Гаметалардың тазалығы гипотезасы- the hypothetical purity of gametes,
Генотип-Genotype
Фенотип-Phenotype
Полимерия-Polymerism
Комплементарлық-Complementary
Эпистаз – Epistasis
Бір белгілі белгінің дамуын анықтайтын және гомологтық хромосомалардың бірдей локусында орналасқан гендерді аллельді гендер деп атайды. (А, а – бұршақ түсі)
Бір белгілі белгінің дамуын анықтайтын және гомологтық хромосомалардың бірдей локусында орналасқан гендерді аллельді гендер деп атайды. (А, а – бұршақ түсі)
Әр түрлі белгілердің дамуын анықтайтын және гомологты хромосомалардың әртүрлі локустарында, сонымен бірге әртүрлі гомологты емес хромосомаларда орналасқан гендер аллельді емес гендер деп аталады. (А- бұршақ түсі, В- бұршақ пішіні)
Доминантты аллель гетерозиготалық жағдайда гомозиготалық жағдайына қарағанда айқын дәрежеде көрініс береді
Аа > АА
Мысалы: дрозофила шыбындарында летальды рецессивті аллель бар– а
аа – тіршілігін жояды,
АА – тіршілік қабілеті қалыпты
Аа – ұзақ тіршілік етеді, ұрпақ көп береді
♀
♀
A
S
A
S
AA
AS
AS
SS
Г
F1
Р
♀
♂
АS
АS
Аллельдік гендердің өзара әрекеттесуінің сирек әдісі болып табылады.
Аллельдік гендердің өзара әрекеттесуінің сирек әдісі болып табылады.
Бұл жағдайда гомозиготалы рецессивті, бірақ өзара әртүрлі аллельдер генотипі фенотипі бойынша гетерозиготалы ағзадағыдай көрініс береді, доминантты аллельдің болмауына қарамастан белгінің қалыпты қалыптасуы жүреді.
В – қалыпты ақуыздың түзілуіне жауап береді
в‘ – в‘ патологиялық ақуыздың түзілуіне жауап береді
в" - в " патологиялық ақуыздың түзілуіне жауап береді
в‘ в" - қалыпты ақуыздың түзілуіне жауап береді
Аллельдік белсенділігін жоғалту
Аллельдік белсенділігін жоғалту
Ағзаның генотипінде хромосома құрамындағы аллельдердің бірінің инактивациясы жүреді.
Мысалы: Аналық дарада (гомогаметалы) Х хромосомасының бірінің инактивациясы.
Бомбей феномені - генотипі бойынша III қан тобы бар, ал бірақ фенотипі бойынша I қан тобы бар баланың туылуы.
Бомбей феномені - генотипі бойынша III қан тобы бар, ал бірақ фенотипі бойынша I қан тобы бар баланың туылуы.
генотипі- IВIО ff - (III)
фенотипі - (I)
ff - каппа гені рецессивті гомозиготалық жағдайда
IВ генінің әсерін басып тастайды.
І0 ІА FF
І0 ІВ
Генотип
Фенотип
І0f
ІВf
І0F
ІАF
І0І0Ff
І - топ
ІАІ0Ff
ІІ - топ
ІВІ0 Ff
ІІІ - топ
ІАІВFF
ІV - топ
♀ І-(О)
♂ІІ-(А)
Х
Г
А1 Адамның көптеген белгілері сандық белгілер деп аталады, мысалы, адам бойы, салмағы, терісінің түсі, интелектуальды қабілеті –IQ, артериальды қысымы.
А1 Адамның көптеген белгілері сандық белгілер деп аталады, мысалы, адам бойы, салмағы, терісінің түсі, интелектуальды қабілеті –IQ, артериальды қысымы.
Бұл белгілер полигендермен анықталады, полигендер бір белгінің қалыптасуына бірдей қатысатын аллельді емес гендердің жүйесі. Мұндай белгілер полимерлі белгілер деп аталады.
Мысалы: адамның бойы 4гендермен анықталады. А 2 А 3 А 4
Р1Р1Р2Р2Р3Р3Р4Р4
р1р1р2р2р3р3р4р4
Р1р1Р2р2Р3р3Р4р4
Р1Р2Р3Р4
р1р2р3р
Г
Р
F1
F2
Бұл геннің генотип жүйесіндегі орналасуына байланысты аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінің ерекше түрі.
Геннің қоршаған ортасы, оның экспрессиясына әсер етуі мүмкін.
Пенетранттылық – белгінің жарыққа шығу мүмкіндігін көрсететін сандық көрсеткіш.
Пенетранттылық – белгінің жарыққа шығу мүмкіндігін көрсететін сандық көрсеткіш.
Мысалы: АВО жүйесі бойынша қан тобын анықтайтын гендердің пенетрантылығы – 100%
Экспрессивтілігі – гендердің көрініс беру дәрежесін көрсететін сапалық көрсеткіш.
Бір геннің зақымдалуынан бірнеше белгілердің жарыққа шығуы.
Бір геннің зақымдалуынан бірнеше белгілердің жарыққа шығуы.
Мысалы: Марфан синдромы
қандай гендер әсерлесу типіне тән және типі?
қандай гендер әсерлесу типіне тән және типі?
АА = Аа –
АА = Аа –
Аа > АА –
генотипі- IВIО ff -
А1а1 А 2а2А 3а3 А 4 а 4 -
Адамның көпшілік қалыпты және патологиялық белгілері гендердің өзара әрекеттесу нәтижесінде қалыптасады.
Адамның көпшілік қалыпты және патологиялық белгілері гендердің өзара әрекеттесу нәтижесінде қалыптасады.
Аллельді және аллелді емес гендердің өзара әрекесуін білу белгілердің тұқым қуалау ерекшелігін білуге мүмкіндік береді.
