Қазақñòàí Ðåñïóáëèêàñû Áiëiì æ¸íå ¹ûëûì ìèíèñòðëiãi “Ñûðäàðèÿ” óíèâåðñèòåòi «Гуманитарлық білім»

СӨЖ орындау және тапсыру

КЕСТЕСІ

Студенттердің білімін бақылау, бағалау: СӨЖ, тестілік бақылау (Т), рефераттар (Р), коллоквиум (К), глоссарий (Г) т.б. оқытушыға тапсыру кестесі әр аптаның

Сәрсенбі – 15³⁰ – 17³⁰ – 109 ауд.

Жұма - 16³⁰ – 18⁰⁰ – 109 ауд

күндері жүргізіледі.

сөзжасам жүйесі. А, 1957.

Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі:

2.М. Әлімжанов, Ы. Маманов. Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1966 ж.

3.Х. Арғынов. Қазақ тілі синтаксисі. А., 1969 ж.

4.Б. Құлмағанбетова, А. Исанова, М. Исинғарина, М. Көккөзова, Р. Құрманғалива, П. Айтжанова. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А.,2000 ж.

5.А. Жапбаров. Оқушылырдың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі.

А., 2002

Көмекші:

1.А. Байтұрсынов. Тіл тағылымы. А.,1992 ж.

2.Ә. Исабаева. Қазақ тілін оқытудың диактикалық негіздері. А., 1993 ж.

3.Ф. Оразбаева. Тілдік қатысым: теориясы менәдістемесі. А.,2000 ж.

4.Ж. Нұржанова. Қазсқ тілін тиімді оқыту жолдары. А., 2001 ж.

5.З. Бейсамбайқызы. Қазақ тілін модуль негізінде оқыту. А., 2001 ж.

6.Ф. Мұсабекова. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. А., 1959 ж.

Қазақñòàí Ðåñïóáëèêàñû

Áiëiì æ¸íå ¹ûëûì ìèíèñòðëiãi

“Ñûðäàðèÿ” óíèâåðñèòåòi

№ 1 Сабақ

2. Ойлау тәсілдері.

3. Оқушыларды ойландыратын тәсілдер мен әдістер.

3.Теориялық мәліметтер:
Қазақ тілін оқыту әдістемесі –теориялық курс. Бұл орта мектептерде қазақ тілінен теориялық білім мен практикалық дағды берудің тәсілдерін үйретеді. Анығырақ айтсақ, орта мектеп оқушыларына білім берудің және оқу құралдардың жиынтығы. Яғни бұл пән оқытудуң теориямен практикасын қарастыра отырып, пәннің анықтамасын, обьектісі мен салалрын қамтиды. Қазақ тілін оқыту әдіснамалық негіздерін бағдарлайды. Қазақ тілін оқыту әдістемесінде қаазқ тілін оқыту қазақ тілін оқытудың дидактикалық әдіснамалық принциптері, оқытудың әдіс-тәсілдері, қазақ тілін оқыту әдістемесінің басқа пәндермен байланысы және әдістемелік зерттелу әдістері қамтылады.Сондай-ақ, қазақ тілінен білім берудің мазмұны, білім берудің көлемі, оқытудың жүйесі, тілдік материялдарды меңгертудің ерекшеліктері баяндалады.

Онда қазақ тілінен білім берудің әдістері және тәсілдеріне классификация жасалып, құрылымдық элементтеріне талдау жасалады. Оқытудың формаларына анықтама беріліп, сабатың өзіндік ерекшеліктері,сондай-ақ тіл формаларына анытама беріліп, сабақтың өзіндік еркешеліктері, сондай-ақ тіл сабақтарының түрлері мен үлгілері көрсетіледі . Қазақ тілін оқыту әдістемесі өз ішінде бірнеше салаға бөлінеді. Атап айтсақ, фонетиканы оқыту әдістемесі, лексиканы оқыту әдістемесі, орфографияны оқыту әдістемесі, орфоэпияны оқыту әдістемесі, сөзжасамды оқыту әдістемесі, пунктуацияны оқыту әдістемесі, морфологияноқыту әдістемесі, синтаксиситі оқыту әдістемесі сондай-ақ тіл дамыту әдістемесі және сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстар әдістемесі.

Әдістеме пәнінің обьектісі мен салалары.

Әдістеме пәні филологияфакультеттерістуденттеріне арнаулымамандық беретін ғылыми пәндердіңбірі. Қазақ тілін оқыту әдістемесінің обьектісі- тілдік материялдар. Оқушылырға тілден берілетн теориялықмліметтер мағлұматтар, тақырыптың термині, өзгешелік белгілері, жасалу жолдары, анықтамалары мен ережелері, сонымен бірге тілдікфактілерді оқушылар ойына жеткізудің технологиясын қарастырады. Қазақ тілін оқыту әдістемесі өзінің пәндік мазмұнына қарай алдымен екі үлкен топқа бөлінеді.

1 теориялық әдістеме.

2 практикалық әдістеме.

Теориялық әдістеме қазақ тілімен білім берудегі қағидалар жүйесін қарастырады.Бұған әдістемеге кіріспе,жалпы әдістеме,жеке әдістеме,әдістеме тарихы,сондай – ақ әдістеменің принцптері мен әдіс – тәсілдері кіреді.

Практикалық әдістеме бұған тілден сабақ беретін мұғалімдердің іс тәжірибелері кіреді (империкалық ).Сонымен бірге қазақ тілін оқыту әдістемесінің зерттеу объектісіне қарай манадай салаларға ажыратылады:

1 әдістемеге кіріспе бұл әдістемелік категориялармен ұғымдар жайында алғаш түчсінік беретін сала.

2 Жалпы әдістеме. Бұл қазқ тілін оқыту құралдарын құрылымдық теориясы туралы ілім.

3 Жеке әдістеме. Бұл тілдік материалдарды оқытудың комплексті жүйесін,әдістерін қарастырады.

4 Әдістеме тарихы. Бұл әдіснамалық ой – пікірдің қалыптасу,даму эволюциясын зертейді.

Қазақ тілін оқыту әдістемесі өзт ішінде бірнеше салаға бөлінеді.

1. 
   Бастауыш сыныпта қазақ тілін оқыту әдістемесі.
   
2. 
   Орталау және орта мектептерде қазақ тілін оқыту әдістемесі.
   
3. 
   Орыс сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесі.
   
4. 
   Орта арнаулы оқу орындарында қазақ тілін оқыту әдістемесі.
   
5. 
   Жоғары оқу орындарында қазіргі қазқ тілін оқыту әдістемесі.
   

Әдістеме білім беру құралдардың жиынтығы болса,ал әдіснама білім беру құралдарын басшылыққа алатын негіздер болып табылады.Қазақ тілін оқыту әдістемесі педогогика ғылымының бір салсы болып табылады.Солай бола тұра бұл пән қоғамдық ғылымдар қатарына жатады.Қазақ тілін оқытудың өзіне лайық алналған дидактикалық әдіснамалық принцптері бар:

1. 
   Ғылыми принцип.
   
2. 
   Жүйелілік принцип.
   
3. 
   Көрнекілік принцип.
   
4. 
   Саналылдық принцип.
   
5. 
   Белсенділік принцип
   
6. 
   Материалды дұрыс орналастыру принципі.
   
7. 
   Теорияны практикамен байланыстыру принципі.
   

Қазақ тілін оқыту әдістемесінің сонымен берге өзіндік оқыту заңдылықтары да бар:

1. 
   Сөз мағынасын меңгерту заңдылығы.
   
2. 
   Тіл ұғыну сезімтелдығы заңдылығы.
   
3. 
   Сөйлеу мәнері заңдылығы.
   
4. 
   Дыбыс таңбаларын үйрету заңдылығы.
   
5. 
   Тіл материалдарын меңгерту заңдылығы.
   
6. 
   Кинестетикалық түйсіктерді меңгерту заңдылығы.
   
7. 
   Тілді жүйелі түрде сатылай оқыту заңдылығы.
   

1. Анықтау экспеременді.

2. Бақылау экспеременді.

3. Оқыту эксперементі.

4. Әдістемелік құралдарды үйрету әдісі.

5. Әдістемелік тәжірибелерді талдау әдісі.

6. Анкета жүргізу әдісі.

7.Интервью жүргізу әдісі.

2. Әдістеме пәнінің обьектісі мен салалары.

3. Қазақ тілін оқыту әдістемесі өзінің пәндік мазмұнына қарай бөлінуі.

4. Теориялық әдістеме.

5. Практикалық әдістеме.

