Анатомия – 120 ом
Нерв жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі – нейрон
жүктеу/скачать 330,47 Kb.
|
Àíàòîìèÿ 120 îì
- Бұл бет үшін навигация:
- Аксон
| 99.Нерв жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі – нейрон.
Нерв жүйесінің құрылымдық-функциялық бірлігі – нейрондар немесе нейронциттер. Адамның нерв жүйесінде жүз миллиардтан бір триллионға дейін нейрондар болады. Бала туылғанда нейрондар бөліну нәтижесінде үш есеге көбеюге қабілетті. Өлген нерв жасушалары қайтып қалпына келмейді. Адам өмірінің барлық кезеңдерінде нейронциттердің саны жылына 100 млн нейронға дейін азаяды, яғни табиғи азаю процессі жүреді. Нейрондар үш бөлімнен тұрады: денесі және екі өсінділері:дендриттер және аксон. -Дендриттер – нервілік импульсты нейронның денесіне өткізеді. Дендриттердің саны әр түрлі болады : мүлдем болмауы немесе жалғыз болуы не болмаса саны онға дейін жетуі мүмкін. -Аксон – жалғыз болатын ең ұзын өсінді. Ол нервілік импульсты нейронның денесінен келесі нейронға өткізеді. Нейрондар нервілік испульсты тек бір бағытта ғана өткізеді. Дендриттерден жасуша денесіне, денесінен аксонға, аксонның қозу алға қарай келесі нейронның денесіне немесе дендриттеріне өткізіледі. Нерв жасушалары жұлын мен мидың анатомиялық, морфологиялық негізі – ақ және сұр заттарын құрайды. Ақ заттекті нейрондардың өсінділері,ал сұр заттекті нейрондардың денесі түзіледі. Нерв жүйесінің морфологиялық негізін, нейроннан басқа, глиялық жасушалар құрайды. Олардың қызметі: тірек, қорғау, оқшаулау, тосқауыл және трофикалық. Нейрондардың жіктелуі: 1.Нерв жасушаларының өлшемі бойынша: А) денесінің өлшеміне байланысты: -ұсақ нейрондар (4мкм-дан 20мкм-ға дейін) -орташа (20мкм-дан 60мкм-ға дейін) -ірі (60мкм-дан 130мкм-ға дейін) Б) Өсіндісінің ұзындығына байланысты. Микроскопиялық деңгейден 1 метрге дейін жетуі мүмкін. 2. Атқаратын функциясына сәйкес нейрондар 3 топқа жіктеледі: ресепторлық, ассоциативтік, және эффекторлық. а) сезгіш немесе ресепторлық нейрондар – ішкі және сыртқы ортадан тітіркендіргіштерді қабылдайтын спецификалы ұшы, рецепторы бар; олар негізінен бір өсінділі немесе екі өсінділі нейрондар. б) қосымша немес ассоциативтік нейрондар – түскен ақпараттардың өңделуі мен таңдануын қамтамасыз етеді. ұсақ мультиполярлы нейрондар; в) эффекторлык нейрондар – нерв испульстарын жұмыс істейтін ағзаларға өткізетін арнайы ұшы, эффекторлар бар нейрондар; олар орташа және ірі мультиполярлы немесе пирамидалық нейрондар 3. Дененің пішіні мен өсімділерінің саны бойынша : -бір өсінділі (униполярлы) – адамда нерв жүйесінде көп кездеспейді. -екі өсінділі (биполярлы) – сезгіш нейрондар.(дәм,иіс сезу, есту, көру) -жалған бір өсінділі (псевдоуниполярлы) – жалған бір өсінділі деп аталу себебі, денесінен бір өсінді шығады да, кейіннен ол екі тармаққа бөлінеді; -көп өсінділі (мультиполярлы): Сезімтал нейрондардың өсінділерін дендрит және аксон деп атамайды, оларды перифериялық және орталық өсінділер деп атайды. жүктеу/скачать 330,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|