Қазақ тіліндегі эмоционалды
Сол Әзбергеннің де әкіреңдегенін көтере алмайды бұл
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| Сол
Әзбергеннің де әкіреңдегенін көтере алмайды бұл (С. Елубаев). Сілтеу есімдіктері белгілі бір құбылысты немесе затты бөліп алып, соған тыңдаушының көңілін, назарын ерекше аударту қызметін де атқарады. Төменде келтірілген мысалдан осы есімдігінің - ау шылауы - мен келген қолданысы мағыналық нақтылықпен қатар айтушының қалаға қатысты оң көзқарасы мен жағымды эмоциясын, атап айтқанда, көңілі кету, тамсану, сүйсіну, риза болу реңктерін беріп тұр. – Шіркін, қала деген осы - ау. Жаныңа не керек бәрі табылады (І. Жансүгіров). Бұл, мынау, анау т.б. сілтеу есімдіктері көп жағдайда айтушының белгілі бір затқа, адамға, құбылысқа деген жек көрінішін, менсінбеу - шілігін де білдіре алады. Мысалы, Бұлардың мылтығын, қаруын керек қылып тайқаған да жоқ (І. Жансүгіров). Бұл сөйлемдегі автордың оқушыға жеткізіп тұрған «қорықпады» деген мәліметі бұлардың деген сілтеу есімдігі мен де шылауы арқылы келген - ған жоқ құрылымы арқылы менсінбеушілік мәнге ие болып тұр. Сөйлемдегі бұлардың сілтеу есімдігінің тағы бір қызметі – алдыңғы мәліметті, яғни оқырманға алдыңғы мәтіннен, сөйлемдерден таныс адамдар туралы мәліметті керексіз қайталай беруді қысқарту болып табылады. Сілтеу есімдіктерінің бұл қызметі туралы Г. 141 Мейірманова: «Сілтеу есімдіктері анафоралық (айтылғанды сілтеу) қолданыста кеңінен жұмсалып, мәтін, сөйлем элементтерін байланыс - тырады және сөйлемдегі керексіз қайталауларды ауыстырады», – деп жазады [ 82, 18 ]. Есімдіктердің ішінде адам эмоциясын беруде, мәтіннің эмоцио - налды - экспрессивті реңкін күшейтуде белгісіздік есімдіктерінің қолда - нысы өз алдына ерекше. Көркем әдебиетте белгісіздік есімдігін қол - дану арқылы автор адамның нақтылы кім екенін ашып айтпайды, жағымсыз эмоцияны білдіру мақсатында әдетте белгісіздік есімдіктері қолданылады. Мысалы, Иықтаған кісіні билер көтерген бе, жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|