6. Қазақ тілін оқыту әдістемесінің зерттеу объектісіне қарай қандай салаларға ажыратылады?

7. Қазақ тілін оқыту әдістемесі өз ішінде қанша салаға бөлінеді?

8. Қазақ тілін оқытудың өзіне лайық арналған дидактикалық әдіснамалық 8 принцптерін ата.

9. Қазақ тілін оқыту әдістемесінің өзіндік оқыту заңдылықтарын ата.

10. Зерттеу әдістері тексеру объктісіне қарай қандай түрлерге бөлінеді?

11. Қазақ тілін оқыту методикасы неге сүйенеді, оның ғылым ретінде қандай негіздері бар?
5.Студенттің үй тапсырмасы
1.Қазақ тілін оқыту әдістемесінің негізгі міндеті

2.Қазақ тілі мектепте оқытылатын негізгі пән екендігі

3.Қазақ тілін оқытудың тәрбиелік мәні

4.Қазақ тілі методикасының ғылыми негіздері

5.Методика туралы жалпы түсінік.
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы
1.Қазақ тілінің оқыту методикасының зертеу әдістері

2.Қазақ тілін оқыту методикасының салалары

3. Қазақ тілін оқытудың әдіснамалық негіздері.

4.Қазақ тілін оқытуда үйренетін іскерлік пен дағдының түрлері

5.Қазақ тілі бағдарламасы
7. Әдебиеттер тізімі
Негізгі:

1.Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1988 ж.

2.М. Әлімжанов, Ы. Маманов. Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1966 ж.

3.Х. Арғынов. Қазақ тілі синтаксисі. А., 1969 ж.

4.Б. Құлмағанбетова, А. Исанова, М. Исинғарина, М. Көккөзова, Р. Құрманғалива, П. Айтжанова. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А.,2000 ж.

5.А. Жапбаров. Оқушылырдың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі.

А., 2002 ж.

Көмекші:

2.Ә. Исабаева. Қазақ тілін оқытудың диактикалық негіздері. А., 1993 ж.

3.Ф. Оразбаева. Тілдік қатысым: теориясы менәдістемесі. А.,2000 ж.

4.Ж. Нұржанова. Қазсқ тілін тиімді оқыту жолдары. А., 2001 ж.

5.З. Бейсамбайқызы. Қазақ тілін модуль негізінде оқыту. А., 2001 ж.

6.Ф. Мұсабекова. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. А., 1959 ж.

2. Қазақ тілінің қазақ әдебиетімен, орыс тілімен және басқа пәндермен байланысы жайында түсінік

Біздің қоғамымыз ілгері дамыған сайын,оқыту процестерінің де мазмұны жаңалрып,әдістері жетілдіріліп келеді.Оқыту процесінде кездесетін себептілікті,байланыстылықты,бір – біріне тәуелділікті, даму жолдарын нақты ажырату үшін таным заңдылықтарын жете білудің маңызы зор.

Әрбір пәннің оқыту әдістемесі белгілі бір ғылымға негізделген мысалы,әдебиетті оқыту әдебиеттану ғылымына ,тарихты оқыту тарих ғылымына,ал қазақ тілін оқыту әдістемесі қазақ тіл біліміне тығыз байланысты қаралады.

Қазақ тілін оқыту әдістемесі лингвистика, логика, педогогика және психология ғылымдарымен тығыз байланысты.

Әдістеменің лингвистикаға байланыстылығы, біріншіден,ол оқылатын пәннен жеке дара қаралмайды.Атап айтқанда тіл білімі жөніндегі материалдың мазмұнына орай әдіс тәсілдері таңдау,қолдану,олардың жолдарын көрсету,жаттығу мен дидактикалық материалдарды таңдап,іріктеуге тікелей байланысты.

Тіл ғылымының үздіксіз дамуы нәтижесінде әдістеме де жетіліп,байып отырады.Мектепте оқылатын қазақ тілі курсы лингвмистика ғылымына жаңадан енген теориялар мен тілдік фактілер арқылы дамуда.

Қазіргі педогогика,психология,логика ғылымдарының соңғы жаңалықтарына шолу жасай келіп,қазақ тілін оқыту әдістемесінің ғылым ретінде дамуының басты ерекшеліктерін мына мәселелердің төңірегінде қарастыруға болады:Әдістемелік зерттеу жұмыстары жетілдіріліп,олар кең өріс алды,эксперементтік,бақылау жұмыстары жүргізілуде,мектеп тәжірибесі жан – жақты зертеліп,жаңа факті,дәлелдермен байытылуда.

