Баян Қосаболатұлы (1710-1757).
«Қанайым, ойың удай, тілің шаян,
Амал не, келген жоқ қой батыр Баян.
Көп жаудың албастысы, ел еркесі,
Баянның батырлығы алашқа аян.
Наркескен, өрттей өскен, қайтпас болат
Баянсыз қанатымды қалай жаям?!
Би Қанай! Аттанбайды хан Абылай,
Келмесе қандыбалақ батыр Баян!
Абылай сезінен батырдың хан ордасындағы орны мен беделін байқаймыз.
ТАРИХТА БАТЫР БАЯН - Батырлығымен, тапқырлығымен Абылай ханның ерекше құрметіне бөленген. Қазақ-жоңғар шайқасына қатысып, көрсеткен ерлігі үшін Баян батыр атанған.
- Шоқан Уәлихановтың "Исторические предания о Батырах XVIII века" атты мақаласында Баян батыр жайлы мағлұматтар бар. Мұнда да Баянның ержүректілігін, ақылдылығын Абылай ханның жоғары бағалағанын айтады.
- Уақ батыры Баян Абылай ханмен бірге Қытай жасақтарына қарсы соғысқа қатысады. Қытайлармен айқаста Абылай қолы шегінуге мәжбүр болғанда Абылайдың әскерінің шегінуіне мүмкіндік жасап, Баян қолы қытайлармен айқасады. Бұл шайқаста Баян өзінің тапқырлығымен, ержүректілігімен, найзагерлігімен көзге түсіп, хан әскерін құтқарады.
Оқжетпестің қиясында» Кенесары бейнесі - Арқада Бурабайға жер жетпесе, Алашта Кенекеме ер жетпейді. Көкшеде күңіренген Кенем қайда?! Дариға, жүрегімді дерт өртейді. Көкшені күндіз-түні мұнар басқан, Қап-қара бұлттармен құшақтасқан. Алдында бұйра жалды бөлек тау тұр, Көкшеге қосылмаққа қойнын ашқан. Мөп-мөлдір, дөп-дөңгелек көл ортада, Жел ойнап, ақ бетіне меруерт шашқан. Сол көлдің жағасында Оқжетпес бар, Жасаған мұнарадай құйып тастан. Найзадай Оқжетпестің қиясына Жалғыз-ақ Кенекем ғой қадам басқан. Алашта талай-талай ерлер өткен, Ерлерде Кенекеме кім бар жеткен?
- 1837 жылы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс басталды. Ол Қазақстандағы ірі көтерілістердің бірі еді. Оған үш жүздің қазақтары түгел қатысты. Кенесары тарих сахнасына өзінің ұлы бабасы Абылай ханның ісін жалғастырып, алға алып барушы ретінде шықты.
- Сұлтан Кенесары 1802 жылы дүниеге келген. Ол Қасым сұлтанның бел баласы, Абылай ханның туған немересі еді. Көтерілістің болашақ басшысы Кенесары бала кезінен-ақ ат құлағында ойнады, құралайды көзге атқан мерген болды.
ҚОРЫТЫНДЫ : Мағжантануда келешекте зерттеу жұмыстарымды тоқтатпай, жалғастыра беру үшін көптеген ұсыныстар ұсынамын : - - - Осы іс-шаралардың барлығының түпкі мақсаты еліміз азаматтарының руханият әлемінің, руханилық деңгейінің көтерілуімен астасып жатуы шарт. Ойшылдың өз заманында діттеген мақсаты сол болатын. Ол өзінен гөрі өзгенің мүддесін көбірек ойлағанын аңғаруға болады. Осындай қатынасты рухани ерлікке балауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
