Андирова Айман Амандыковна І санатты педагог-психолог БҚО, Қаратөбе ауданы, «Мұхит атындағы жалпы орта білім беретін мектебі»

 

 

Жауаптары:   

1, 3, 5, 6, 7, 11,  13, 15, 16, 17, 18, 21,  

22,  25,  26,  27,  28,  31,33,  34,    35,  38, 

40,  41,  42,  44,  45,  48,  49,  50,  52,  54, 

55, 56, 59, 60, 62, 64, 65, 67, 68, 70. 

Бағалауы:  

35-42 аралығы «5» 

22-34 аралығы «4» 

15-21 аралығы «3» 

14 төмен - «2»     

 

8 

2 

9 

7 

4 

5 

67 

«Назар аудар» 

 

 

 

 

Қабылдауы- 

ның 

даму  

деңгейін 

анықтау, 

дамыту 

Зейіннің 

тұрақтылы- 

ғын, қолай- 

лылығын, 

көлемін, 

ауысуын, 

шоғырла- 

нуын, бөлі- 

нуін дамыту 

Бұл әдістемеде балаларға бұрыннан 

таныс 

заттар 

бір 

суретке  

біріктіріліп 

салынған 

күйінде 

көрсетіледі. 

Зерттелуші 

осы 

суреттегі  заттарды  1  минуттың 

ішінде  атап  айтуы  қажет.  Егер 

зерттелуші  1  минуттың  ішінде 

аталған 

тапсырманы 

орындай 

алмаса,  оны  тоқтатуға  тура  келеді. 

Ал  егер,  зерттелуші  тапсырманы  1 

минутқа  жетпей  орындаса,  барлық 

жұмсалған уақыт есептеледі. 

Әдістеменің  нәтижесін  мынадай 

балдық жүйе бойынша есептейді. 

10  ұпай  -  бала  суреттегі  барлық  14 

затты еш қиындықсыз 20 секундтың 

ішінде тапса 

8-9  ұпай  -  бала  суреттегі  14  затты 

21-ден 30 секунд аралығында тапса 

6-7 ұпай - бала барлық затты 31 ден 

40 секунд аралығында  тапса 

4-5  ұпай  -  бала  барлық  затты 

іздеуге 41 ден 50 секунд жұмсаса 

2-3  ұпай  -  барлық  затты  табуға  51 

ден 60 секунд жұмсалса 

0-1 

ұпай  -  барлық  суреттегі 

заттарды  60  секундтан  артық 

уақытта таба алмаса 

Балдық жүйенің көрсеткіші. 

 10 ұпай - өте жоғары 

 8-9 ұпай - жоғары 

 4-7 ұпай - орташа 

 2-3 ұпай - төмен 

 0-1 ұпай - өте төмен 

Ескерту. Егер тапсырманы орындау 

барысында 

зерттелуші 

бірінші 

сурет 

бойынша 

жасырылған 

суреттердің  барлығын  таппастан 

екінші 

суреттегі 

тапсырманы 

орындауға 

көшкенін 

зерттеуші 

байқаса,  балаға  алдымен  бірінші 

суреттегі 

барлық 

жасырылған 

заттарды  табуы  керектігін  ескертуі 

Әдіс-

теме 

Топ 

15 м 

 

  

керек.  Үш  сурет  бойынша  барлық 

жасырылған суреттер саны 14.  

 

 

 

 

 

 

 

2.Өздерің  отырған  бөлмені  мұқият 

қараңыздар. 

Бөлменің 

ішінде 

шеңбер  тәріздес  дөңгелек  заттарды 

табыңдар. 

Араларыңыздан 

кім 

осындай  заттарды  көп  табады,  сол 

адам жеңімпаз болып табылады» 

68 

Психологиялық тренингтер топтамасы 

 

 

«Періште ойыны» 

 

Ерекше  қажеттілігі 

бар 

балаларды 

өмірге 

бейімдеуге 

арналған 

тренинг-

жаттығулар 

Достық 

қарым-

қатынасқа, 

бір-бірін 

сыйлауға, 

қамқор 

болуларына, 

қиналғанда 

қол 

ұшын 

беруге, 

бірлік 

пен 

татулыққа 

баулу 

Барлық 

оқушылар 

дөңгеленіп 

отырады. 

