Қайрғалиева гулфайруз батырлар институты және оның дәстүрлі қазақ қоғамындағы орны
КІРІСПЕ Жұмыстың жалпы сипаттамасы
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
| КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диссертациялық зерттеу жұмысында дәстүрлі қазақ қоғамындағы «батырлар институты» әлеуметтік құрылымының қалыптасуы мен дамуы, қоғамда атқарған рөлі арнайы қарастырылған. Аталған тақырып XVIII-XIX ғасырлардағы Қазақстан тарихында өзіндік орны бар батырлар, бір әулеттің өкілдері Бөкенбай Қараұлы, Тіленші Бөкенбайұлы, Жоламан Тіленшіұлының тарихы негізінде сараланады. Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Әр халықтың тарихында оның даму ерекшелігін сипаттайтын құрылымдар болады. Қазақ халқының ұлттық болмысын айқындайтын ерекшеліктердің бірі – батырлар институты. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев: «Біздің сан ғасырлық тарихымыздағы биліктің дәстүрлі институттарына баға бергенде, біз селдіреген ағаштың арғы жағындағы қара орманды да көре білуіміз керек», - деп дәстүрлі институттарды зерттеу мәселесіне мән берген болатын [1, 227-228 бб.]. Батырлар әр халықта және әр тарихи кезеңде ерлік пен елдіктің басында тұрғандығы сөзсіз. Қазақтың ұлт ретінде қалыптасып, мемлекеттілігін дамытып, оны сақтап қалуда олардың қосқан үлесі, жанкешті іс-әрекеттері ел алдында болды. Қазақстандық тарихнамада батырлардың әлеуметтік категория ретіндегі орны біршама қарастырылғанымен олардың қазақ қоғамындағы айрықша құрылым болып қалыптасуы мен дамуына арналған арнайы зерттеулер жоқ. Егемендік жылдарында ел тәуелсіздігі үшін күрескен қазақ батырлары жайында көптеген еңбектер жарық көрді. Дегенмен де олар жекелеген батырлар тарихына арналуына байланысты батырлар институтын кешенді зерттеуді жүзеге асыра алмады. Оған тұтастай батырлар әулетін құраған Бөкенбай Қараұлы мен оның ұрпақтарының тарихы куә. Бөкенбай батыр XVIII ғасырдағы қазақ халқының басына түскен ауыр кезеңде елімен бірге Еділ қалмақтарына, жоңғарларға, түрікмендерге қарсы тұрды, сонымен қатар қазақ мемлекеттілігіне сын болған осы тұста Әбілқайыр ханның жанынан табылып, елдің болашақ саяси дамуына үлесін қосты. Оның ұрпақтары Тіленші мен Жоламан батырлар патшалық Ресейдің отарлауына қарсы көтерілістердің басшысы ретінде қол бастап, азаттық күресі тарихында маңызды рөл атқарды. Міне, осындай ұрпақтар сабақтастығы толыққанды зерттеліп, бүгінгі ұрпаққа сезіндіру күн тәртібінде тұр. Жалпы, «Батыр» атауы еуразиялық халықтардың көпшілігінде, атап айтқанда, алтайлықтар, монғолдар, қырғыздар, башқұрттар мен қазақтар арасында бар. Алайда қазақ халқының дамуында батырлар айрықша әлеуметтік категория ретінде қалыптасты деуімізге болады. Ал оның кешенді түрде зерттеліп, тың деректермен толықтырылып қазіргі таңда көпшілікке жетпеуі тақырыптың өзектілігін дәлелдейді. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|