Қаныш Сәтбаев атындағы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Сабырова Жамиляның

• Қаныш Сәтбаев атындағы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі
• Сабырова Жамиляның
• шығармашылық жұмысы

• Нәтижесі
• Оқушы бар зейінмен тыңдайды, жазады, көрсетеді. Өзін- өзі бағалайды, жеке топтың, бірлескен ұжымымен жұмыс жасауға құлшынады, ізденушілікке, ұжымдарды, заңдылықтарды қорытуға дәлелдеуге үйренеді., белсенділігін арттырады, сапалы білімге ұмтылады, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынас жақсара түседі.

• Мақсаты:
• “Нені дамыту керек” деген сұраққа жауап іздей отырып, баланың сезім түйсігін қабылдауы мен ынтасын , зейінін, есте сақтауын ұғыну, ойлау, қиялдау болжау қабілеттерін ашу. Жауапкершілік жүктей отырып, өзін – өзі дамытатын жеке тұлға қалыптастыру.

• Тақырыбы: Тіл – әдебиет сабақтарында дамыта оқытудың әдістерін қолдану

• Сыныбы: V

• Пәні:
• Қазақ тілі

• Тақырыбы:
• Тұрақты тіркестер

• Сабақтың мақсаты:
• А) Білімділік: Фразеологизмдер туралы алған білімдерін тереңдету.
• Ә) Тәрбиелік: сөз құдіретін терең түсініп, орынды қолдана білуге, шапшаңдыққа, іскерлікке тәрбиелеу
• Б) Дамытушылық: өз беттерінше салыстыру, қорытынды жасауға үйрету, оқушылардың дағды, таным
• белсенділігін арттыру.

• Сабақ түрі: танымдық және жарыс сабақ

• Сабақ әдісі: сұрақ – жауап (түсіндіру, жарыс, әр түрлі ойын түрлері, суретпен жұмыс, мәтін құрастыру)

• Сабақтың көрнекілігі:
• Тұрақты тіркестерге арналған сызбалар, тақырыпты ашуға арнап салынған суреттер.
• (жыл мезгілдерінің, төрт түлік малдың, адамның бейнесі)

• Пәнаралық байланыс:
• орыс тілі, қазақ әдебиеті

• Сабақтың барысы:
• 1) Ұйымдастыру. Сынып оқушыларын ұйымдастырып, сабаққа бейімдеу.
• 2) Қайталау үшін қойылатын талаптар
• Лексика нені зерттейді?
• Тұрақты тіркестер дегеніміз не?
• Тұрақты тіркес пен еркін тіркестің арасында қандай айырмашылықтар бар?
• Олардың қандай ортақ белгілері бар?
• Антонимдес тұрақты тіркестер ойлап көріңіздер
• Синоним болатын тұрақты тіркестер бар ма, мысал келтіріңдер

• Еркін тіркес
• Шалғай ауыл, алыс ауыл,

• Тұрақты тіркес
• Көзді ашып жұмғанша, ит өлген жер,

• Сөз тіркесі

• Мына сөздердің фразеологиялық синонимдерін жаз:
• Бақытты – маңдайы ашылған, қыдыр дарыған, бақ қонған.
• Анық –
• Алыс –
• Аз -

• Мына сөздердің фразеологиялық мағынасын білдіретін сөздерді жаз.
• Жүрегі алып ұшты – қобалжыды
• Төбесі көкке жетті -
• Бармағын тістеді –
• Жермен жексен ету -
• Қол ұшын берді -

• Мына тұрақты тіркестердің антонимдерін жаз:
• Жүрек жұтқан – су жүрек
• Ит терісін басына қаптады
• Жүрегі қарс айырылды
• Ұшан – теңіз –
• Қой аузынан шөп алмас

• Өзара синонимдес тұрақты тіркестер ойлап, жаз
• Көз ілмеді – Түн ұйқысын төрт бөлді. Кірпігі айқаспады, көрер таңды көзімен атырды, ұйықтамады.
• Жұмған аузын ашпады.
• Төбе шашы тік тұрды

• 1 -қатар: Бет жақ қатынасына қарай айтады. Мәселен, бетің бар, жүзің бар демейді, тура айтады, бетінен оты шықты – ұялды.

• 2-қатар: Сөздің қатысына қарай айтады. Мысалы.: көздің жауын алады, әдемі , көркем, көзінің жасы көл болды – жылады, уайымдады.

• 3- қатар: Мұрын, езу қатысына қарай айтады. Мысалы, Танауы тасқа тиді, - жолы болмады, Мұрнына су жетпеу, - уақыты болмады, “Екі езуі екі құлағына жетті – қуанды. ”

• 4- қатар: Тіл мен тістің қатысына қарай айтады. Мыс: Тілімірдің ағындай – өткір, шешен, тісінен шығармады – айтпады.

• Сурет бойынша жұмыс. Адамның портреті ілінеді. Адамның бет –әлпеті, мұрны, аузы, маңдайы, тілі, тісі, жағы т.б қатысына қарай тілімізде қалыптасқан тұрақты тіркестер ойлау.
• (ойлау түрінде кім көп айта алады?)

Төрт түлік малдың суреті ілінеді. Төрт түлік мал, олардың жеке түрлерімен байланысты толып жатқан тұрақты тіркестер бар.

Жыл мезгілдерінің суреті ілінеді.

• Дәптермен жұмыс:
• 121 - жаттығу.
• “Менің досым “ тақырыбына партада қатар отырған екі оқушы бір – біріне мінездеме жазады. Ішінде тұрақты тіркестері болуы керек.
• Осы үлгіде төрт қатардан ең үздік оқушыларға ішінде тұрақты тіркестері бар, мәтін құрастыру тапсырылған, сол әңгімелер оқылады.
• “Менің анам” –
• “Асыл әжем” – (Ақмарал)
• “Саяхат” – (Ерік)
• “Ана мен бала” – (Алтынай)
• Оқыған мәтіндердің ішінде кездескен тұрақты тіркестер талданады. Мағыналары ашылады.

Венн диаграммасын құрғызу. Тұрақты тіркестер мен еркін тіркестердің айырмашылығы, ортақ белгілері табылады.

• Еркін тіркес

• Ортақ белгілері

• Тұрақты
• тіркес

Пәнаралық байланыс: Орыс тілімен байланыстыру 1. Рано – ни свет, ни зоря 2. Недалеко – в двух шагах 3. Быстро – сломя голову 4. Исчез – как сквозь землю провалился Мысалы: Мой дед просыпался рано. Мой дед просыпался ни свет, ни зря. Я живу недалеко от школы Я живу в двух шагах от школы Мальчик бежал быстро. Мальчик бежал сломя голову. Мой друг куда то исчез. Мой друг сквозь землю провалился. Оқушы білімін бағалау. Үйге тапсырма: Тұрақты тіркес туралы қайталау “Менің мектебім” туралы тақырыбында мәтін құрастыру.