Оқушылар 

өздерінің 

аттарын  және  өзіне  тән  мінез 

ерекшелігін айтып шығады. 

Барысы: 

Ойынға 

топтағы 

оқушылар 

қатысады.  Кішкентай  қағаздарға 

оқушылардың  атын  жазып,  бүктеп 

жасырамыз, бүктеген қағаздарды әр 

оқушы  бір-бірден  алады  және  оны 

ешкімге  айтпай,  құпия  ұстауы 

керек.  Өйткені  ол  сол  адамның 

періштесі 

болады, 

ойын 

оқу 

жылының  аяғына  дейін  жүреді,  сол 

аралықта  құпия  періште  таңдаған 

қағазындағы  адамды  әр  қашан 

қорғап,  оған  жақсы  көңіл-күй 

сыйлап тұрады. 

Қорытынды: 

Оқушылар  бір-бірінің  қолдарынан  

ұстап, 

бір-бірлеріне 

жақсы 

көңілдерін, 

тілектерін 

білдіріп, 

сабақты аяқтаймыз. 

Психологиялық тренинг 

Тақырып атауы: «Өзімізді тану, бір-

бірімізге қуаныш сыйлау» 

Мақсаты: Балаларды достық қарым-

қатынасқа, 

бір-бірін 

жақыннан 

танып-білуге, 

сыйлауға, 

көмектесуге 

шақыру, 

достық 

сезімдерін 

ояту 

мақсатымен 

жүргізіледі. 

Құрал –жабдық: қағаз, қалам 

Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен 

сәлемдесу. Көңіл-күйлерін сұрау. 

Ойын ережесі 

- бір-бірін тыңдау; 

- уақыт үнемдеу; 

- белсенділік таныту; 

- достық қарым-қатынас; 

- жағымды эмоция тудыру. 

Барысы: 

Барлық 

балалар 

дөңгеленіп 

отырады.  Оқушылар  өз  аттарын 

және  өзінің  өмірлік  ұстанымдарын 

айтады. 

Мысалы: 

«Өмірдің 

ағымынан 

қалмау»,  «Ешқашанда  білмеймін 

демеу», 

«Қасымдағыларға 

көмектесу,  қуаныш  сыйлау»,  «Биік 

шыңға ұмтылу» 

Психологиялық тренинг 

Тақырып атауы:  

«Әр қашан күн сөнбесін» 

Мақсаты:  Балаларды  өзін-өзі  ұстай 

Тре- 

нинг 

Топ 

30 

мин 

  

білуге,  кез  келген  кедергіден  шыға 

білуге,  бір-біріне  деген  достық 

қарым-қатынасын  нығайтып  көмек 

көрсуге 

шақыру 

мақсатпен 

жүргізіледі. 

Құрал-жабдық:  қағаз,  қалам,  түрлі-

түсті қарындаштар. 

Ұйымдастыру кезеңі:  

-  Оқушылармен сәлемдесу. 

-  Көңіл-күйлерін сұрау. 

-  Төрт топқа үстел дайындау 

Барысы: 

Барлық оқушыларды  

дөңгелетіп  тұрғызамызмыз,    бүгінгі 

біздің  тренингіміздің  тақырыбы: 

«Әрқаша күнсөнбесін» деп аталады. 

Оқушыларға  қағаз  таратылады, 

бүгінгі  тренингтен  не  күтесіздер? 

Оқушылар  қағазға  жазып,  тақтаға 

жапсырады.  Тренинг  ережесімен 

таныстырамыз. 

Таныстырған 

ережелерді тақтаға ілеміз 

Тренинг ережесі: 

- бір-бірін тыңдау; 

- уақыт үнемдеу; 

- белсенділік таныту; 

- достық қарым-қатынас; 

- жағымды эмоция тудыру; 

1-жаттығу. Әр оқушы  өз атын және 

өзінің 

өмірлік 

ұстанымдарын 

айтады. 

Мысалы: 

«Өмірдің 

ағымынан 

қалмау»,  «Ешқашанда  білмеймін 

демеу», 

«Қасымдағыларға 

көмектесу,  қуаныш  сыйлау»,  «Биік 

шыңға ұмтылу» 

2-жаттығу.  Сұрақ.  1.  Күн  деген 

сөзді  айтқанда  көз  алдынызға  не 

елестейді? 