Қазақ тілін оқытудың әдебиетпен бйланысы. Мектеп практикасындатіл пәні мен әдебиет пәні бір-бірімен ұдайы байланыстырыла оқылады. Оқушылардың лексикасын байытып, онымолықтырып отыратын тіліміздің ең бай қазынасының бір қоры- қазақ халқының көркем әдебиеті мен оның алуантүрлі жанрлары.

Әдебиет салаларын тіл пәнін оқытуға байланысты орынды пайдаланып отыру оқушылырға эстетикалық тәрбие береді және соған оқушылырдың икемділігін арттырып, шеберлендіреді.

Мәселен, мұғалім тіл пәнін оқытуда оқушылырға мақал-мәтелдерді, жұмбақ пен ертегілерді оқытып, ондағы грамматикалық белгілерді талдатып ажырату арқылы,біріншіден, тілдік материалды меңгертс, екіншіден, қазақ халқының әлеуметтік тарихи жағдайлары мен мүддесін білетін болады.

Мысалы, мұғалім мына сөйлемдерді оқып шығып, олардың ішінен етістіктерді тапқзады:

1. 
   Ұлық болсаң кішік бол.
   
2. 
   Күміс табақ дөңгелек
   

3. 
   Су ішкен құдығыңа түкірме.
   
4. 
   Тек жүрсең тоқ жүресің.
   

Қазақ тілін оқытудың педагогикамен байланысы. Қазақ тілін оқыту методикасына тіелей байланысты ғылымның бірі-педагогика ғлымы. Қазақ тілін оқыту жұмыстары мен оның методикалы принциптері педагогика ғылымының оқу, тәрбиеберу жөніндегі барлық тнорияларына, оның бөліміне негізделеді.

Өйткені дидактика- барлық ғылымды оыту жолындағы әдістер теориясының педагогикалық ғылымның оқыту әдістері жөніндегі білім.

Сондықтан дидакткалық принциптер әр пәнді оқыту методикаларының, оның ішінде ана тілін оқыту методикасының теориялық негізі болып есептеледі.

Мұнымен бірге мектептерімізде оқылатын тіл пәні психлогия ғылымына да сүйенеді.Жастарға тәрбие берудің мақсаты мен міндеті оқушылардың мінез-құлқын, патриоттық сезімін тәрбиелеу, эстетикалық тәрбие берудің әдістері мен принциптері тілді оқытуда барлық уақытта психология ғылымыменбайланыстырылып оотырылады.

Тілді оқыту методикасы педагогика мен психологияның талаптарын сабақ кезінде де, сабақтан тыс жүргізілетін практикалық жұмыстар түрінде де тілді оқытуға үнемі байланыстырылып отыруды көздейді.

Мектептерде қазақ тілін оқытудың негізгіміндеті- оқушыларға қазақтілі ғылымның мазмұны мен жйесін, оныңсөздік қоры мен грамматикалық құрылысын, сөйлеу тілінің байлығы менәдеби тілінің нормасын үйрету, сауатты және сұлу жазу шеберлігін төселдір, мәдениетті сөйлеу үлгісін алыптастыру, дұрыс оқу,оқығанын ұғып, айтыпберуге жаттықтыру; оқушылырдыңөздерін іздендіре отырып, ғылыми, саяси, және көркем шығармаларды өздігінен оқып үйренуге дағдыландыру.

Қазақ тілін оқытудың міндеті тілге тән белгілерді меңгерумен ғана шектелмейді, соныменбірге оқушылардың тілден алған білімін басқа ғылым салаларын меңгертуге құрал ету болып табылады. Демек, оқушылар өмірдегі қоғам шындығынтіларқылы біліп, үйрену жолымен білімін молықтырады.

Бұл жөнінде Н.К. Крупская:”Қазіргі заманды оқып үйренуді халықаралық жағдайда алып, қоғамдық жұмыспен, оныұйымдастырумен тығызбайланыстыру керек”- деп жазған болатын.

