоғамдық ұйымдар. Халықаралық қатынастар жүйесінде Халықаралық Ұйымдарды қандай да болмасын мақсат-міндеттерді ұжымдасып жүзеге асыратын біртұтас мемлекеттер құрады. Мәселен, арнайы әдебиеттерден «біртұтас мемлекеттер одағы», «мемлекеттер арасындағы қызмет құрылымы» және т.б деге тіркестер кездеседі.

Халықаралық Ұйымдар халықаралық қатынастардың жаңа жағдайда өзінің қызметін қайта ұйымдастыруда қажеттілігін түсінеді және оған қадам жасайды. Қазіргі халықаралық ұйымдардың басты міндеті – халықаралық ынтымақтастықтың конструктивті көпжақты негізін құру, бейбіт өмір сүрудің, тұрақтылықтың жалпы және аймақтық жерлерін анықтау. Сонымен қатар халықаралық қатынастардың пайда болған немесе жаңарған механизмдерін нәтижелі түрде қолдану.

Әлемдік интеграция үрдістерін терең түсіну уақытпен өлшенеді. Болашақ мамандар интеграциялық үрдістің мәнін түсіне отырып, өз еліміз бен бүкіл аймақтарға қарым-қатынас стратегиясын таңдауда олардың халықаралық қатынас саласына бірдей бағдар жасауына мүмкіндік береді.

Аталмыш пәннің мақсаты – қазіргі интеграциялық үрдістерді және қазіргі әлемдік халықаралық ұйымдардың рөлін, олардың құрылымын, жұмыс әдістері мен ұстанымдарын игерту.

Интеграцияның үрдістерін, ерекшеліктерін, интеграциялық институттардың тәжірибелік іс-әрекеттерінің механизмін білу басты міндет болып табылады. Қазақстан аймақтық және бүкіләлемдік деңгейінде басқа мемлекеттермен қарым-қатынасын нығайтып жатқан кезеңде жоғары дәрежелі маман халықаралық қатынастарды тез түсініп, дұрыс бағалай білуі жеке өзінің практикалық қызметінде шетел тәжірибесін қолдана білуі қажет.

Қазіргі заманда көптеген аймақтық ұйымдардың маңызы өте зор. Мәселен,

Американ мемлекеттерінің Ұйымы, Африкалық Одақ, Ислам конференциясы

Ұйымы және т.б. Халықаралық ұйымдар жаһандану проблемаларын шешуде, мәселен, шикізат, энергетика мәселелерін шешуде де маңызды рөл атқарады. Бұлардың ішіндегі беделділерінің бірі – БҰҰ-ның атом энергиясы саласындағы агенттігі. Аталмыш агенттіктің басты мақсаты - ядролық қарудың таралуына жол бермеу және атом энергиясын бейбіт жағдайларға қолдануды мақсат ету.

Соңғы онжылдықта Халықаралық Ұйымдардың п.б.-ның басты себептері болып терең сапалы, өркениетті өзгерістер болып табылады. Күні бүгінге дейін біз дүниежүзілік қауымдастыққа көлемі жөнінен өте ірі дәуірлік деңгейдегі көптеген оқиғалар мен үрдістердің куәгерлері болып отырмыз. Мұндай үрдістер әдетте жаһандық үрдістер деп аталады. Дүниежүзілік сипат алған көптеген әлеуметтік, экономикалық, мәдени, саяси қатынастар жаһандану үрдісі деп аталады. Жаһандану үрдісі қазіргі заманда технологиялық, ұйымдастырушылық, әкімшілік, құқықтық салалардың өзара сапалы байланысы нәтижесінде пайда болып отыр.

Сондай-ақ ДХҰ д. ж.-к, аймақтық және субаймақтық деңгейде қызмет етеді. Олар атқаратын қызметтеріне байланысты туысқан топтарға жатады. Бұлар жөнінде әркім әртүрлі пікірде. Мәселен, Джордж Лайнездің пікірінше, дүниежүзілік ұйымға әмбебап жүйе Біріккен Ұлттар Ұйымы жатады. Бірінші жүйеге Қауіпсіздік Кеңесінен басқа тең құқылы барлық мемлекеттер кіреді. Екінші жүйеге нарықтық экономика және саяси демократия принциптеріне сай келетін өндірістік дамыған мемлекеттердің бірлестігі кіреді. Бұл жүйеге мәселен, Европалық Одақ, НАТО, Экономикалық ынтымақтастықты дамыту ұйымы (ОЭСР), және т.б.