(Әрбір 

оқушы 

өз 

ойларын айтып шығады) 

Оқушыларды төрт топқа бөлеміз. 1. 

жаз, 2. күз, 3. қыс, 4. көктем 

Оқушыларға  қағаз  таратылады, 

қағазда «Күн шуағын төгіп...» деген 

аяқталмаған сөйлемді аяқтайды, сол 

қағазға күннің суретін салады. 

Салған 

суретін 

артына 

аты 

жөндерін жазып, тақтаға іледі. 

3-жаттығу.  «Саяхат»  (экскурсия) 

ойыны.  Әр  топтан  бір  оқушыдан 

аламыз,  1-топтан  журналист,  2-

топтан экскурсовет, 3-топтан жүргі- 

зуші,  4-топтан  фотогроф  аламыз, 

қалғандары 

қыдыруға 

келген 

қонақтар 

болады. 

Журналист, 

 

 

экскурсовет,  жүргізуші,  фотогроф 

әр  қайсысы  өз  жұмыстарын  істеп, 

қонақтарды 

көрмеге 

(суреттер 

ілінген  тақтаның  алдына)  алып 

келеді.  Салынған  суреттерге  қарап 

мұғалім анықтама береді. 

Оқушылар  қайтадан  дөңгеленіп 

орындарына 

тұрады. 

(өз 

рөлдерінізді 

жақсы 

ойнап 

шықтыңыздар 

деп 

бір-біріне 

қошемет көрсетіп, қол соғамыз) 

Тақырыбы: «Дос іздеу» 

Мақсаты: 

Қатысып 

отырған 

оқушылардың  өз  ойларын  ашу. 

Қарым-қатынас  жасауға  көмектесу. 

Қарым-қатынас 

дағдысын 

қалыптастыру. 

Құрал жабдықтар: қағаз қалам 

Ұйымдастыру кезеңі: 

-  Балалармен сәлемдесу; 

-  Көңіл-күйлерін сұрау 

Барысы: 

Ең  алдымен  оқушыларды  сабақтың 

ережесімен таңыстыру: 

- бір-бірін тындау; 

- уақыт үнемдеу; 

- белсенділік таныту; 

- достық қарым-қатынас; 

- жағымды эмоция тудыру. 

Ережелерді 

оқушылар 

хормен 

оқиды, 

жазылған 

ережелерді 

тақтаға 

ілеміз. 

Оқушылар 

дөңгеленіп  тұрып,  өз  аттарын 

айтады  және  қасындағыға  адамға 

жағымды  көңіл  күй  білдіреді  (тілек 

айтады) 

Оқушыларды  IV-топқа  бөлеміз. 

(күн,  ай,  жұлдыз,  аспан  болып  4-ке 

бөлінеді)  және  топпен  үстелге 

отырады. 

1-жаттығу:  «Ойға  шабуыл»  әдісі. 

Оқушыларға  сұрақ:  «Дос»  сөзін 

қалай түсінесің? 

(балалардың пікірі) 

Психолог: 

-  Сонымен 

достар!  Біз  досқа 

сенеміз, 

досты 

сатпаймыз, 

көмктесуге, 

көңіл 

білдіруге 

әрқашан  дайынбыз.  Біз  досымызға 

өз  құпиямызды  сене  аламыз. 

Өздерің ойлап көрдіңдер ме? «Дос» 

-  деген  мағынаға  ие  бола  аласың 

ба?  Сіз  қалай  ойлайсыз?  Сізді 

сенімді дос деп санайды ма? 

ІI. Тақырып бойынша жұмыс: 

  

Оқушыларға  аяқталмаған  сөйлемді 

жалғастыру  ұсынылады.  (парақ 

таратылады).  Тақтада  сөйлемнің 

басы жазылған: 

Ашық айтқанда, маған әлі қиын... 

Ашық  айтқанда,  мен  үшін  өте 

қымбат... 

Ашық айтқанда, маған ұнамайды... 

Ашық айтқанда, мен қуанамын... 

Психолог: 

-  Біз  бәріне  біз  барлық  адамға 

ойымызды ашық айта аламыз ба? 

