Қазақ тіліндегі эмоционалды

43 
Астапыралда!
Ой!
Ойбай!
Япырмай!
Көтек! 
одағайлары көп мәнді 
одағайлар болып табылады, олар жағымды эмоцияны білдіру үшін де, 
жағымсыз эмоцияны білдіру үшін де қолданылады. Олардың эмоция
-
ның қай түрін білдіріп тұрғандығын ең алдымен контекске, одан кейін 
сөйлеу жағдаяты мен интонацияға қарап ажыратамыз, себебі көп 
мәнділік одағайдың өзінен шығып тұрған жоқ; тек көңіл
-
күй одағай
-
лары ғана емес, императивтік ишара одағайларының ішінде де эмоция
-
ның жағымды, жағымсыз реңкін білдіру қызметін атқаратындары бар; 
сөздің ауыспалы мағынада қолданылуы да эмоцияның жағымды, 
жағымсыз түрлерін білдірудің, бояуын қоюлатудың бір жолы; эмоция
-
ның түрлерін, әсіресе жағымсыз эмоцияны білдіруде тұрмыстық
-
қарапайым лексика өте жиі қолданылады; жағымды немесе жағымсыз 
эмоцияның күші алғыс және қарғыс мағынасындағы тілдік бірліктер 
арқылы да көрінеді; қарғыс ерекше реніш пен наразылықтан туады, 
көбінесе адам қатты ашуланғанда, әбден күйінгенде, ызаланып не 
істерін білмейтін күйге түскенде айтылады; алғыс –
біреудің екінші 
адамға немесе адамдар тобына жағымды іс
-
әрекеті, ниеті, жақсылығы, 
жанашырлығы, қамқорлығы, көмегі, қолдауы, ықыласы, ақ ниеті, 
ілтипатты қарым
-
қатынасы, ақыл
-
кеңесі т.б. үшін ризашылық сезімін, 
яғни жағымды эмоциясын білдіруі; жағымсыз эмоция сөйлеу тіліндегі 
боқтық сөздер, ал жағымды эмоция этикет сөздер арқылы да көрініс 
табады.
Адам эмоциясына қатысты қолданылатын одағайлардың, тұрмыс
-
тық
-
қарапайым лексиканың, этикет сөздердің құрамы, түрленуі, басқа 
сөздермен тіркесуі т.б. да ерекшеліктері жұмыстың басқа тарауларын
-
да да айтылады, бұл параграфта эмоцияның жағымды және жағымсыз 
түрлерін сипаттауға қатысты қысқаша сөз болып отыр.

жүктеу/скачать 57,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: