Когнитивті психология нені зерттейді? (материалды қабылдауға қатысты адам санасын, есте сақтау, қабылдау)
Когнитивті психология әлемінде көп үлес қосқан (Пиаже,1960) Субъектілер көп қырлы зияткерлікке ие деген кім? (Говард Гарднер) Зиятқа қатысты соңғы зерттеулерде Роберт Стернберг ұсынған үштік модуль (компоненттік, эмпиристік, мәнмәтіндік аспекті) Ұзақ мерзімді жады (қажет кезде алып пайдалану үшін ұзақ мерзімді сақтауға жіберілген ақпарат)
Ынтаның иерархиялық моделін әзірлеген кім? (Авраам Маслоу) Маслоудың қажеттіліктер иерархиясында төменгі деңгейде не орналасқан? (психологиялық қажеттіліктер)
«Мен» тұжырымдамасын дамытқан (Карл Роджерс, 83) Өзіндік тиімділікті қалыптастыруға ықпал ететін 4 фактор анықтаған (бандура) Өзіндік тиімділік қалыптастыру факторлары: тәжірибе-
Әлеуметтік сындарлылық тұрғыдан білім беруді түсіну жайында кімдер айтқан (Выготский(1978),Вуд 1998)
«Диалог негізінде оқыту және оқу» кімнің еңбегі (Мерсер,95 Александр 2008, Литолтон 2007) Қалай оқыту керектігін үйрету (Флавел, Выготский) Адамдардың қалай оқитынын түсіну теориялық экспедициялар негізгі бағыттары қандай (әлеуметтік психология, аффективтік когнитивтік неврология) Пиаже теориясы қай жылдар нені түсіндірді?(когнитивтік психология1960) Зияткерлік туралы кімдер зерттеді (Говард Гарнер) Зияткерлікке қарсы Үштік модель теориясын ұсынған (Роберт Стернберг) Ген біздің мінез құлқымызды бақыламайды, біздің тәжірибеміздің өзгеріп отырады. (Ридли.2004) «Тәрбиелеу болжамдары» кітабында отбасылық тәрбие жайында айтқан кім (Джудит Харрис,98) Бақылау қызметтерінің бірі (Фокустік ) зейін маңдай бөліктерінің маңызы туралы кім айтты. (Госуами 2006) Жадының маңыздылығын зерттеген доктор (Джон Саймонс) Нақтылайтын өңдеуді зерттеген ғалым (Хельга Нойсмен) Есте сақтағыңыз келетін ақпаратты танымал жерлермен байланыстырып елестетуге негізделген әдіс түрі (Локи орын әдісі) Жады мәселесіндегі ұлы зерттеуші (Эндель Т улвинг «»алып шығу тәжірибесі»)
Күнделікті оқу жағдайларында тестілеудің мағыздылығын айтқан психологтар (Джефф Карпике Роди Редигер) Қайта тексеруге ұарағанда қайта оқу талаптарын жеңіл алып шығу тәжірибесін дәлелдеген кім (Саймонс) Оқытудың жолын қолдануда қандай көзқарастар бар? (екеу:Оқушының жеке тұлға және әлеуметтік нысан ретіндегі келешігі,білім берудің мұғаліммен оқушы арасыдағы қарым қатынас нәтижесі)
Метасана (қалай оқу керектігін үйрету, оқу дағдысын қалыптастырады) Сапалы білім беру деген не? (мұғалім бейнесімен танылатын сан алуан элементтер арасындағы байланыс болып табылады, ол өзі белгілі бір деңгейде тәуелді жағдайлар жасалынған кезде жүзеге асырылады) Мен тұжырымдамасының компоненттері (аффективті, әлеуметтік, когнитивті) Метатану (индивид қалай ойлайтынын, қалай оқитынын қадағалау, бағалау, бақылау және өзгерту қабілетін түсіну немесе білім алуды үйретудің қозғаушы күші)
Оқушылардың ақпаратты сақтау 0-9 пайыз лекция , 10 оқу, 20 %- аудиовидео, 50 такылау, 90% білім беру.
