ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ СƏУЛЕТ ӨНЕРІ – 1920 жылдардағы Азамат соғысына қатысушыларға арналған «Ант» жəне 1941 – 1945
жылғы соғысқа қатысушыларға арналған «Даңқ кернейшісі» деп аталатын мүсіндік
топтама бар. Мемориалға кіреберісте Ұлы Отан соғысындағы одақтас халықтардың
қаны төгілген «қаһарман қалалардың» топырағы сақтаулы сандықтастар қойылған.
Абай ескерткіші 1960 жылы Алматыда Абай Құнанбайұлына қоладан құйылған
ескерткіш қойылды (мүсінші – Х.Е. Наурызбаев, архитектор
– И.И.Белоцерковский). Ескерткіштің жалпы биіктігі – 13,7 м.
Трапеция пішімді тұғыры қызыл граниттен қаланған. Сол қолында
қолтығына қыса ұстаған кітап, оң қолы желбегей жамылған
шапанының шалғайында, ақынның терең ой үстінде келе жатқан
сəті бейнеленген. Абай ескерткіші – жеке адамға қойылған алғашқы
көлемді ескерткіш. Осы алаңға кейін салынған Республика Сарайы,
«Арман» кинотеатры, «Қазақстан» қонақ үйін жобалаған сəулетшілер
де Абай ескерткішінің тасаланып қалмауын көздеді. Нəтижесінде,
қазір бұл алаң тек Абай ескерткіші емес, тұтас архитекторлық
ансамбльдің көрнекті үлгісі болып тұр. Алматыдан кейін Абай
ескерткіші 1968 жылы Қарағанды облысы Егіндібұлақ ауданы Абай
кеңшарында (мүсінші – П.Е. Куценко), 1971 жылы Семей облысы
(қазіргі Шығыс Қазақстан облысы), Абай поселкесінде (мүсінші –
В.Ю. Рахманов) жəне 1977 жылы Семей қаласында (мүсінші – Д.Г.
Элбакидзе) тұрғызылды.
Мұхтар Əуезов ескерткіші Ұлы жазушы М.Əуезовке қойылған алғашқы ескерткіш
1967 жылы Алматы қаласындағы Қазақ академиялық опера
жəне балет театры жанындағы алаңға қойылды (мүсінші –
Т.Досмағамбетов, архитектор – М.Меңдіқұлов). Шойыннан
құйылған ескерткіш-мүсіннің тұғыры баспалдақ түрінде
жасалған. Биіктігі – 6 м.
Екінші ескерткіш 1980 жылы Алматы қаласындағы Қазақ
академиялық драма театры алдына орнатылды (мүсінші –
Е.Сергебаев, архитектор – О.Баймырзаев, М.Жақсылықов
жəне А.Қайнарбаев). Оған 1982 жылы Қазақстанның
