Арман пв баспасы

76
«Аңыз­дың­ақы­ры»­романы
Ке кіл ба ев да ры ны – мей лін ше
ғиб рат ты да рын.
Оның ке ңіс ті гі нің өзі нен 
ұғым тал кө кі рек пен жі ті көз
адуын өнер дің мі не зін кө ре ді.
Ас ар С€ лей ме нов
«Аңыз­дың­ақы­ры»­романының­қан­дай­өзін­дік­ерек­ше­лік­те­рі­бар?
«Аңыздың ақыры» романы – аңыздың ізімен жазылған философиялық-
психологиялық шығарма. Роман алғаш рет «Махаббат мұнарасы» деген 
атпен жарияланған. Кейіннен осы атпен Ақсақ Темірдің образын бейнелейтін 
сахналық туынды жасалды. Роман «Қызыл алма», «Мұнара», «Махаббат», 
«Аңыздың ақыры» деген 4 бөлімнен тұрады. Шығармада маңызды үш кейіпкер 
бар. Олар: Әмірші, Кіші ханым және сәулетші шебер. Бұдан басқа Ұлы ханым, 
күтуші кемпір, бас шебер т.б. осы үш кейіпкерді ашу үшін ғана алынған. Роман 
мазмұны түркі дүниесінің тарихында өзгеше орны бар, ұлы билеуші Әмір Темір 
өмірінің бір үзік сырын ашуымен ерекшеленеді. Шығармада билеушінің аты 
аталмайды, Әмірші Алмас хан образы арқылы ашылады.
Әмір­ші­нің­іш­кі­жан­тол­ға­ны­сы­қа­лай­си­пат­тала­ды?
Те гін адам әмір ші бол май ды. Ро ман да «Ұлы жау лау шы» атан ған Әмір-
ші нің іш кі се зі мін бе ру үшін жа зу шы те рең фи ло со фия лық ой лар ға бой лап, 
та би ғат тың си па тын да со ған сәй кес ас тар мен ше бер тол ғай ды. Сырт қа ра ған да 
жа ла ңаш кө рі не тін бар қан құм ның өзін жұм бақ, қор қы ныш ты етіп көр се те ді. 
«Ат тұяғы нан құм сауы рын ой ып түс кен дөң ге лек шұң қыр лез де қай та то ла ды. 
Ал дын да ғы оқ бойы озық өң шең құ ла ат мін ген кү зет сар баз да ры нан тау- тау 
ша ғыл дың бет кей ін де ша шы рап қа лып жат қан көп із көз ді ашып-жұм ған ша-ақ 
ғай ып бо ла ды. Су сы ма құм ба ян сыз дық тың тыл сым құ ді ре тін та ныт қы сы 
кел ген дей, құп-қу жү зі не жо лап кет кен сәл таң ба ны жал мап жұ тып жа тыр. 
Әмір ші ұлы шөл ге кел ге лі бе рі оп па құм ның осы бір обыр мі не зі нен на за рын 
қан ша алып қаш са да, құ ты ла ал май-ақ қой ды». Ав тор осы лай ша бір жа ғы нан 
өмір дің өт кін ші елес еке нін, екін ші жа ғы нан ро ман сю же тін де шым-шы ты рық 
оқи ға ба ян да ла ты нын сез ді ре ді. «Төрт жыл бойы жо рық та жүр ді. Жүз мың 
ат тың тұяғы ның бас па ған же рі жоқ. Сон да күн дер дің кү нін де со ның бә рін де 
дәл мы нан дай қып, жел үйі ріп, құм жұ тып қоя ма? Адам де ген не ме нің ғұ мы ры 
ұйт қып-ұйт қып ба сы ла қа ла тын қыр дың же лін дей құр ән шей ін өт кін ші нәр се 
ға на бол са, тұ сын да со ның әр бір ұсақ-түйе гін жіп ке ті зіп тір кеп ба ға тын 
адам ның жа ды да мы на су сы ма құм дай тұр лау сыз бір де ңе екен ғой. Сон да анау 
ас пан мен мы нау жер дің ара сын да ба ян сыз дық тан бас қа еш те ңе нің бол ма ға ны 
да. Бас қа сы ның бә рі – өт кін ші, тек ба ян сыз дық қа на мәң гі лік пе? Кім бі ліп ті, 
со лай бол са со лай да шы ғар».
Әмірші ұзақ уақыт жорықта жүргенде, жұбайын сағынған Кіші ханым 
оған арнап жұртта жоқ керемет ескерткіш салдырмақ болады. Оны, әри не, 

жүктеу/скачать 3,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: