5тапсырма Шығындар тізімін оқып шығыңыз және олардың қайсысы жеке шығындарға, қайсысыжалпы шығындарға жататынын анықтаңыз.
Шығындар:
оқудәптерлерінсатыпалушығындары;
пикниккеарналғаназық-түлікшығындары;
аттракциондар саябағына біргебарушығындары;
компьютерлікклубқабарушығындары;
шашқию шығындары;
*сыныптастарыменбіргекафегебарушығындары;
кіржуғышзатшығындары;
автокөлікке арналған бензиншығындары.
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерініңөмірлік жағдайларына н мысалдар келтіреді
Презентация
Рефлексия:
Сіз өскен кезде жеке табысыңызды отбасының жалпы табысына саласыз ба?
Сабақта қандай ақпаратпен келісу қиын?
Бөлім
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Күнделікті шығынды қалай басқаруға болады
Мақсаты мен міндеттері
«Қалта ақшасы», «күтпеген жағдай», «жеке қажеттіліктер» ұғымдарын түсіндіру.
Білім алушыда қалта ақшасы қандай көздерден толтырылатыны/қалыптасатыны, олардың қандай мақсатқа ие екендігі туралы түсінік қалыптастыру.
Қалта ақшасын ұтымды және тиімді пайдалану дағдыларын дамыту. Қалта ақшасын пайдалану мәдениетін тәрбиелеу.
Шығармашылық ойлау мен эмоционалды интеллектіні дамыту
Проблемалық сұрақ. Әр оқушы күн сайын шығындар жасайды. Сіз қандай шығындар жасайсыз? Шығындарыңыз үшін ақшаны қайдан аласыз? Сізге ақша жете ме?
Қалтаңызда әрқашан ақша бар деп айта аласыз ба?
1тапсырма Күнделікті шығындарыңыздың тізімін жасап, оларға жұмсаған ақшаңыздың жалпы сомасын есептеңіз. Сізге бір аптаға қажет қалтаңыздағы ақшаның мөлшерін есептеңіз?
Жағдайды талқылайды
Сұраққа жауап береді
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерінің өмірлік жағдайларына н мысалдар келтіреді
Ватман, маркерлер
Шығын түрі
Құны (теңге)
Саны
Барлығы
Қорытыны
ды
тапсырма
Пікірталас. Басында не болуы керек деп ойлайсыз: ата-аналардың қалта шығындарына немесе бала жасағысы келетін шығындар (сатыпалулар) тізіміне беруге дайын сомасы?
тапсырма
Кейс. Елестетіп көріңізші, сізде күтпеген жағдайболды, ал қалтаңыздағы ақша таусылды. Бұл жағдайда бірінші кезекте не істеу керек?
Рефлексия:
Бұл сабақтың негізгі ақпараты қандай болды?
Осы сабақтан кейін ата-анаңыздан не сұрайсың?
6-СЫНЫП
Бөлім
МЕДИАСАУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Интернетте қарым-қатынас жасау ережесі
Мақсаты мен міндеттері
«Нетикет», « жала жабу», « жалған ақпарат», « плагиат», «модератор» ұғымдарын түсіндіру.
Оқушыда медиа кеңістіктегі жалпы қабылданған мінез-құлық ережелері туралы жан-жақты түсінік қалыптастыру.
Медиа кеңістіктің мүмкіндіктері мен құралдарын экологиялық (мәдени) пайдалану дағдыларын дамыту.
Әлеуметтік желілерде қарым-қатынас мәдениетін тәрбиелеу. Шығармашылық ойлау мен эмоционалды интеллектінідамыту
Кезеңдер
Сабақтың барысы
Білім алушылар
Ресурстар
Сабақтың басталуы
Проблемалық сұрақ. Кездесу кезінде немесе әлеуметтік желілерде сөйлесу кезінде жағымсыз сөздер айту немесе теріс көзқарас таныту оңайырақ деп ойлайсыз ба?
