Жылқы протозомозын алғашқы рет Фельдман және Миллер (1956) екеуі Сабин-Фельдман реакциясын қою арқылы анықтаған. Айлс қызметкерлерімен (1958) Мемфиз ет комбинатында жылқыларды зерттеп оларда протозомоздың 34%-ке дейін таралғанын байқады.
В.И.Голосов және З.И.Горбунова Қазақстанда 155 жылқыны зерттеп протозомоз таралуының 8,2-10,1% екенін анықтаған.
Біз комплементті байлау, комплементті ұзақ байлау кері гемагглютинация және антигенді бейтараптау реакцияларын қою арқылы барлығы 857 жылқының қанын тексердік. Тексеру барысында анықталғаны: комплементті байлау мен комплементті ұзағынан байлау реакцияларымен 163 (19%), бас оң көрсеткіш көрсетті. Ал кері гемагглютинация мен антигенді бейтараптау реакцияларымен 241 (28%) және 263 (30,7%) бас оң көрсеткіш көрсетті. Протозомоз жылқыда ауыл арасында жайылатын; мініс аттар мен сауын биелерде табындағы жылқыларға қарағанда кең тарағандығы байқалды. Қыс кезінде іш тастаған екі құлынның ішкі мүшелерінен патологиялық материалдар алып, кейін лабораторияда тексергенде кері гемагглютинация және антиденені бейтараптау реакцияларымен қарапайымдылар антигені бар екені анықталып, реакциялар 1:800-1:3200 титрді көрсетті.