Тілдің өзіндік белгісі мен оның қоғамдық ролін К. Маркс: “Тілден бөлек идея болуымүмкін емес”- депдәлелдейді. Біздің метептерімізде оқушылырфизика, математика, химия, тарих, география және т.б. пәндерден ана тіліндебілім алып жетіледі, алуан түрлі практикалық іске үйреніп, шығармашылық жұмыстарға дағдыланады. Олайболса, оқушылардың техника мен ынтасы және өзінің өскен өмірін түсінуі мен сүюі, еңалдымен тілді жақсы білугебайланысты.

Айталық, мұғалім тілден сан есм тақырыбын өтетін болса, оған математикадан да, тарихтан да, техника мен ауыл шаруашылық салалрын да көптеген мысал келтіріп, сол арқылы оқушыларға тәрбие беріп отырады.

Мін, осы тұрғыдан алғанда, ана тілін оқыту жұмыстары тіл ғылымының осындай өмірге пайдалы жақтарын сапалы меңгеруге жәнеоны өмірмен ұштастыра білуге, сөйтіп, ана тілін халқымыздың қазаіргі кездегі өскелең талаптарына практика жүзінде іске асыруға құрал етеді.

2.Қазақ тілі программасы мен оқулығына қанай тілдік материалдар қосылды?

3.Қазақ тілін оқытудың психологиялық негізі дегеніміз не?

4.Қазақ тілін оқыту методикасында психологияның алатын орнын және оның қандай маңызы барлығын айтыңыз?

5.Қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнін басқа пәндермен байлансытыра оқтудың маңызы

6. Қазақ тілі сабақтарында пән аралық байланысты жүзеге асырудың жолдары.

7.Оқыту әдістерінің әртүрлі топтастырылуы

8.Қазақ тілін оқыту құралдары

9.Қазақ тілінің қазақ әдебиетімен, орыс тілімен және басқа пәндермен байланысы

10.Қазақ тілі сабақтарында пәнаралық байлансты жүзеге асырудың қандай жолдары бар?

11.Қазақ тілінің қазақ әдебиетімен, орыс тілімен, шет тілімен және басқа пәндермен байлансы жайында қалай түсінер едіңіз?

5.Студенттің үй тапсырмасы
1.Қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінің басқа ғылым салаларымен байланысы

2.Оқушылардың білім сапасы, дағды мен қабілетін тексеруге байланысты сұрақ- тапсырма дайындаңыз.

3.Қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінің тіл білімімен байланысы

4.Қазақ тілін оқытудың әдебиетпен байланысы

5.Қазақ тілін оқытудың әдебиетпен байланысында оқыушыларға берер әсері

6.Пәнаралық байлансты жүзеге асыру жолында өзі жинақтаған материалдармен жұмыс жүргізіңіз.

2.Қазақ тілін оқыту әдістемесінің педагогика, псимхогия ғылымымен байланысы.

3.Дидактика ұғымына түсінік

5.Мұғалім қазақ тілін оқыту барысында қандай психолгиялық ерекшеліктерді, талаптарды білуі қажет, оған талдау жасаңыз.

Негізгі:

2.М. Әлімжанов, Ы. Маманов. Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1966 ж.

3.Х. Арғынов. Қазақ тілі синтаксисі. А., 1969 ж.

4.Б. Құлмағанбетова, А. Исанова, М. Исинғарина, М. Көккөзова, Р. Құрманғалива, П. Айтжанова. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А.,2000 ж.

5.А. Жапбаров. Оқушылырдың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі.

А., 2002 ж.

Көмекші:

1.А. Байтұрсынов. Тіл тағылымы. А.,1992 ж.

2.Ә. Исабаева. Қазақ тілін оқытудың диактикалық негіздері. А., 1993 ж.

3.Ф. Оразбаева. Тілдік қатысым: теориясы менәдістемесі. А.,2000 ж.

4.Ж. Нұржанова. Қазсқ тілін тиімді оқыту жолдары. А., 2001 ж.

5.З. Бейсамбайқызы. Қазақ тілін модуль негізінде оқыту. А., 2001 ж.

6.Ф. Мұсабекова. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. А., 1959 ж.

№ 3 Сабақ

1. 
   Оқытудың ғылыми принципі. Бұл принцип бойынша қазақ тілі пәнінің бағдарламалары мен оқулықтары осы принципті басшылыққа алып жасалады. Ғылымға сүйенеген пән ғана жас ұрпақты жан-жақты тәрбиелеуге көмектеседі. Сондықтан мұғалім оқытудың ғылыми принциптерін терең білумен бірге , оны оқу-тәрбие ісінде дұрыс пайдалануы да қажет. Сонда ғана ана тілінің заңдылығы мен теориясын катесіз, оны лингвистика ғылымына байланыстыра отырып, түсіндіруге, теориялық материалдарды дәлелдеп отыруғаболады.
   
