Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| делқұл» –
самодур; «есерсоқ» – оболтус; «кербез» – пижон; «кескінсіз» – некрасивый, уродливый; «сұрқия» – шельма; «сойқаншы» – гуляка; «сотқар» – забияка; «қаскүнем» – злодей; «мысқылшыл» – ехидна; «қалтырауық» – трус, скряга; «алаяқ» – мошенник; «надан» – темный человек; 21 «ақкөңіл» – добряк» [19, 71]. Мұның ұтымды тұсы біріншіден, қазақ тілін білмейтін зерттеушінің тілдік фактілердің мағынасын бірден түсініп отыратындығы болса, екіншіден зерттеу жұмысын, ондағы тілдік материалдарды орыс аудиториясындағы қазақ тілі, сондай - ақ, қазақ аудиториясындағы орыс тілі пәндерінде қолдануға мүмкіндік береді. Бірақ, біздің ойымызша, аударманың кейбір сын көзбен қарауды қажет ететін тұстары да бар, мәселен, гуляка сөзін сойқаншы сөзінің аудармасы ретінде, шельма сөзін сұрқия сөзінің аудармасы ретінде, пижон сөзін кербез сөзінің аудармасы ретінде қабылдау қиын. Гуляка сойқаншыдан гөрі қыдырымпаз сөзіне лайықты балама. Шельма сөзі сұрқияның жалпы мағынасына келіңкірегенімен сұрқия сөзінің мағынасын түсінетін адам үшін оған балама болуға тым жеңіл, шельмадан гөрі ведьма десе, мүмкін сұрқияның мағынасын ашуға болар ма еді? Пижон да сол сияқты кербездің баламасы болуы екіталай, себебі кербез сөзінің реңкі тек жағымды, жағымсыз реңк жоқ. Біреуді мазақтап, мысқылдау мәнде қолданғанда контекске қарай бұл сөз жағымсыз реңкке ие болуы мүмкін, бірақ автордың өзі жоғарыда бұл сөздердің контекссіз, жеке тұрғанда беретін реңкін басшылыққа алып отырғандығын айтып өтеді. Ауызекі сөйлеу тілінде бейнелеуіш етістіктердің жиі қолданыл - атындығын, ол етістіктердің іс - әрекетті көрсетіп қана қоймай, ол әрекеттердің сипатын, мінездемесін де көрсете отырып, сол арқылы сөйлеушінің мәселеге, затқа, жағдайға деген ішкі жай - күйінен де хабар беріп отыратындығына тоқталады. Автор қазақ тіліндегі мұндай етістіктердің орыс тілінде баламасы кездесе бермейтіндігі туралы: «Интересно отметить, что образные слова казахского разговорного языка зачастую не имеет параллелей в русском языке», – деп жазып, келтірілген мысалдардың көпшілігін орыс тіліне түсіндірмелі тәсілмен жеткізеді. Мысалы, состию, үдірею, оқыраю – застыть в изумлении, негодовании и т.д. (не просто остановиться, а как бы живописуется образ, застывшего, удивленного человека); кекжию, кекірею – важни - чать (выпятив грудь, говориться о человеке с оттенком насмешки); итіну – как бы воткнуться во что - нибудь (целиком, не обращая внимания на окружающих); шертию, шермию – вздуться, выпятиться; алшию – раскорячиться [19, 93 -94]. Зерттеуші бейнелеу тәсілінің қазақ және орыс тіліндегі айырма - шылығы жайлы былай деп жазады: «Функция этих слов состоит в том, чтобы вызвать у говорящих определенное, «образное», то есть, наглядное, чувственное представление о предмете, явлении, человеке. Образные представления могут быть визуальными – как мы видим этот предмет в свете формы, цвета, подвижности, неподвижности. 22 ...Если в русском языке чаще всего пользуются сравнительным образом для передачи образа, например, «идти неуклюжей, медвежьей походкой», то в казахском разговорном языке выработаны много - численные образные слова, которые не только рисуют одним словом какое - то действие, но и одновременно передают отношение говоря - щих: жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|