Оқу пирамидасын ұсынған (Бефель, Мэн штаты, АҚШ) Оқушыда болатын қасиеттер өзіндік қасиет (Михай Чиксентмихаи) Ішкі уәж (Райан, Деки ) Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдерде сегіз тезисті ескеру керек (35-36 бет) Жиынтық бағалау дегеніміз оқуды бағалау (суммативті) Формативті бағалау дегеніміз білім беру үшін бағалау
Оқыту үшін бағалау (оқушылар уақыт кезеңінің өз білімдерінің деңгейін өздері бағалайтын кейін мұғалімдермен бірге өзін өзі жетілдіру жолындағы келесі қадамдарын айқындайтын үдеріс) Кері байланыс әдісі (оқушыларға өз білімін қадағалау мен бағалауға көмектесетін әдіс) Әңгіме дебат барысында:
Ой пікірлерде үлкен алшақтық болады
Бағдарламаның негізгі міндеті- қазақстандық мұғалімдерге педагогикалық тәжірибесін жетілдіру мен бағалауға көмектесу
Бағдарламаның негізгі қағидаты- тәжірибелік қызметті нақты ғылыми зерттеулердің дәлелденген нәтижелерін кіріктіру болып табылады.
Диалог арқылы оқыту (оқушының өзара сұхбаттасуы және оқушы мен мұғалім арасындағы диалогтің шәкірттердің өзіндік ой пікірін жүйелеуі мен дамытуына көмектесетін амал)
Метаанализ (білім беру саласындағы танымал метасарапшылардың бірі метаанализге негізделген сегіз жүзге жуық еңбегі бар ғалым Джон Хетти)
Метаанализдің неше түрі бар, қашан басталды (114 түрі, 1977) Уәж сөзінің анықтамасы -латын тіліндегі movere (қозғау) сөзінен алынған. Уәж - бұл мақсатқа бағытталған іс-әрекет басталған және қолдау тапқан үдеріс.
Iшкi уәжге залал келтіретін не нәрсе?
Мадақтаудағы жұтаңдық
Қоқан-лоқы және мерзім
Бағалау және бақылау
Басты қағида: егер бұны жасауға сені біреу мәжбүрлесе, бұл ішкі уәж емес, СЫРТҚЫ уәжге жатады.
Сыртқы уәждің жаман жағы Ол СЫРТҚЫ
Әңгіме құруға негізделген тәсілдер
Әңгімелесу негізінде кеңес берудің кең тараған үш түрі:
Әңгіме құру
Талқылау
Әңгімелесу
Дьюи «дәстүрлі» білім беруді енжарлықпен білім алу үдерісі ретінде сипаттайды және өзара әрекеттің немесе сыни қатысуды төмен деңгейін қажет ететін жаттап алу әдісін сынайды.
«экспериментальды» оқыту немесе «жаңалық ашу жолымен оқыту» идеясын әкелген (1960 жылдары жарыққа шығарған, оқыту саласындағы когнитивтік психолог және теоретик Джером Брунер)
Жеке оқыту (оқушылардың жеке қажеттіліктеріне сәйкес келетін оқу жоспары мен оқыту әдістемесін жасау)
Брунер оқу үдерісі мен оқу пәнін бөлуге болмайтындығын атап өтті
Чиксентмихаи Талап ету және оқу :
Күшті дағдылар: ағым мазасыздық
Төменгі дағды : селқостық , енжарлық
Бәрінен жаманы өзіндік бағаның төмен болуы
Неврология - Уша Госвами
Білім алуды үйретудің негіізгі күші метатану.
Мұғалім оқушылардың Өзіндік мақсат Чиксентмихай
Ішкі уәж Райана мен Декки қалыптастыруы керек.
Жеке тұлғаға бағдарланған білім берудің басты идеясы қалай ойлайтыны әрі оқитынын қадағалау, бағалау, бақылау және өзгерту қабілетін дамыту.
Диалог сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар білім деңгейінің өсуіне үлес қосатынын атап көрсеткен кім ? (Мерсер мен Литлтон 2007)
Кіші жастағы балаларды когнитивті даму әрекеттері әлеуметтік қарым-қатынас үдерісінде қабілетті оқушылармен араласу және мәдениет қоршаған орта мен қарым-қатынас жасау арқылы оқушыларды ересектерше ойлау әдісіне үйрету кезінде қалыптасатын оқушы ретінде суреттеген (Выготский)
Білім беру моделі оқушының диалог құру нәтижесінде білім алады деп жорамалдаған кім? (Выготский)
Сыныпта тіл қаншалықты қолданылса, оқушылардың білім алуына соншалықты әсер етеді деп айтқан (Барнс)
Білім берудегі әңгімелесуді қарым-қатынас жасаудың бірсарынды үдерісі емес, керісінше, идеялар екіжақты бағытта жүреді және осының негізінде оқушының білім алу үдерісі алға жылжиды деп тұжырымдаған кім? (Александер (2004))
Білімді бірлесіп алуда немесе «пікір алмасу» барысында тең құқылы серіктестер болып табылады (Мерсер,2000)
Мерсердің зерттеуіне сәйкес әңгімелесу оқушылардың ажырамас бөлшегі болып табылады. Әңгімелесудің үш түрі бар. Олар: әңгіме дебат,зерттеушілік әңгіме, топтық әңгіме.
Ұжымдық түсінік мен білім берудегі қол жету аясында табысты талқылауда әңгімелесудің зерттеушілік түрі басымдылыққа ие болды деп айтқан (Мерсер)
Зерттеушілік әңгіме мұғаліімдердің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде дамыту қажет болып табылатын әңгіменің бірі (Барн, Мерсер)
«Бастама-жауап-кейінгі әрекет» нысаны бойынша қойылған сұрақтарда бастама жасайтын және оныы бақылап отыратын мұғалім деп айтқан (Мерсер1995)
Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізу үшін мұғалімдер қолданатын сұрақтардың екі түрі бар. (төмен және жоғары дәрежелі)
Бірінші сұрақтар жауап алу үшін және оқушының жауабын түзетуге көмектесу үшін қажет, сұрақты қарапайым етіп қою, өткен материалға оралу, ойға салу, дұрысын қабылдау, толығырақ жауап беруге итермелеуге арналған сұрақтар (түрткі болу)
Оқушыларға анағұрлым толық жауап беруге, өз ойларын анық білдіруге, өз идеяларын дамытуға арналған сұрақтар (сынақтан өткізу)
Басқа оқушыларға қайта бағыттау «Көмектесе алатындар бар ма?» деп басқаларғға бағытталған сұрақтар (қайта бағыттау)
Сұрақ қойғаннан кейінгі кідіріспен қатар, зерттеуде мұғалім оқушының жауабын алғаннан кейін де кідіріс жасау қажет екенін атап көрсетілген.
Мұғалім сұрақ қойғаннан кейін оны қайталап немесе сол сұрақты өзге оқушыға басқаша қоймас бұрын шамамен екі секундтай уақыт кідіріс жасау керектігін .... (Харгривс пен Гэлтон)
Мұғалімнің шұғыл және инстинктілік реакциясы жауапты бағалауға, қайталауға немесе басқа сөздермен қайталап айтуға ұмтылысы болуы тиіс деп айтқан (Харгривс пен Гэлтон)
«Қалай оқу керектігін үйрету» модулінің атауы «өзін-өзі реттеу» үдерісіне жатады.
«Метатану» термині оқушылардың саналы білім алуы мен ойлауын дамытуға ықпал ететін бірқатар үдерістерге қатысты қолданылады (Флэвелл ,1976)
Метатануды өлшеудің үш құрылымын сипаттаған (Флейвелл)
Үш құрылымы: өзін оқушы деп білуі, мақсаттар мен тапсырмаларды білу, түсіну және бағалау.
Білім алу дегеніміз? Білімнің сандық ұлғаюы
Нәтижесі ақпарат.
Негізгі міндеті көп білу.
Білім беру - кешенді үдеріс.
Оқу пирамидасы:10%- оқу,20%-аудио –визуал, 30%-көрсетілім, 50%-талқылау, 75 % -практика, 90%-білім беру.
Сыныптағы оқу үдерісінің пайдасын айқындайтын негізгі факторлар
Бағалауды қалай түснесіңдер...