Х.Ұ.-дың қос жүйесі ортақ мүшелерге ие. Халықаралық валюталық фонд,

Дүниежүзілік банк, Дүниежүзілік сауда ұйымы сияқты ұйымдар БҰҰ жүйесіне кіреді. Алайда бұл ұйымдарға бақылауды өндірістік дамыған мемлекеттер жүргізеді.

Дүниежүзілік қауымдастықтың жаһандануы жыл өткен сайын жаңа сипат алуда.

Сондай оқиғалардың бірі – Үлкен сегіздіктің жыл сайынғы кездесулері (АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбритания, Жапония, Италия, Канада, Россия). Үлкен сегіздік тұғыш рет 1975 ж. Париж жанындағы Рамбуйеде болып өтті. Мұндағы көзделіп, қаралған басты мәселе – экономикалық өсімді қамтамасыз ету, сыртқы экономикалық байланыстардың тұрақсыздығын реттеу, инфляция, жұмыссыздық және тағы да басқалар болатын.

ООН - международная организация, главной задачей которой является поддержание и укрепление международного мира и безопасности и развитие сотрудничества между государствами. Штаб-квартира ООН расположена в Нью-Йорке; официальными языками являются английский, французский, испанский, русский и китайский языки. Основы деятельности этой организации и её структура разрабатывались в годы 2-й мировой войны 1939-45 ведущими участниками антигитлеровской коалиции. Важнейшими этапами на пути создания ООН были Московское совещание министров иностранных дел СССР, США и Великобритании 1943, Думбартон-Окс конференция 1944, Крымская конференция 1945, Сан-Францисская конференция 1945. На конференции в Сан-Франциско 26 июня 1945г. представителями 50 государств (эти государства, а также Польша считаются первоначальными членами ООН) был подписан Устав ООН, вступивший в силу 24 октября 1945, после сдачи ратификационных грамот Советским Союзом, США, Великобританией, Францией, Китаем и большинством др. подписавших Устав государств (24 октября ежегодно отмечается как День Организации Объединённых Наций).

Главные органы ООН — Генеральная Ассамблея ООН и Совет Безопасности ООН.

Генеральная Ассамблея имеет право обсуждать любые вопросы в пределах Устава или относящиеся к полномочиям и функциям любого из органов ООН и давать рекомендации по таким вопросам с ограничениями, обусловленными специальными полномочиями Совета Безопасности.

Совет Безопасности несёт главную ответственность за поддержание международного мира и безопасности; его решениям обязаны подчиняться все члены ООН. Он действует на основе принципа единогласия постоянных членов Совета Безопасности (РФ – де факта правопреемница СССР, США, Великобритания, Франция, Китай).

В соответствии с Уставом ООН Совет Безопасности в случаях угрозы миру, нарушений мира или актов агрессии, когда другие меры могут оказаться или уже оказались недостаточными, имеет право предпринять такие действия вооруженными силами государств — членов ООН, предоставленными в его распоряжение, какие могут оказаться необходимыми для поддержания или восстановления международного мира и безопасности. Совету Безопасности принадлежит исключительная компетенция в решении всех вопросов, связанных с созданием и функционированием вооруженных сил ООН.

ЦЕЛИ И ПРИНЦИПЫ

ООН можно назвать постоянной дипломатической конференцией. По сути это всемирная ассоциация государств, которые, подписывая Устав ООН, выразили согласие действовать в соответствии со следующими целями:

- поддержание международного мира и безопасности;

- развитие дружественных отношений между нациями на основе уважения принципа равноправия и самоопределение народов;

- международное сотрудничество по разрешению международных проблем экономического, социального, культурного и гуманитарного характера, поощрение уважения прав человека и основных свобод независимо от расы, языка и религиозных убеждений;

- превращение ООН в центр согласования усилий наций по достижению общих целей;

В первой главе Устава провозглашаются следующие принципы ООН:

- ООН базируется на суверенном равенстве всех членов;

-добросовестное выполнение принятых на себя по Уставу обязательств;

-разрешение международных споров мирными средствами таким образом, чтобы не подвергать угрозе международный мир, безопасность и справедливость;

- воздержание в международных отношениях от угрозы силой или ее применения как против территориальной неприкосновенности или политической независимости любого государства, так и каким-либо другим образом, не совместимым с целыми ООН;

-оказание всемирной помощи ООН во всех действиях, предпринимаемых ею в соответствии с Уставом. И воздержание от оказания помощи любому государству, против которого ООН предпринимает действия превентивного или принудительного характера;

-обеспечение Организацией того, чтобы государства, которые не являются ее членами, действовали в соответствии с этими принципами, поскольку это может оказаться необходимым для поддержания международного мира и безопасности;

- невмешательство ООН в дела, входящие во внутреннюю компетенцию любого государства.

