Бағалау критерийі
Білім алушы
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Шектік және болжалдық демеуліктердің әрқайсысына бір сөйлем құрастырып жазыңыз.
Шектік демеуліктер
|
|
ғана, (қана), тек, - ақ, кейде
|
Болжалдық демеуліктер
|
-мыс, - міс, - ау,
|
Дескриптор
|
Білім алушы
|
|
|
- шектік және болжалдық демеуліктерге сөйлем құрастырады;
|
|
- сөйлем құрылымын сақтайды;
|
|
- сөйлем мағынасын бала тәрбиесімен байланыстырады.
|
48
Оқу мақсаты
|
8.1.6.1 – тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде
|
|
|
деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
|
|
Бағалау критерийі
|
Білім алушы
|
|
|
• Мәтіндегі ақпараттарды сәйкестендіреді
|
|
|
• Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша нақты жауап
|
|
Ойлау дағдыларының
|
береді
|
|
Қолдану
|
|
деңгейі
|
|
|
1-тапсырма
|
|
|
Мәтінді мұқият тыңдап, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Қазақ жерінде он қорық бар. Талас Алатауының етегінде еліміздің байырғы қорықтарының бірі – Ақсу Жабағылы қорығы бар. Ақсу Жабағылы қорығы ЮНЕСКО жасаған дүниежүзілік қорықтар тізіміне енген. Мұнда тек аң-құстар ғана емес, шөптер де, гүлдер де қорғалады. Ақсу Жабағылының эмблемасы өте сирек кездесетін Грейг жауқазыны. Қорықтың мақтанышы - алма ағаштар өскен тоғайлар.
Алматы қорығы Іле Алатауының ортаңғы бөлігінде орналасқан. Мұнда Сібірдің тау текесін, маралды, елікті, сілеусінді, барысты және ақ тырнақ аюды кездестіруге болады.
Солтүстік далалық аймақта Қорғалжын қорығы орналасқан. Мұндағы өзендер, көлдер мен батпақтар сан түрлі құс ұя салып, түнеп жүретін орын ретінде қызмет етуде. Қорықтың ең экзотикалық тұрғыны - қызғылт қоқиқаз. Қостанай облысындағы Наурызым қорығы күллі дүниеге өзінің ғаламат қарағайлы ормандарымен атағы шыққан.
Үстірт жонындағы шөл қорығы өте сирек арқардың (Үстірт муфлоны) бір түр тармағын, сондай-ақ сусар тұқымдас және құмды дала өсімдіктерін қорғау үшін арнайы құрылған.
Барсакелмес - Арал теңізінің «Барсакелмес» атты аралына орналасқан жалғыз қорық.
Шығыс Қазақстан тауларында Марқакөл қорығы бар. Табиғаты өте көркем.
Марқакөл көлінің атымен аталған.
Сұрақ
|
Жауап
|
Алма ағаштары қай қорықта өседі?
|
|
Іле Алатауында орналасқан қорық қалай
|
|
аталады?
|
|
Қарағай ағашы мол өсетін қорық қайсысы?
|
|
2-тапсырма
Қорықтарға қатысты ақпараттарды сәйкестендіріңіз.
|
Қорықтар
|
|
Ақпарат
|
Сәйкестендіру
|
|
|
|
|
бағаны
|
1.
|
Ақсу - Жабағылы
|
А) Құстардың мекені болған
|
|
2.
|
Үстірт
|
|
В) Қызыл кітапқа енген құстар қорғалады
|
|
3.
|
Барсакелмес
|
|
С) Әлемдік деңгейде қорғалатын қорықтар
|
|
|
|
|
қатарында
|
|
4.
|
Қорғалжын
|
|
D) Тартылып бара жатқан теңізде орналасқан
|
|
5.
|
Марқакөл
|
|
Е) Құмды жерде өсетін өсімдіктер қорғалады
|
|
Дескриптор
|
Білім алушы
|
|
-қорықтарға қатысты ақпараттарды қорық атауымен сәйкестендіреді;
-сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша сөз не сөз тіркесімен жауап береді.
49
Оқу мақсаты
8.2.5.1 - пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Өз ұстанымына қатысты дәлелдер ұсынып, сұрақтарға жауап
береді
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі
Тапсырма
«Бұрыш» әдісі арқылы ұсынылатын мәселе: Қорықтардың еліміздегі биоалуантүрлілікті
сақтаудағы рөлі жоғары
Сынып қабырғасындағы «келісемін », «келіспеймін» бұрышының бірін таңдаңыз. Пікірлеріңізді ортаға салып, аргумент тізбегін дайындаңыз. Топтың спикері ретінде өзге бұрыштағы оқушыларға пікірлер мен аргументтерді айтыңыз.
