Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар

- ОҒМК қызметінің нәтижесінде ХVІІІ ғасырдан бастап 1918 жылға дейінгі қазақ халқының тарихы мұрағатқа жинақталды. Олар Ресейдің отарлау мүддесі үшін қызмет жасағанымен, отарланушы Қазақстан туралы мол мәлімет жинап, ғылымның дамуына өз үлесін қосты.

- ОҒМК реттеген құжат деректері Ресейдің ХVІІІ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанды тануға батыл бағыт алғандығын және орыс ғылымының нәтижелері қазақ қоғамын түбірімен өзгертуге ықпал еткендігін дәлелдейді.

- Императорлық Ресей Географиялық қоғамы, статистикалық комитеттер Қазақстан туралы ғылыми-зерттеу бағыттарын ОҒМК-ге дейін бір ізге түсірді. Оған саяхатшылар да, көпестер де, әскерилер де, жергілікті қазақ зиялылары да тартылды.

- Орынбор генерал-губернаторлығы кеңсесі мұрағатындағы ХVІІІ-ХІХ ғасырлардан жинақталған мол құжаттарды реттеу мақсатында ОҒМК дүниеге келді. Нәтижесінде Қазақстанға қатысты көптеген құжаттардың түп нұсқалары Мәскеу, Санкт-Петербург қалаларына әкетілді.

- Мұрағаттық Комиссия жұмыстарына Орынбор өлкесіндегі мұсылман жұртшылығы да қатыстырылды. Әрине, олардың негізгі жұмыстарға жіберілмегені анық. Соған қарамастан А.Б. Байтұрсынов, Ғ.Б. Балғымбаев Комиссияға мүше болып, өзіндік зерттеулерін жүргізді.

- И.А. Кастанье Қазақстанның бай археологиялық мұраларын іздестіріп, қазба жұмыстарын жүргізіп, нәтижелерін түрлі баспаларда жарияласа, А.Б. Байтұрсынов, Ғ.Б. Балғымбаев Комиссия жұмыстарын қазақ халқына жеткізді.

- Мұрағаттық Комиссия «Еңбектері» Ресей империясындағы барлық ғылыми мекемелерге, үкіметтік органдарға, статистикалық комитеттерге империя астанасындағы жоғарғы оқу орындарына таратылды. Ол арқылы қазақ даласындағы ғылыми зерттеу қорытындылары әлемге белгілі болды. Комиссия кітапханасы өз «Еңбектерін» «Қазақ» газетімен де алмасып отырды.

- Комиссия өлкеде мұрағат, кітапхана, мұражай ұйымдастыруға ат салысты. Бүгінге дейін бұл мекемелерде қазақ халқының мұралары сақтаулы.

- Комиссияның басты мақсаты мұрағаттық құжаттарды ретке келтіру дегенімен, оның отарлау саясатымен үндескені анық. Жұмыс барысында көптеген құнды құжаттар түрлі себептермен жойылып кетті.