2. 
   Оқытудың жүйелілк принципі- оқу материалдарының логикалық жағынан бір ізбен сатылай құру, берілу тәртібін оытудың жүйелілік принципі дейміз, яғни оқытудың берік жүйелілк пен бір ізділік- ғылыми білім берудің негізі. Мысалы, қазақ тілінен жай сөйлемдердің ережелерін жете меңгермейінше, құрмалас сөйлемдер түрлерінің жасалу жоларын білу қиын.
   

3. 
   Оқытудың материялды дұрыс орналастыру принципі- оқу материалдарының дұрыс бір-бірімен сабақитаса орналасуы, берілуі үйретілетін материалды оқушының тиянақты, жүйелі бірізділікпен қабылдауына мүмкіндіктер жасайды. Мсалы, сөйлемнің тұрлаулы мүшелерін кейін ке”ін тұрлауссыз мүшелері, зат есімнен кейін сын есім, сан есімнен кейін есімдік, етістік, көсемше туралытүсінік беріледі.
   
4. 
   Оқытудың алдын ала болжау принципі- үйретіліп отырған материалдыңкелесі сабақтардағы материалды меңгерудегі тиімділігін алдын ала болжау, соны ескере дамыту. Мысалы, бастауыш ксыныптарда тыныс белгілерінің ережелері 7-8 сыныптарда жүйелі қайталанады, еске түсіріледі.
   
5. 
   Оқытудың алдын ала болжау принципі-үйретілген материалды оқушылардың құрғақ жаттамай, толық түсініп, саналы меңгеру. Оу материалдарын саналы түсіну үшін оқушылардың оқуға деген белсенділігі, ынтасы арттырылад, теориялық білімдерін іс жүзінде қолдана білуге үйретіледі, материалды өз бетінше түсініп, өз сөздерімен айтуға дағдыландырылады.
   

6. 
   Оқытудың берік тиянақт ы болу принципі- оқушылырдың өрелі оу-санасын ғылыми негізде дамыту үшін олардың меңгерген білім дағдылыры тиянақты болуы қажет. Оқушының дүние тану жөніндегі көзқарасые қалыптастыруда білімді тиянақты, берік меңгерудің маңызы зор.
   

7. 
   Оқытудың теория және практика , өмірмен байланыстыру принципі арқылы оқушылардың мектептегі оқу-тәрбие процесінде алған теориялық білімдерін өндірісте, іс жүзінде қолдана білуге дағдыландырады. Мысалы, мұғалім түрлі тілдамыту,тіл ұстарту жұмыстарын жүргізу арқылы дұрыс сөйлеу білуег қатесіз жаза білуге үйретеді, конференцияларда оқушыларға сөйлеуге, баяндама жасауға, мақала жазуғадағды береді. Мұндайдағды ұзақ. Жүйелі жүргізілген жұмыстар арқылы іске асады.
   
8. 
   Оқытудың көрнекілік принципі де басты роль атқарады. Өмірде бар заттар мен құбылыстардыкөрнекі құрал арқылы көрсету мектепті өмірмен байланыстырады. Демек теорияны практикамен ұштастыру жөніндегі диалектикалық принціпті жүзеге асыруға көмектеседі. Нақты көрнекті материалды сапалы түрде меңгерту үшін қабылданатын зат пен құбылысты дұрыс байқау, анализ жасау керек.
   

1. 
   Оқытудың ғылыми принципі.
   
2. 
   Оқытудың жүйелілік принципі.
   
3. 
   Оқытудың материялды дұрыс орналастыру принципі.
   
4. 
   Оқытудың алдын ала болжау принципі.
   
5. 
   Оқытудың саналылқ принципі.
   
6. 
   Оқытудың берік тиянақт ы болу принципі.
   
7. 
   Оқытудың теория және практика , өмірмен байланыстыру принципі.
   
8. 
   Оқытудың көрнекілік принципі.
   
9. 
   Орта мектепте қазақ тілін оқыту программасының принциптері
   
10. 
    Қазақ тілін оқытумен байланысты принциптер.
    

2.Қазақ тілін оқытудың дидактикалық-әдістемелік прнциптері

3.Мұғалім қазақ тілінен терең білім мен берік дағды беруді қолданылатын тәсілдері

4.Қазақ тілінің дидактикалық принциптермен байланысы

5.Саналы білім беру және оқушылардың өз белсенділігін арттыру принципі.

6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы
1.Дидактикалық принциптерді қазақ тілі сабағында қалай байлансытыруды дәлемен түсіндіріңіз.

2.Тұрақты білім мен дағдыны беруде қолданылған тәсілдерініңді нақты мысалмен дәлеледеп әңгімелеңіз.

Негізгі:

2.М. Әлімжанов, Ы. Маманов. Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1966 ж.

3.Х. Арғынов. Қазақ тілі синтаксисі. А., 1969 ж.

4.Б. Құлмағанбетова, А. Исанова, М. Исинғарина, М. Көккөзова, Р. Құрманғалива, П. Айтжанова. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А.,2000 ж.

5.А. Жапбаров. Оқушылырдың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі.

А., 2002 ж.

Көмекші:

1.А. Байтұрсынов. Тіл тағылымы. А.,1992 ж.

2.Ә. Исабаева. Қазақ тілін оқытудың диактикалық негіздері. А., 1993 ж.

3.Ф. Оразбаева. Тілдік қатысым: теориясы менәдістемесі. А.,2000 ж.

4.Ж. Нұржанова. Қазсқ тілін тиімді оқыту жолдары. А., 2001 ж.

5.З. Бейсамбайқызы. Қазақ тілін модуль негізінде оқыту. А., 2001 ж.

6.Ф. Мұсабекова. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. А., 1959 ж.
№ 4 Сабақ
1.Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілін оқытуда ғылыми принциптің қолдануы.
2.Сабақтың жоспары:

1. 
   Ғылымилық принципі
   
2. 
   Принципті іске асыру үшін орындайтын негізгі талаптар
   

Аталмыш принципті іске асыру үшін педагог орындайтын негзгі талаптар:

-Білім мазмұынын педагогика, психология ғылымдарының қазіргі даму дәрежесіне сәйкестендіру, жаңа әдістемелер мен жаңашыл ұстаздардың тәжірибесін қолдану.

-Оқушылардың ғылыми дидалектикалық ойлау қабілетін дамыту, бастауыш мектептің өзінде тек индукциялық ғана емес, дидукциялық оқытуды енгізу.

-Шәкірттерге жаңа ғылыми ұғымдарды түсіндіру, жүйелі түрде қайталау, пайдалану, қолдану, іске асыру.

-Оқыту әдістері арқылы оқушыларды ғылыми әдістермен таныстыру , оларды ізденушілікке, шығармашылыққа баулу, зерттеу тәсілдерін пайдалану үшін кітаппен, анықтамалмен жұмыс істеуге ынталандыру.

-Әрбір ғылымның ашқан жаңалықтарын оқушылар санасына жүйелі түрде қарапайым ұғымдармен берік түрде жеткізу мұғалімнің негізгі міндеті.

-Ғылымдағы жаңалықтардың жан-жақты байланыстарын көрсетіп, оқушыларың білім деңгейімен ұштастыру, жаңа пін сөздерді қолдану.

-Белгілі ғалымдардың өмірбаянамен, олардың қосқан үлесімен оқушыларды таныстыру.
4.Бақылау сұрақтары
1.Қазақ тілін оқытудың дидактикалық - әдістемелік принциптері

2.Ғылыми принцип

3.Мектеп оқушыларына қазақ тілінен тиянақты берік білм беруде мұғалімдердің қандай ескеретін жұмыстары бар?

4.Оқушыларға берілетін тілдік мәліметтердің өлшемдері жайында не айтар едіңіз?

2.Бірнеше көлеміндегі берілген тілдік мәліметтердің өлшемінің байланысын дәлелдеңіз (жазбаша)

2.Іскерлік пен шеберліктің жолын көрсететіндей бір жұмыс түрінің жоспарын жасаңыз.

1.Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1988 ж.

2.М. Әлімжанов, Ы. Маманов. Қазақ тілін оқыту методикасы. А., 1966 ж.

3.Х. Арғынов. Қазақ тілі синтаксисі. А., 1969 ж.

4.Б. Құлмағанбетова, А. Исанова, М. Исинғарина, М. Көккөзова, Р. Құрманғалива, П. Айтжанова. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А.,2000 ж.

5.А. Жапбаров. Оқушылырдың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі.

А., 2002 ж.

Көмекші:

2.Ә. Исабаева. Қазақ тілін оқытудың диактикалық негіздері. А., 1993 ж.

3.Ф. Оразбаева. Тілдік қатысым: теориясы менәдістемесі. А.,2000 ж.

4.Ж. Нұржанова. Қазсқ тілін тиімді оқыту жолдары. А., 2001 ж.

5.З. Бейсамбайқызы. Қазақ тілін модуль негізінде оқыту. А., 2001 ж.

6.Ф. Мұсабекова. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. А., 1959 ж.

№ 5 Сабақ
1.Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілін оқытудың жүйелі принципі.
2.Сабақтың жоспары:
1. Әдіс және оның ғылыми мәні мен оларды топтастыру.

2. Қазақ тілін оқыту әдістерінің түрлері.

Қысқаша психологиялық- педагогикалық сөздік “әдіс” – мақсатқа қол жеткізетін жол, тәсіл, белгілі жолмен тәртәпке салынған іс-әрекет”- деген анықтама береді.

Мұғалім оқытудң нәтижесін арттырудаоқыту әдістеріне қатысты амал-ттәсілдерімен қатар оның құралдарына да пайдаланады.

1. 
   Оқу кітаптары-оқулықтар, оқу-әдістемелік кітаптар, анықтамалар, сөздіктер, есптер жинағы т.б.
   
2. 
   Көрнекі құралдар- кестелер, сызбалар, суреттер, фотосуреттер т.б.
   
3. 
   Техникалық құралдар- үнтаспа, телеарна, бейнетаспа, компьютер т.б.
   

Оқытуәдістері педагогика саласында талас тудыратын күрделі мәселелердің бірі болып табылады. Соған орай бүгінгі таңда оқыту әдістерінің анықтамасы және оларды топтастыру мәселесінде ортақ пікір қалыптаспаған.

Ғылымипедагогикалық әдебиеттерде топтастырудың 20-дан астам түрі бар екен.

1. 
   Оқушылырдың таным белсенділгіне қарай (М.Н. Скаткин, И.Я. Лернер)
   

• 
  Түсіндірмелі хабарлау әдісі;
  
• 
  Репродуктивтік әдіс;
  
• 
  Прблемалық баяндау әдісі
  
• 
  Эвристикалық әдіс
  

2. 
   Оқытудың мақсаттары мен құралдарына қарай (М. А Данилов, Б. П. Есипов)
   
   • 
     Жаңа білім беру әдісі;
     
   • 
     Біліктермен дағдыларды қалыптастыру әдісі;
     
   • 
     Техникалық құралдар мен жұмыс істеу әдісі;
     
   • 
     өзіндік жұмыс істеу әдісі;
     
   • 
     білімді тексеру әдісі
     
   • 
     проблемелық, программаланған оқыту әдісі
     

Басқа пәндер сияқты, оқушылырға қазақ тілінен білім берудің де өзіне лайық әдістері бар. Ол методтар қазақ тілінің өзіне тән ғылыми жүйесін оқыту мен одан жүргізілетін практикалық жұмыстардың түрлеріне сәйкес болып келеді.

Қазақ тілін оқыту әдісі- қазақ тілі ғылымының теориялық материялдарын диалектикалық методтың негізінде меңгертудің жәнеоны оқушыларға практикада шығармашылық жолмен қолдана білуді үйретутәсіолдерінің жиынтығы немесе мектепте жасалғантәжірибенің қорытындысына сараланып жүйеге келген тәсілдер.

Қазақ тілінен білім беру әдістері мұғалімнің оқу жұмысын жүргізу үстінде немесе оқушылардың өздігінен ізденіп орындайтын практикалық жұмыстары мен олардың мақсатына сәйкес түрленіп, сараланып отырады. Мұндайжағдайда методтың тиімді түрлерін іріктеп пайдалануға мұғалім басшылық етеді.

Қазақ тілін оқытуда қолданылатын әдіс және оның тәсілдерін білудің ғылыми-практикалық маңызы ерекшезор.

Анализ-синтез методы және оның қазақ тілін оқытуда қолданылуы.