Сұраққа жауап береді
Презентация
Сабақтың
1тапсырма
Жағдайды
Ватман,
барысы
КЕЙС.Әлеуметтік желілердегі хат алмасудың екі мысалын оқыңыз. Олардың қайсысы сізге қалыпты қарым-қатынас сияқты көрінеді, ал қайсысы әдептілік нормаларын бұзады?
талқылайды
Сұраққа жауап береді
маркерлер
Біріншінұсқа
Сәлем!
Иә!
Қалайсың?
Жақсы
Сен бүгін не істеп жүрсің?
Ал мен саған неден есеп беруім керек?
Сен бүгін жаттығуға келген жоқсың.
Сіз маған жауап алу үшін жаттықтырушы немесе ата-ана емессіз!
Ия, маған бәрібір, сіз мүлдем келмесеңіз болады!
* Сіз енді осы пайдаланушыға хабарлама жібере алмайсыз
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерінің өмірлік жағдайларына н мысалдар келтіреді
Екіншінұсқа
Сәлем!
Сәлем!
Қалайсың?
Болады, ептеп.
Сен бүгін не істеп жүрсің?
Иә, ерекше ештеңе жоқ.
Сен бүгін жаттығуға келген жоқсың.
Менің жеке себептерім болды.
Сізде бәрі жақсы деп үміттенемін.
Иә,рахмет!Келесіжаттығудакездесейік.
2тапсырма Пікірталас. Біз әлеуметтік желілерде сөйлесеміз және әртүрлі мәселелерді талқылаймыз. Сіз жағымсыз немесе тіпті қорлайтын пікірлермен кездестіңіз бе?
Интернет кеңістігін пайдаланушылар көбінесе жазасыздыққа байланысты басқаларға дөрекілік танытады деп айтуға бола ма? Сіз бұл мінез- құлықты шынымен жазалау мүмкін емес деп ойлайсыз ба?
3-тапсырма Пайдаланушы жасаған бұзушылықтар тізімін зерттеңіз. Тізімдегі элементтердің қайсысы шынымен бұзушылық болып табылады және қайсысын алып тастау керек.
дөрекі сөздерді қолдану;
әзілдер немесе анекдоттар;
қолданушының сыртқы келбетін мазақ ету;
*қолданушының ұлттық ерекшелігін құрметтемеу;
қолданушыға немесе оның жақындарына қауіп төндіреді;
Рефлексия:
Сіз нетикет ережелерін бұзуға жол бересіз бе?
Неліктен этикет ережелерін сақтау керек?
Бөлім
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Еңбекақы төлеу неге байланысты
Мақсаты мен міндеттері
«Адам еңбегі», «орындалған жұмыс», «лауазым», «жалақы», «ақшалай сыйлық» ұғымдарын түсіндіру.
Білім алушының ақшаның да, орындалған жұмыстың немесе көрсетілген қызмет түрінің де өзіндік құны бар екендігі туралы түсінігін қалыптастыру. Еңбектің немесе орындалған жұмыстың объективі арқылы ақшаны бағалау дағдыларын дамыту.
Еңбек нәтижесін құрметтеу мәдениетін тәрбиелеу. Шығармашылық ойлау мен эмоционалды зияткерлікті дамыту.
Кезеңдер
Сабақтың барысы
Білім алушылар
Ресурстар
Сабақты ң басталу ы
Проблемалық сұрақ. Үлкен іс-шараға арналған концерттік бағдарламаны дайындауға қатысып жатқаныңызды елестетіп көріңіз.
Сізге іс-шара бағдарламасын ойластыру тапсырылды, мысалы, оған танымал адамдарды, суретшілерді шақыру.
Ұйымдастырушылар кімнің әні үшін басқаларға қарағанда көбірек төлеуі керек еді: Димаш Құдайберген, Музарт, Садраддин және Калифорния. Сіз қалай ойлайсыз, әр түрлі әртістердің гонорарының (қызмет ақысы) сомасы неге байланысты?
