Ауылшаруашылық қаржысы ПӘнінің ОҚУ Әдістемелік кешені (контент) ДӘрістік кешен

сызба. Түрлері бойынша қаржылық бақылаудың сыныпталуы

жүктеу/скачать 1,68 Mb. бет 18/140 Дата 29.03.2022 өлшемі 1,68 Mb. #137219

Бұл бет үшін навигация:

• Қ а р ж ы л ы қ б а қ ы л а у Жалпымемлекеттік

2. сызба. Түрлері бойынша қаржылық бақылаудың сыныпталуы Қ а р ж ы л ы қ б а қ ы л а у Жалпымемлекеттік Қоғамдық Мемлекеттік Ведомстволық Қоғамдық ұйымдардың: кәсіп-одақтардың, партиялардың,жас-тардың, бұқаралық қозғалыс-тардың, ғылыми-техникалық, мәдени-ағартушылық, спорт, шығармашылық, ардагерлердің, түрлі қорлардың бақылауы Сыртқы Ішкі Ішківедомстволық П а р л а м е н т т і к (д е п у т а т т ы қ) б а қ ы л а у А У Д И Т О Р Л Ы Қ Б А Қ Ы Л А У Сыртқы бақылау – Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті, мәслихаттардың тексеру комиссиялары жүзеге асыратын мемлекеттік қаржылық бақылау. Сыртқы бақылауды: 1) республикалық деңгейде Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті; 2) жергілікті деңгейде мәслихаттардың тексеру комиссиялары жүзеге асырады. Ішкі бақылау – ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті орган және оны ішкі бақылау службалары жүзеге асыратын мемлекеттік қаржылық бақылау. Мемлекеттік қаржылық бақылау ведомстволық бағынышты-лығы мен меншік нысанына қарамастан бақылаудың кез келген объектіне қолданылады. Бақылаудың бұл түрін мемлекеттік билік пен басқару органдары жүргізеді. Мемлекеттің қаржылары жүйесінде бақылау салықтық, бюджеттік бақылау, сақтық және банктік қадағалау, кедендік бақылау және т.б. болып ажыратылады. Мемлекеттік қаржылық бақылау объектілері − Қазақстан Республикасының Үкіметі, жергілікті атқарушы органдар, бюджетке түсетін түсімдерді алуға және бақылауға жауапты мемлекеттік органдар, республикалық және жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер, олардың ведомстволық бағыныштағы ұйымдары, бюджеттік қаражаттарды алушылар, мемлекеттің гранттарын, активтерін, мемлекет кепілдендірген қарыздарды пайдаланатын жеке және заңи тұлғалар. Мемлекеттік қаржылық бақылау органдары өкілеттігі шегінде бақылаудың төмендегідей түрлері жүзеге асырады: 1) кешендік бақылау − бақылау объектілерінің нақты кезеңдегі қызметін барлық мәселелер бойынша тексеру және бағалау; 2) тақырыптық бақылау − бақылау объектінің нақты кезеңдегі қызметін жекелеген мәселелер бойынша тексеру және бағалау; 3) үстеме бақылау – тексеріліп отырған мәселе шеңберінде бақылаудың негізгі объектімен өзара қатынастар мәселелері бойынша ғана жүргізілетін үшінші тұлғалардың бақылауы; 4) бірлескен бақылау – мемлекеттік қаржылық бақылау органдары басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп жүргізетін бақылауы. Барлық өкілдікті органдар қаржылық бақылауды тиісті бюджет жобасын және оның атқарылуын сессияларда жыл сайын қарау кезінде жүзеге асырады. Өкілдікті органдардың жоспарлық-бюджеттік және салалық тұрақты комиссиялары маңызды бақылаушылық функцияларды орындайды, олар алдын-ала, сессия басталғанға дейін бюджет жобасын және оның атқарылуы туралы есепті қарайды. Үкімет, жергілікті әкімшілік аппараты оларға ведомстволық бағыныштағы органдардың, соның ішінде қаржы-кредит органдарының да бақылаушылық қызметін бағыттап ғана қоймайды, сонымен бірге өздері де тікелей қаржылық бақылауды жүзеге асырады. Үкімет мемлекеттік бюджетті жасауды және атқаруды бақылайды, мемлекеттің қаржылық саясатын жүзеге асырады. Өздерінің құзырларына сәйкес бақылаушылық функцияларды жергілікті жерлерде атқарушы органдар орындайды. Ведомстволық қаржылық бақылау жеке министрліктің, ведомствоның өкілдіктері шегінде олардың жүйесіне кіретін шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіне жүргізіледі. Жүргізу уақытына қарай қаржылық бақылау: алдын ала бақылау, ағымдағы және кейінгі бақылау болуы мүмкін. Бақылаудың мұндай нысандары бақылаушы органдардың көбісінің қызметіне тән. Алдын ала қаржылық бақылау ақшалай қорларды жасау, бөлу және пайдалану жөніндегі операциялар істелінгенге дейін жүргізіледі, сондықтан оның қаржылық тәртіпті бұзуды алдын ала ескертуде зор маңызы бар. Бұл жағдайда бекітуге және орындауға жататын қаржылық қызметті жүзеге асырудың негізі болып табылатын құжаттар – бюджеттердің, қаржы жоспарлары мен қаржыландырудың дара жоспарларының жобалары, кредиттік және кассалык өтінімдер және т.б. тексеріледі. Ағымдағы қаржылық бақылау қаржы жоспарларының атқарылу үдерісінде, шаруашылық-қаржылық операцияларды жүзеге асыру барысында тауар-материалдық құндылықтар мен ақшаны жұмсаудың нормалары мен нормативтерінің сақталуын қадағалайды, қаражаттарды жіберу шығындарының орындалуына, бұрын берілген ресурстардың пайдаланылуына сай келуін тексереді. Сөйтіп, бұл бақылау шаруашылық-қаржылық операциялардың жасалу үдерісінде жүзеге асырылады. Кейінгі (келесі) қаржылық бақылау – қаржылық операциялар жасалғаннан кейін (бюджеттің кірісі мен шығыс бөліктерінің орындалуынан кейін, шаруашылық органдарының ақшаны пайдаланғаннан кейін және т.с.с.) жүргізілетін бақылау, ол алдын ала бақылау мен ағымдағы бақылау кезінде анықталмаған бұзушылықтарды ашуға жетелейді. Бұл жағдайда қаржылық тәртіптің жай-күйі анықталады, оны бұзушылықтар, ескерту жолдары және оларды жою шаралары айқындалады. Аудиторлық бақылау (аудит) – бұл кәсіпкерлік қызмет түрлерінің бірі – тәуелсіз аудиторлық ұйым мен кәсіпорын, компания, банк, сақтық компаниясы иесінің (меншіктенушінің) жасасқан келісімшарт (контракт) негізінде қаржылық-шаруашылық қызметінің жай-күйін тексеру. Оны біліктілік комиссиясы аттестаттаған «аудитор біліктілігінің берілуі» туралы куәлік алған жеке тұлға да, сондай-ақ акционерлік қоғамды, өндірістік кооператив пен мемлекеттік кәсіпорынды қоспағанда, аудиторлық қызметті жүзеге асыру үшін кез келген ұйымдық-құқықтық нысанда құрылған коммерциялық аудиторлық ұйым да жүргізе алады. жүктеу/скачать 1,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу: