Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі окулық Абуханов-лексика
| § 135. Қыстырма сөздер
Сөйлем мүшелерімен тікелей грамматикалық байланысы жоқ және өздері сөйлемге муше бола алмайтын, сөйлемдегі айтылған ойға, оқиғаға сөйлеушінің түрліше көзқарасын білдіретін сөздерді не сөз тіркестерін қ ы с т ы р м а с ө з дейді. 1) Бәсе, солай болады деп айтып едім ғой. (С. М.) 2) Ол, меніңше, тапсырманы орындамай келмейді. (Ғ. Мүсір.) Бұл сөйлемдердегі бәсе, меніңше деген сөздердің сөйлемнің өзге мүшелерімен грамматикалық байланысы жоқ, сондықтан сөйлемге мүше болып тұрған да жоқ. Бірінші сәйлемде бәсе сөзі өзінің айтқаны келгеніне сөйлеуші адамның' әбден разы екендігін көрсетсе, екінші сөйлемдегі меніңше сөзі айтылған оқиғаға сөйлеушінің болжалмен қарайтындығын, өз пікірі ғана екендігін білдіреді. Қыстырма сөздер мынадай мағыналарда айтылады: 1. Кейбір қыстырма сөздер сөйлемдегі айтылған ойға, оқиғаға сөйлеушінің көзі жеткендігін, нанымын білдіреді. Олар мыналар: әрине, әлбетте, сөз жоқ, дау жоқ,рас, расында, шынында, бәсе т. б. \) Әрине, бұл оңай іс болмайды. (Т. А.) 2) Рас, қолайсыз екен-ау. (Ғ. М.) 2. Қыстырма сөздердің бірқатары айтылған ойға біреудің болжауын, жорамалын және көзі жетпейтіндігін білдіреді. Олар: мүмкін, сірә, бәлкім, тегі, тегінде, меніңше, сеніңше, менің байқауымша, оның пікірінше т. т. 309 Меніңше, ел — көпшілік, момын шаруа. (С. М.) 3. Қейбір қыстырма сөздер сөйлемдегі айтылған ойдың, оқиғаның бұдан бұрын айтылған іске, оқиғаға байланысты екендігін білдіреді. Бұлар: жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|