Арнайы (түзету) мектебінде оқытудың әдістемесі
жүктеу/скачать 18,65 Kb.
|
Ташетова М. ДФ-17к мақала
|
Ташетова Мадина ДФ-17к Арнайы (түзету) мектебінде оқытудың әдістемесі Ақыл-ой кемістігі бар балаларды оқытудың негізгі міндеттері оқушылардың танымдық қызметіндегі және эмоциялық-ерік өрісіндегі кемшіліктерді барынша еңсеру, оларды өздігінше өмір сүруге, өндірістік еңбекке қатысуға, қазіргі заманғы қоғам жағдайында әлеуметтік бейімделуге дайындау болып табылады. Жалпы білім беретін мектепте ақыл-ой кемістігі бар балаларды оқытудың анағұрлым дәл келетін жағдайлары арнайы сынып жағдайы болып табылады. Арнайы сыныптар жеңіл ақыл-ой кемістігі бар оқушылар үшін жеке сынып және орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушылар үшін бөлек сынып құрылуы мүмкін. Бұл оқушыларды бір сыныпта біріктіріп оқытуға да болады. Арнайы сыныпта «Олигофренопедагогика» мамандығы бар жоғары білімді дефектолог мұғалім жұмыс істеуі қажет. Даярлық сыныбына ұйымдастырылған мектепке дейінгі даярлықтан өтпеген 7-9 жастағы балалар қабылданады. Даярлық сынып белгілері жағынан ақыл-ой кемістігіне ұқсас басқа да бұзылыстары бар (психикалық дамуының тежелуі, әлеуметтік-педагогикалық қараусыз қалған, сөйлеудің ауыр бұзылыстары) балаларды қате қабылдаудың алдын алу мақсатындағы диагностикалық сынып ретінде де қызмет етеді. Едәуір даярланған оқушылардың оқуды 1-сыныптан бастауына болады. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар балаларға арналған сыныптардың бірінші сатысында ақыл-ой кем оқушының тұлғасын жан-жақты психологиялықмедициналық-педагогикалық зерттеу, білім беру процесін ұйымдастырудың түрлері мен әдістерін әзірлеу мақсатында оның мүмкіндіктері мен жеке ерекшеліктерін анықтау жүзеге асырылады. Екінші сатысында балалар жалпы білім беретін практикалық бағыты бар пәндер бойынша білім, әр түрлі бейіндегі еңбек дағдыларын алады. Әлеуметтік бейімдеуге және кәсіптік еңбекке даярлауға назар аударылады. Оқу процесі оқушыларға сараланған және жеке тәсілдемені қолдана отырып, жүзеге асырылады. Саралау тәсілінің негізіне ақыл-ой кемістігі бар оқушылардың педагогикалық жіктелуі (В.В. Воронкова бойынша) алынған. Бірінші, екінші, үшінші типологиялық топқа жататын оқушылар бір тақырып көлемінде оқиды, бұл ретте оқыту процесінде оларға сараланған тәсілдеме қолданылады. Ол, мысалы, вариативтілігінен көрінуі мүмкін:- оқушылардың өзіндік дәрежесі; - мұғалім көмегінің түрлері; - көрнекілік-дидактикалық материалдың түрлері; - орындалатын жұмыстың көлемі; - оқу тапсырмаларының күрделілігі және т.с.с. 4-ші типологиялық топтың оқушылары көбінесе оқытудың жеке бағдарламасына сәйкес басқа оқу тақырыбының аясында жұмыс жасайды. Педагог жеке-дара сипаттағы тапсырманы және жеке көмек шарасын ойластырады. Төрт типологиялық топтардың оқушыларын оқытудың маңызды тұсы оқу жетістіктерінің әркелкі болу фактісі болып табылады, яғни әр баланың оқытудағы өз ісі болады. Мұны мұғалім оң нәтиже ретінде бағалауы тиіс. Орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушыларды оқыту жеке оқу бағдарламалары бойынша жүзеге асырылады. Олар баланы кешенді психологиялық-педагогикалық зерттеу негізінде сынып педагогімен және мектеп консилиумының мамандарымен жартыжылдықтан аспайтын мерзімге жасалады. Оқытудың жеке бағдарламасын іске асыру уақыты өткеннен кейін әрбір оқушының жетістіктеріне талдау жүргізіледі және келесі жартыжылдыққа арналған жоспарлау орындалады. Педагог әрбір оқушының жеке мүмкіндіктерін және оқу жетістіктері мен жеке жетістіктерінің мониторинг нәтижелерін ескере отырып, оқытудың мазмұнын, әдістерін, түрлерін, дидактикалық құралдарын өз бетінше таңдайды. Орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушыларды оқытудың мазмұны мыналарды: өзі туралы түсініктерді; өзіне өзі қызмет көрсету және өз тыныстіршілігін қамтамасыз ету дағдыларын; қоршаған орта туралы және ортаға бейімделу туралы қолжетімді түсініктерді; коммуникативтік икемділіктерді; заттық-тәжірибелік және қолжетімді еңбек қызметін; практикалық бағыттылығы бар және тәрбиеленушілердің психофизикалық мүмкіндіктеріне сәйкес келетін жалпы білім беретін пәндер бойынша білімді қалыптастыруға бағытталған. Бірінші сатыда оқу процесі пәндік емес оқыту негізінде ұйымдастырылады: барлық сабақтар біріктірілген сипатта болады және оқушыларды жалпы дамытуға бағытталған (коммуникативтік, қимылдық, сөйлеу, сенсорлық). Оқушылардың жеке дамуындағы алға жылжуына қарай пәндік оқытуға көшу жүзеге асырылады. Орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушыларға арналған сыныптарда білім алушылардың психофизикалық даму ерекшеліктерін және мектеп ресурстарын ескере отырып, қарапайым еңбек түрлеріне (қолөнер) оқыту ұйымдастырылады. Еңбекке баулудың бейіні баланың психофизикалық ерекшеліктерін, дәрігердің ұсынымдарын және мектептің мүмкіндіктерін ескере отырып, жекедара анықталады. Қажет болған жағдайда еңбекке баулудың бейіні өзгеруі мүмкін. Жеңіл және орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушыларға арналған арнайы сыныптардағы білім беру процесі Үлгілік оқу жоспарлары мен бағдарламаларының екі түрімен қамтылған. Олардың мазмұны ҚР МЖБС талаптарының орындалуына бағытталмаған. Оқу жоспары мен бағдарламаларының бірінші түрі жеңіл ақыл-ой кемістігі бар оқушыларға бағдарланған. Оқу жоспары мен бағдарламаларының екінші түрі – орташа ақыл-ой кемістігі бар оқушыларға бағдарланған. Оқытудың орташа ақыл-ой кемістігі бар балаларға арналған оқу бағдарламалары ұсынымдық сипатта болады. Оқу процесі барлық оқу жылдарында орталық жүйке жүйесінің органикалық зақымдануымен болған танымдық қызметтің тұрақты бұзылуын ескере отырып, құрастырылған арнайы оқу-әдістемелік кешендер (оқулықтар, жұмыс дәптері, әдістемелік ұсыныстар, арнайы АКТ) көмегімен жүзеге асырылады. Оқытудың негізгі әдістері: сөздік, көрнекі және практикалық болып бөлінеді. Тәжірибеде сабақтың барлық кезеңдерінде және үйлесімде әдістердің барлық үш тобы қолданылады. 8-түрдегі арнайы мектепте оқыту әдістерінің ерекшелігі олардың түзету бағыты болып табылады. Бұл ұғым оқытудың баяулығын және жиі қайталанушылықты, оқу материалының аз үлестермен берілуін, материалдың барынша кеңеюі мен бөлшектенуін, оқытудағы дайындық кезеңінің болуын, баланың тәжірибесіне тұрақты сүйенуді қамтиды. Әдістер сенімді және тиімді жұмыс істеу үшін оларды дұрыс таңдау және қолдану қажет. Оқыту құралдары. Бұл оқыту мазмұны, көрнекілік, техникалық құралдар және т. б. Әдістер тәсілдерден тұрады. Қабылдау-бұл әдістің бір бөлігі. Мысалы, жаттығу әдісін қолдану кезінде келесі тәсілдер қолданылады: тапсырма шарттарын хабарлау, шарттарды жазу, тапсырманы орындау, тапсырманы орындау нәтижелерін талдау, тапсырманы дұрыс орындауды бақылау. Сөздік әдістері: әңгімелесу, түсіндіру, әңгіме. Сөз білім көзі болып табылады. Мұғалімнің сөзіне бірқатар талаптар қойылады: * фонетикалық және логикалық жағынан мінсіздік; * жарықтық, мәнерлілік, айқындық; * аяқталудың анық айтылуы, екпіннің дұрыстығы; * қарқынның баяулауы; * оқушыларды түсіну үшін қолжетімділік. Оқушыларға білім беру әңгіме, түсініктеме, кітаппен жұмыс арқылы жүзеге асырылады. Әңгіме-мұғалімнің оқиғалар мен құбылыстарды жарқын, эмоционалды баяндауы. Ол уақыт өте қысқа, оқушының ойына, оның сезіміне әсер етеді. Әңгіме педагогикалық және көркемдік болып бөлінеді. Педагогикалық көркемдік әңгімеде тек қана жеке тәсілдер қолданылатындығымен ерекшеленеді. Кітаппен жұмыс жасау сөздік әдіс ретінде сирек қолданылады, бірақ Кітап-білім көзі болғандықтан өте маңызды. Әсіресе 1-4 сыныптарда Дауыстап оқудың маңызы зор,өйткені балалар бірінші рет дұрыс, мәнерлеп, жүгіртпе оқуды тыңдайды, бұл оқушылар үшін оқу үлгісі. Оқушыларға көлемі жағынан аз мәтінді оқып, мұғалімнің сұрақтарына жауап бере алатындай өз бетінше оқу ұсынылады. Әңгімелесу-бұл оқу материалын зерттеудің сұрақ-жауап тәсілі. Ол ақыл-ой кемістігі бар оқушының белсенді ойлау қызметіне ынталандырады. Әңгіме арнайы мектептің 8-ші түрі оқушысының ақыл-ой дамуын түзетудің қуатты құралы болып табылады және түзету құралы ретінде әрекет етеді. Оқушымен әңгіме барысында мұғалім сөздің дәл еместігін, аграмматизмдерді түзетеді, оқушының сөздік қорын арттырады, балалардан толық, мәнерлі жауап беруді талап етеді. Әңгіме барысында оқушылардың білімдеріндегі олқылықтарды, олардың ақыл-ой дамуының кемшіліктерін анықтауға болады. 8-түрдегі арнайы мектепте оқытудың сөздік әдістері ең көп таралған болып табылады. жүктеу/скачать 18,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|