ООН состоит из членов-основателей, а также государств, принятых в ООН позднее.

Согласно Уставу ООН, любое «миролюбивое» государство может вступить в Организацию, если оно готово, по мнению ООН, принять и исполнять обязательства, предписанные Уставом. Вступление зависит от решения Ген. Ассамблеи, одобренного Советом Безопасности.

Ген.Ассамблея имеет право в соответствии с рекомендациями Совета Безопасности исключить из ООН государства-участника, неоднократно нарушившее Устав, либо временно лишить првелегии членства в Организации, если государство являлось объектом превентивных и принудительных мер, принятых Советом Безопасности.

Каждое государство имеет один голос в Ген.Ассамблее, подчиненных комитетах и советах.

Статус наблюдателя, согласно практике ООН, может предоставлять по их просьбе государствам – нечленам ООн, освободительным движениям, межправительственным организациям, а также специализированным учреждениям ООН.

Число государств-членов ООн по состоянию на 2004 год- 191.

Статус наблюдателя при ООН имеют Ватикан, Европейский союз, Организация исламская конференция и др.

Официальными языками ООН являются китайский, английский, французский, русский и испанский; рабочими- английский и французский.

Устав ООН

Учредительный документ ООН- Устав, в котором изложены права и обязанности государств-членов и определены органы и процедуры организации. Устав кодифицирует основные принципы международных отношений - от суверенного равенства государств до запрещения применения силы в международных отношениях. Он включает 111 статей, собранных в 19 главах.

1. Цели принципы (статьи 1и2)

2. Членство (статьи 3-6)

3. Органы управления (статьи 7и8)

4. Генеральная Ассамблея

Состав (статьи 9)

Функции и полномочия (статьи 10-17)

Голосование (статьи 18и19)

Процедура (ст.20-22)

5. Совет Безопасности

Состав (ст.23)

Функции и полномочия (ст.24-26)

Голосование (ст.27)

Процедура (ст.28-32)

6.Урегулирование конфликтов и

поддержание мира (ст.33-38)

7.действие по устранению угрозы миру,

нарушению правопорядка

и актов агрессии (ст.39-51)

8.Региональные соглашения (ст.52-54)

9. Международное социально-

экономическое сотрудничество (ст.55-60)

10.экономический и социальный совет

Состав (ст.61)

Функции и полномочия (ст.62-66)

Голосование (ст.67)

Процедура (ст.68-72)

11.Декларация по не самоуправляемым

Территориям (ст.73,74)

12. Международная система попечения (ст.75-85)

13.Попечительский совет

Состав (ст.86)

Функции и полномочия (ст.87,88)

Голосование (ст 89)

Процедура (ст.90.91)

14.международный Суд ООН (ст.92,96)

15. Секретариат (ст.97,101)

16 Прочие положения (ст.102,105)

17.Меры безопасности во время

переходного периода (ст.106,107)

18.Поправки (ст.108,109)

19. Ратификация и подписание (ст.110,111)
Значение Устава ООН не только в том, что это конституционный документ, регулирующий жизнедеятельность международной организации безопасности, он призван играть исключительную роль в качестве фундамента формирования системы коллективной безопасности, равной для всех государств, выработки своеобразного кодекса поведения государств в военной, политической, экономической, экологической, гуманитарной и иных областях. На основе Устава возникла разветвленная система многосторонних договоров, заключенных в рамках ООН.

Особенность Устава ООН заключается в том, что главные органы ООН могут и дают на практике толкование положений Устава, относящихся к их сфере деятельности. Устав ООН предусматривает: когда обязательства государств по Уставу ООН окажутся в противоречии с их обязательствами по какому-либо другому международному соглашению, преимущественную силу имеют обязательства по Уставу ООН. Тем самым Устав ООН является Фундаментом прогрессивного развития и кодификации международного права.