Қазақ тіліндегі эмоционалды
әлде үрейлене, әлде таңырқай
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| әлде үрейлене, әлде таңырқай,
жанарын барынша аша қарап, сәл тұрды да, кенет бетінен ары жылжып, мойынға оралғалы бара жатқан қолды қағып жіберді (М. Мағауин). Шылаулардың стилистикалық қызметі жөнінде Д. Әлкебаева: «Басқа сөз таптары сияқты шылаулар да функционалдық стильдердің әрқайсында атқаратын стильдік қызметімен айрықша орын алады. Шылаулардың әрбір қолданысында оның нәзік қырлары арқылы аңғарылатын стильдік белгі, әр түрлі әсерлілік пен сезім сырларын бере алады. ...Шылаулар ауызекі сөйлеу стилінің қолданысында алуан түрлі стильдік бояумен құлпырып кетеді. Мысалы, да шылауы, солай де шылауының астарында көп мағыналы үнмен айтылғанда көп астарлы ойдың түрлі мақсат әрекеттері көрініп отырады», – деп жазады [69, 180]. Да, де, та, те жалғаулық шылаулары сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді әр түрлі ыңғайда салаластыра байланыстырады. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерін де, құрмалас сөйлемдерді де өзара байланысты - ратын бұл шылаулар затты, сынды қимылды даралап көрсету үшін де қолданылады. Қолданыста түрлі мағыналық реңкке ие болады. Эмоциялық процесті, оған қатысты түрлі іс - әрекет пен құбылысты даралап көрсетумен бірге жұмсалым үстінде түрлі жағымды, жағым - сыз реңктерді де білдіре алады. Мысалы, Соның бірі де, Әзиевтердің Сәмбет байғұсқа жақпақ болған қара күйесі де (С. Мұратбеков). Аталған жалғаулықтар тең дәрежедегі сөздер мен сөйлемдерді салаластыра байланыстырса, септеуліктер оларды бағындыра, сабақ - тастыра байланыстырады. Олар әр түрлі грамматикалық, мезгілдік, мекендік, мақсаттық қатынастарды білдіреді. Үшін септеулігі түбір сөзге тіркесіп мақсаттық қатынастағы сөз тіркесін жасайды. Эмотив - етістіктермен тіркескен үшін септеулігі сөйлемде айтылған қимыл нәтижесінде туындауы тиіс эмоцияны көрсетеді. Мысалы, Сонда Сәмбеттің бұ тексеруді осы Бақытты жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|