Дескриптор Білім алушы
таңдалған көзқарасқа қатысты аргументтер жинақтайды;
өзге бұрыштағы оқушыларға көзқарастарын дәлелдейді.
50
Оқу мақсаты
|
8.3.6.1 - тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген
|
|
|
мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
|
|
Бағалау критерийі
|
Білім алушы
|
|
|
• Мәтіндердегі ортақ мәселелерді айқындайды
|
|
|
• Таңдалған мәселелерге бүгінгі күнмен байланыстыра
|
|
Ойлау дағдыларының
|
отырып баға береді
|
|
Жоғары деңгей дағдылары
|
|
деңгейі
|
|
|
1-тапсырма
Мәтінді оқыңыз.
1-мәтін
Көзін ауылға келгесін екі күннен соң ашты. Жұрт асырауға көнеді десті. Кішкене Құрмаш Көксерек деп ат қойды. Өзіне жеке асқұйғыш - итаяқ әзір болды. Бауырын көтеріп, тырбанып жүруге айналған соң, мойнына жіп тағылды. Үй ішінен шықпайды. Түнде Құрмаш қасына алып жатады. Сол үшін кәрі әжесінің қойнынан да шығып кетті. Қасында не аяқ жағында, көрпенің астында Көксерек жатады.
Жаз ортасына жақындаған кез болды. Көксерек үлкейді, бірақ ауылдағы күшіктерден сонша үлкен емес. Осы уақытқа дейін Көксерек ауыл итінен көресіні көрді. Бірде-бір ит мұны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер бұны талап та тастайды.
Жаз ортасы ауған кезде Көксерек көк шолақ қасқыр болып шықты. Енді қара ала төбет те талай алмайды. Жота жүні үрпиіп, көздері жасылданып, бар тістерін көрсетіп, аузын ақситып ашып жіберіп, тап бергенде талай бұралқы төбет шәуілдей қашатын болды. Мынадай кезде Құрмаштың өзі де қорқатын.
2-мәтін
Қасқыр - еркіндікті жақсы көретін аң. Оны қолға үйрету өте қиын. Қасқыр қақтығыстан қайтпайды. Не жеңеді, не өледі. Әйтеуір аяғына дейін жеткізеді. Ол тек қана балғын, жаңа етпен қоректенеді және өзінің маңдай терімен ұстаған олжасын ғана жейді.
Қасқырлардың тағы бір ерекшелігі аталық пен аналық қасқырлар жұптарын жазбай өмір сүреді. Бір-бірін ешқашан алмастырмайды. Оларды тек қана өлім ғана ажырата алады. Бала тәрбиесіне екі жақ та атсалысады. Бір-біріне деген адалдығы – қасқырлардың басты ерекшелігі. Аналық қасқыр ұйықтап жатқанда, еркек қасқыр күзетіп тұрады.
Бұл жыртқыш аң бостандықты қалайды. Қақпанға түскен қасқыр аяғын тіспен кесіп, ары қарай жолын жалғастыра береді. Егер аңшылар қақпанға түскен қасқырды тез арада қолға түсірмесе, онда әлгі қасқырдың серіктестері оны жеп кетуі мүмкін. Себебі қасқырлар өзінің тобындағы ең әлсіз, ауру қасқырларды азық ретінде жеп қояды.
Екі мәтіннің ерекшелігін жазыңыз. Ортақ мәселені анықтаңыз, салыстырыңыз.
1-мәтін
|
Ортақ мәселелер:
|
2-мәтін
|
|
-
|
|
|
-
|
|
2-тапсырма
Қасқыр - ауыл адамдары, төрт түлік мал үшін қауіпті жыртқыш аң. Қасқырлардың қандай
ерекшеліктері бар? Жұп болып, бір-біріңіздің пікіріңізді тыңдап, бағалаңыз.
Дескриптор Білім алушы
екі мәтіннің ерекшелігін жазады;
екі мәтінге ортақ 2 мәселені анықтайды, салыстырады;
берілген сұраққа өз пікірін білдіріп, ойын дәлелдейді;
жұбының пікірін бағалайды.
51
Оқу мақсаты
8.4.5.1 - тақырып бойынша сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
|