Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| жиренішті
еді (М. Мағауин). Бақыт пен Қарашаш суланған маңдай шаштары беттеріне жабысып, флягтарды қораның аузына апарып тізіп қойып жүр. Жүздері көңілді (С. Мұратбеков). Сөз қуаттылығы оның өз бойындағы мән мен мағынасына ғана емес, қолданысына да байланысты. Сөздердің бір қолданысы құбылыс - ты, болған оқиғаны атап қана қойса, енді бір қолданысы ақпараттық қызметпен бірге сол құбылысқа қатысты эмоцияны да айқын жеткізеді, оқып отырған немесе тыңдап отырған адамның көңіл күйіне де әсер етеді. Мысалы, Бердібектің жиренішті құшағынан әрең құтылды (М. Мағауин). Сөйлемдегі жиренішті сөзінің қолданысындағы ерекшелік сол сәттегі екінші адамның (құшақтан әрең құтылған) эмоциясынан да, автордың жағымсыз бағасынан да хабар беріп тұр. Әдетте жағымды эмоциядан хабар беретін ыстық, отты, жалынды, сағынышты сияқты сын есімдерімен тіркесетін құшақ сөзінің жиренішті сөзімен тіркесуі де сөйлемнің эмоционалдылығын күшейтіп тұр. 124 Зерттеушілердің пікірінше - лы және - лық жұрнақтары бірінің орнына бірі қолданылады, яғни семантикалық жақтан өзара сәйкес - тікте жұмсалады [9, 343]. Бұл пікірдің дәлдігіне мұң эмотив - номинативінен жасалған туынды сын есімдердің қолданысын талдау арқылы да көз жеткізуге болады. Тілімізде мұңды және мұңлы түрінде кездесетін туынды сын есімдердің мұңдық және мұңлық тұлғалары да бар. «...яғни сын атауы жұрнағы қызметін - ды,/ - лы да, - дық/ - лық та атқара алады» [9, 343]. Бұл екі жұрнақтың бірінің орнына бірі қолданылатындығына көркем шығармалардан алынған тілдік деректер де дәлел бола алады. Мысалы, «Оң жақта күйеу жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|