Сұраққа жауап береді
Презентация
Сабақты ң барысы
1 тапсырмаПікірбілдіріңіз Бір құрылыс объектісінде жұмыс істейтін адамдардың еңбегіне ақы төлеу туралы ақпаратты зерделеңіз.
Қорытынды жасаңыз: жалақы мөлшері неге байланысты?
Жағдайды талқылайды
Ватман, маркерлер
Сұраққа жауап береді
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерінің өмірлік жағдайлары нан мысалдар келтіреді
Лауазым
Білімі
Жұм ыс тәжі рибесі
Аптасына жұмыс күндерінің
саны
Жалақы (теңге)
Құрылыс объектісінің бастығы
Жоғары
5
жыл
7 күн
650 000
Инженер
Жоғары
7
жыл
6 күн
400 000
Құрылысш
ы
Арнайы-
орта
9
жыл
6 күн
300 000
Жұмысшы
Білімі
жоқ
10
лет
5 күн
120 000
2тапсырма Кейс. Үш дос жазғы мектеп демалысында ақша табуға шешім қабылдады.
Біріншісі фаст-фуд кафесінде бір сағаттық ақыға ыдыс жуғыш болып жұмысқа орналасты.
Екіншісі балалар электромобилін жалға алу үшін ойын-сауық саябағында жұмыс істей бастады.
Оның еңбегі үшін төлем екі бөліктен тұрды:
Оған машиналарды қадағалап, оларды жалға бергені үшін күн сайын белгілі бір сома төленді;
Егер ол бір электромобильді күніне он реттен артық жалға алса, онда ол он бірінші және одан кейінгі уақыттағы төлемнен ақшаны бонустар түрінде алады.
Үшіншісі пицца сатушы болып жұмыс істеуге кетті, оның еңбекақысы жеткізілген тапсырыстар санына, сондай-ақ осы тапсырыстар орындалған тәулік уақытына байланысты болды (9.00-ден 16.00-ге дейін тапсырыстар жеткізушіге 16.00-ден 20.00-ге дейін жеткізілген тапсырыстардан екі есе арзан төленді).
Үш жағдайдың әрқайсысында жалақының қай түрі қолданылады? Демалыстағы жұмыспен қамтудың қай түрін ең сәтті деп санайсыз? Жауабыңызды түсіндіріңіз.
3тапсырма Пікірталас.Ақша табудың қажетті заңды тәсілінің сипаттамасын жасаңыз. Оның артықшылықтарын түсіндіріңіз (бұл әдіс не үшін жақсы), дәл осы әдісті қолдану үшін Сізге қандай дағдылар қажет болады. Сіздің табыс деңгейіңіз жоғары бола ма? Бұл ақшамен өмір сүруге бола ма? Өз жауабыңызды дәлелдеңіз.
Рефлексия:
1. Жоғары жалақы алу үшін не қажет? Сабақта қарастырылған еңбекақы төлеу тәсілдерінің қайсысын сіз еңәділ деп санайсыз және неге?
Бөлім
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Отбасының міндетті және міндетті емес шығындары
Мақсаты мен міндеттері
«Отбасының міндетті шығындары», «отбасының міндетті шығындарын жоспарлау», «отбасы шығындарының баптары», «шығындарды басқару» ұғымдарын түсіндіру.
Білім алушыда отбасының міндетті шығындары қалай жоспарланатыны туралы түсінік қалыптастыру.
Міндетті шығындар мөлшеріне әсер ететін факторларды анықтау. Шығындарды жоспарлау дағдыларын дамыту.
Шығындарды жоспарлаудың қаржылық мәдениетін тәрбиелеу. Шығындарды жоспарлауда шығармашылық ойлауды дамыту. Шығындарды жоспарлауда эмоционалды интеллектіні дамыту.
