63.АРТҚЫ ЖӘНЕ БҮЙІР ҚҰРСАҚ ҚАБЫРҒАЛАРЫНЫҢ БҰЛШЫҚЕТТЕРІ,ҚЫЗМЕТІ. Артқы құрсақ қабырғасының бұлшық етіне шаршы бұлшықет жатады.Ол m.quadratus lumborum.Ол артқы қабырғаны қалыптастырады.Орналасуы мықын сүйек қырқасы мен 12 қабырға арасында.Пішіні жалпақ шаршыға ұқсас болғандықтан белдің шаршы бұлшықеті деп аталады.Ол да алдыңғы және артқы болып бөлінеді.
Алдыңғы буданың басталуы мықын сүйек қырқасынан,ал аяқталуы кеуде омартқаларына.
Артқы буда алдыңғы буда секілді мықын сүйек қырқасынан басталады.Бекітілуі 1-4 бел омыртқалары.Бұл бұлшықеттер біржақты және екіжақты жиырылып отырады.Яғни біржақтыда омыртқа бағанасын бүйір жаққа қисайтса,ал екіжақты жиырылдғанда омыртқаны тік ұстайды.
Енді бүйір құрсақ қабырғаларының бұлшықеттеріне келетін болсақ.
m.transversus abdominis.Бұл көлденең бұлшықет.Ол іштің бұлшықеттерінің ішіндегі ең жұқасы әрі тегісі.Басталуы мықын қыры мен шап байламының латералді бөлігі.Негізгі қызметі тыныс алуға қатысу.Жиырылған кезде денені сол жиырылған жаққа қарай бұру.
m.obliguus externus abdominis-беткей орналасқан іштің сыртқы қиғаш бұлшықеті.Басталуы кеуде торының бүйір бетінде, төменгі
қабырға.Мықын қырына артқы будалар,ал басқалары іштің орта сызығы мен тік бұлшықетке өтіп апоневрозбен қосылады. Қызметі: бір жақ жиырылғанда тұлғаны қарама-қарсы жаққа айналдырады, екі жақ жиырылғанда тұлғаны алға иілдіру. Іш пресінің бұлшықеті болып табылады.
m.obliguus internus abdominis-жалпақ іштің ішкі қиғаш бұлшықеті.Басталуы мықын қыры,ал бекуі XII,XI, және X қабырғалардың төменгі жиегі.Қызметі тыныс алуға қатысады және бір жақты жиырғанда тұлғаны өзіне қарай айналдырады
64.Алдыңғы және артқы құрсақ қабырғасының әлсіз жерлері.Іштің ақ сызығы туралы түсінік,кіндік сақинасының түзілуі,Лесгафттың 4-бұрышы,петитов үшбұрышы,олардың практикалық маңызы. Іштің көлденең бұлшықетінің байламдық бөлігіндегі әлсіз жері спигельев сызығы болып табылады. Ол іштің тік бұлшықет қынабының маңында орналасады.
Іштің ақ сызығы linea alba, құрсақ қабырғасының үш жұп жалпақ бұлшықетінің апаневроздар будаларынан құралған және ол семсертәрізді өсіндіден қасаға қосылысына дейін барады. Іштің ақ сызықшасы linea alba, ені 1 немесе 3 см болатын сіңірлі созылмалы болып келеді. Ақ сызықшаның екі бөлігі болады.Жоғарғысы жұқа,ал төменгісі қалың. Ақ сызықша кіндіктік сақинаны құрайды.Онда кіндіктік артерия және вена қан тамырларының тесіктері орналасқан. Сондықтан мұнда кіндіктік жарықтар жиі байқалады.. Кіндік umbilicus, кіндік сақинасының орнында ақ сызықтың ортасында созылған тері тыртығы. Кіндік сақинасы anulus umbilicalis - бұл іштің барлық кең бұлшықеттерінің апоневрозының сіңір талшықтарынан түзілген өткір және тегіс шеттері бар ақ сызық. Пренатальды кезеңде ұрық ананың денесімен байланысып, кіндік сақинадан өтеді. Екі тесік артериясы мен зәр шығару жолдары urachus осы тесікте төменгі жартылай шеңбер бойымен орналасқан, ал кіндік тамыр жоғарғы жартылай шеңберде орналасқан. Кіндіктің құрамына келесі қабаттар кіреді: тері, тыртық ұлпасы, көлденең фассия және париетальды ішперде, өзара тығыз байланысқан. Бұлшықет жамылғысының болмауына байланысты кіндік іш қабырғасының тағы бір «әлсіз жері», онда кіндік грыжалары жиі кездеседі. Кіндік сақинасының патологиялары көбінесе нәрестелерде кездеседі және жиі туа пайда болады. Балаларға дұрыс күтім жасамаудың салдарынан осы аймақтың аурулары анықталатын жағдайлар сирек кездеседі. Кіндік сақинасы бөлінген кезде бұлшықет талшықтарының орналасуы өзгереді. Дәрігерлер бұл жағдайды көбінесе кіндік грыжасының алғашқы белгілерімен байланыстырады, бірақ бұл барлық жағдайда оның дамуына әкелмейді. Егер бала кіндік аймағында өсіп кетсе, бұл аурудың басталуы ретінде қарастырылуы мүмкін. Лесгаф – Гринфельт ұшбұрышы trigonum lumbale немесе белдік сіңірі аралық spatium tendineum lumbale. Оның қабырғалары: жоғарғы - төменгі артқы тісті бұлшық еттің m.serratus posterior inferior төменгі шеті; төменгі латералді - іштің сыртқы және ішкі қисық бұлшық еті; медиалді - бұлшық етті түзететін омыртқаның сыртқы шеті; түбі - іштің көлденең бұлшық етінің апоневрозы; Практикалық маңызы бұл үшбұрыш арқылы бел аймағына ішперде жасушалы іріңді іріңдер таралуы мүмкін. Петитов ұшбұрышы, бел ұшбұрышы trigonum lumbale , бел аймағының әлсіз жері болып табылады, себебі бұл үшбұрышқа ішперде жасушалы кеңістіктен іріңді үрдістер өтуі мүмкін, сирек жағдайларда бел жарықтары пайда болуы мүмкін. Шекаралары: медиалді - арқаның кең бұлшық еті m.latissimus dorsi; латералді -іштің сыртқы қиғаш бұлшық еті m.obliquus externus abdominis; төменгі –мықын жотасы crista iliaca; түбі - іштің ішкі қиғаш бұлшық еті m.obliquus internus abdominis;