-  Қолдарыңды  көтеріңдер,  кімде 

сенімді дос бар? 

ІІI. Хабарландыру «Дос іздеу». 

Психолог: 

-  Әр  адамға  әрқашанда  дос  керек. 

Достары  болмағанда,  онда  адам 

оларды  табуға  тырысады.  Қазір 

көптеген газет-журналдарда хабар- 

ландырулар  басылып,  өзіне  дос 

немесе  бірге  болатын  адам  табуға 

тырысады. 

Біз 

де 

барынша 

сіздермен  қосылып,  хабарландыру 

жазамыз. Оның аты «Дос іздеу». 

-  Сіз  өзіңіз  жөнінде  мәлімет  бере 

аласыз 

өзіңіз 

немен 

айналысатыныңызды 

жазуға 

болады.  Хабарландыру  жиналып  

алынады,  одан  кейін  оқылады. 

Оқушылар  хабарландыруды  кім 

жазғанын  табады.  Егер  оны  тапса, 

онда  қосымша  автордың  жақсы 

жақтарын көрсетеді. 

ІV.  Талдау.  Өз  ойын  ашық  айту 

оңай ма? Өзің туралы жазу оңай ма? 

V. Үй тапсырмасы. Балаларға  «Мен 

кіммін,  болашақта  мен  кім  болғым 

келеді?» 

деген 

тақырыпта 

өз 

портретін салу ұсынылады. 

Қорытынды:  Балалар  бүгінгі  сабақ 

жайлы 

өз 

ойларын 

айтып, 

қолдарынан  ұстап  тілек  айтып 

сабақты аяқтаймыз.  

 

Қорытынды  

Жыл  санап  мүмкіншілігі  шектеулі  балаларға  деген  қоғамның  көзқарасы  өзгеріп  келеді. 

Үлгерімі  төмен  оқушыларды  анықтауда  дұрыс  диагностика  жүргізу,  оларды  табысты  және 

нәтижелі оқытуға, ал болашақта әлеуметтік ортаға бейімделіп кетуіне жағдай тудыратын арнайы 

сыныптар  мен  топтарға  орналастыру  -  қазіргі  уақыттағы  аса  маңызды  әлеуметтік  және 

педагогикалық мәселе болып табылады.  

Түзету-дамытудың бастауыш сыныптарында үлгерімі төмен оқушыларды оқыту олардың 

нәтижелі оқуы мен даму мүмкіндіктеріне қарай 3-5 жылға созылады.  

 

 

Бұл  әдістемелік  көмекші  құрал  былтырғы  оқу  жылында  1ТДО,  3-4  ТДО  сыныптарында 

жүргізіліп  келді.  Бағдарлама  оқушылардың  оқуды  нәтижелі  меңгеруіне  және  жағымды  даму 

динамикасын қалыптастыруға септігін тигізді.  

Осындай нәтижеге байланысты, психологиялық-дәрігерлік-педагогикалық консилиумның 

шешімімен  және  оқушылардың  өздерінің,  ата-аналарының  келісімімен  жалпы  білім  беретін 

сыныптарға ауыстырылды. 

Әдістемелік  көмекші  құрал  оқушылардың  біліміндегі  кемшіліктерін  толтыруға, 

эмоциялық  ерік-жігер қабілеттерін  дұрыс  тәрбиелеуге,  оқу  әрекетін  қалыптастыруға,  сондай-ақ 

баланың танымдық қызығушылығын белсендіруге бағытталған. 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 

1. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога 1-2. 2003ж 

2. 

«Кіші  шәкірт  тұлғасының  педагогикалық-психологиялық  диагностикасы»  пәнінен 

практикалық сабақтар жинағы. Құрастырған: Жонисова Г.Қ. Орал, 2004 жыл. 

3. Тұрғынбаев Б.А. Кіші жастағы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту. Алматы, 2005 

ж 

4.  Меңжанова  А.К.  Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  көркем  әдебиет  арқылы  тәрбиелеу. 

Алматы, Мектеп, 2006 ж 

5. Баймуратова Б. Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту әдістемесі, 2007ж 

6. «Мектептегі психология» журналы №4, №5, №6, 2008, №4 2009, №2, 2010ж