Кезеңдер
Сабақтың барысы
Білім алушылар
Ресурстар
Сабақты ң басталуы
Проблемалық сұрақ. Отбасы ештеңеге ақша жұмсамай бір апта өмір сүре ала ма?
Сұраққа жауап береді
Презентация
Сабақты ң барысы
1тапсырма Бір аптаға жеке шығындарыңыздың тізімін жасаңыз. Оны бір апта ішінде Сіздің отбасыңыздың шығындарымен толықтырыңыз. Тізімді кесте түрінде жасаңыз. Мысал сізге көмектеседі.
2тапсырма Зерттеу жұмысы. Барлық адамдар өздерінің жеке шығындарына саналы түрде қарамайды. Көптеген адамдар ақшаны бір күн ішінде неге жұмсағанын есіне түсіре алмайды. Сыныптастар арасында сауалнама жүргізіңіз, бүгінгі күнге сынып оқушыларының жеке шығындарының жалпы тізімін жасауға қатысыңыз.
Шығындардың атын тақтаға жазыңыз.
3тапсырма Практикалық жұмыс. Ата-анаңызбен және отбасыңыздың басқа ересек мүшелерімен сөйлесіңіз. Бір ай ішінде Сіздің отбасыңызда қандай міндетті шығындар бар екенін анықтаңыз. Кестені толтырыңыз. Сіздің отбасыңыз ай сайын міндетті шығындарға жұмсайтын ақша сомасын есептеңіз.
Шығындардың атауы Азық-түлік
Тұрғын үйге ақы төлеу (несие, жалдау ақысы) Коммуналдық қызметтер Жол жүру шығындары Киім сатып алу
Үйге арналған тауарлар Денсаулыққа арналған шығындар
Гигиеналық заттар
Барлығы Рефлексия:
Міндетті шығындарды қысқартуға бола ма?
Міндетті тізімнен қандай шығындарды алып тастауға болады?
Жауабыңызға түсініктеме беріңіз.
Бөлім
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Ірі сатып алуларды қалай жасауға болады
Мақсаты мен міндеттері
«Ірі сатып алу», «ірі сатып алуды жоспарлау», «ірі сатып алуды талқылау», «ірі сатып алуға жинақтау», «бөліп-бөліп сатып алу» ұғымдарын түсіндіру.
Білім алушыда ірі сатып алу қалай жоспарланатыны және жасалатыны, ірі сатып алу үшін бөліп төлеу қалай және қашан қолданылатыны туралы түсінік қалыптастыру.
Ірі сатып алу дағдыларын дамыту.
Ірі сатып алуды талқылау және жоспарлау мәдениетін тәрбиелеу. Ірі сатып алуда шығармашылық ойлауды дамыту.
Эмоционалды интеллектіні дамыту.
Кезеңдер
Сабақтың барысы
Білім алушылар
Ресурстар
Сабақтың басталуы
Проблемалықсұрақ.Бір айдағы табысыңыздан үш есе көп сатып алуды қалай алуға болады. Барлығы осындай сатып алулар жасай ма?
Сұраққа жауап береді
Презентация
Сабақтың барысы
1тапсырма Шығындар тізімін зерттеңіз, олардың ішінен бір айдын кірісі есебінен жасау жұмкін немесе қиын тауарларды таңданыз:
ұшақ билетін сатып алу;
автокөлікті жондеу;
хоккей ойнауға арнаған жабдықты сатып алу;
автокөлік сатып алу;
тоназытқыш сатып алу;
20 адамға арналған отбасылық іс-шараны өткізу;
үй кинотеатрын сатып алу;
автокөлікке арналған қысқы шиналар жинағын сатып алу;
саяхатқа жолдама алу.
Талқылау: Мұндай шығындар қандай қаражат есебінен жүзеге асырлады?
Жағдайды талқылайды
Сұраққа жауап береді
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерінің өмірлік жағдайларынан мысалдар келтіреді
Ватман, маркерлер
2тапсырма Пікірайтыңыз.Оқушы немесе студент ірі сатып алуға ақша жинай ала ма? Олай болса, қандай қаражат есебінен?
3-тапсырма Пікірайтыңыз.Ірі сатып алуды жүзеге асырудың дәлелді себептерін келтіріңіз. Ірі сатып алу кезінде адамдардың айтатын себептердің (не үшін сатып алады) ішінен дәлелі жеткіліксіз себептерді атаңыз.
Кейс.Әкесі қызының өтініші бойынша оған кәсіби камера сатып алды. Ол оны бейнелер жасау және кейіннен ақылы қор ресурстарына орналастыру үшін сапалы фотосуреттер түсіру үшін пайдаланғысы келді.
Бұл ірі сатып алу қаржылық сауаттылықтың барлық ережелеріне сәйкес жасалды: ол талқыланды, сатып алу мерзімі жоспарланды және қаражат жиналды. Алайда, бір аптадан кейін камераны қолданғаннан кейін, қыз оған деген қызығушылығын жоғалтты. Мұндай жағдайдың негізгі себебі неде?
Рефлексия:
Сіз орынсыз үлкен сатып алудың куәгері (немесе «кінәлі») болдыңыз ба?
Сіздің отбасыңызда немесе таныстарыңыздың отбасында қаржылық сауаттылықтың барлық ережелері бойынша үлкен сатып алуға мысал келтіріңіз
Бөлім
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
Сабақ тақырыбы
Отбасылық бюджет дегеніміз не
Мақсаты мен міндеттері
«Отбасы бюджеті», «отбасы бюджетінің кіріс түрлері», «отбасы бюджетінің шығын түрлері», «отбасы бюджетін жоспарлау»ұғымдарын түсіндіру.
Білім алушыда отбасылық бюджеттің неден тұратындығы туралы түсінік қалыптастыру.
Отбасылық бюджет қалай жоспарланатынын түсіндіру.
Отбасы бюджетінде кірістер мен шығындардың қандай баптары бар екенін түсіну.
Отбасылық бюджетті жоспарлау дағдыларын дамыту. Отбасылық бюджетті жоспарлау мәдениетін тәрбиелеу.
Отбасылық бюджетті жоспарлау кезінде шығармашылық ойлауды дамыту. Эмоционалды интеллектіні дамыту.
Кезеңдер
Сабақтың барысы
Білім алушылар
Ресурстар
Сабақтың басталуы
Проблемалықсұрақ.Адамдар әртүрлі отбасылық іс-шараларды жиі өткізеді. Сіздің ойыңызша, кез-келген іс-шара сәтті өтуі үшін қандай маңызды тапсырманы орындау керек?
Сұраққа жауап береді
Презентация
Сабақтың барысы
1тапсырма Дем алуға жиналғаныңызды елестетіп көріңіз. Оның көңілді және қызықты өтуі үшін не қажет? Әркімнің демалуды ұйымдастыруға қатысуын сипаттайтын іс-қимыл жоспарын ұсыныңыз. Жоспарыңызды постер түрінде жасаңыз, оны сыныптастарыңызға ұсыныңыз.
Жұмысты бағалау критерийлері:
Демалыс шығындарының түрлерін тізімдеңіз (сатып алу керек барлық нәрсе). Оларды кестеге жазыңыз. Шығындардың жалпы сомасын есептеңіз. Әркімнің ақшалай салымы (үлесі) бірдей болуы үшін не істеу керек?
3тапсырма Пікірталас. Отбасылық іс-шаралар күн сайын, тіпті ай сайын бола бермейді. Бұл отбасы осындай айларда бюджетін жоспарламауы мүмкін дегенді білдіре ме?
Жағдайды талқылайды
Сұраққа жауап береді
Топта жұмыс істейді.
Олар өздерінің өмірлік жағдайларына н мысалдар келтіреді
Ватман, маркерлер
Рефлексия:
Сіз бүгін жаңа және маңызды нәрсені білдіңіз бе?
