Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| бір қызарып, бір
бозару тіркесі. Мысалы, Балқия Бұлышпен қалжыңды үдетіп жатыр. Ждақай бір қыза - рып, бір бозарды (І. Жансүгіров). Мұны эмоцияның құбылмалы түріне жатқызуға болады. Сезімнің адамның бет әлпетінен көрінуі оның сезімталдығына, мінез - құлық ерекшелігіне, эмоциялық жағдайдың тууына себеп болып отырған жағдайдың күшті, әлсіздігіне т.б. факторларға байланысты болады. Жағымсыз эмоция кезінде адамның бет әлпетіндегі өзгерістер өңі бұзылды, сұрланып кетті, қанын ішіне тартты, өңі қу шүберектей болды т.б. да тілдік бірліктер арқылы беріледі. Мысалы, Қажы сұрланып, өңін бұзып алды. Ренжіген дауыспен: – Кісі кәдірін білмейтін неткен ақымақсың?! – деді (І. Жансүгіров). Үсейін өңі қу шүберектей болып, қанын ішіне тартып кеткен екен (І. Жансүгіров). Сезімді анықтауда әсіресе адамның қасы мен қабағының, көзінің түрліше құбылуының мәні зор. Қабақтың түйілуі, қабақтың түсуі, қабақтың жабылуы әдетте жағымсыз эмоциядан, атап айтқанда, реніш, қайғы, мұң, ашу т.б. хабар береді. Мысалы, – Шық! Әйтпесе атам! – деп анау қабағын түйді (І. Жансүгіров). Қабағы қарс жабылып түн өлкесіне бұ да қарады. Аузын ашса іштегі ашу - ыза лақ ететін түрі бар (І. Жансүгіров). 67 Жағымсыз эмоцияда қабақ түйілсе, жағымсыз эмоцияны тудырған жағдайдың шешімі оң болғанда немесе ол жағдай өзгергенде жағымды эмоция туып, адамның көңілі жайланып, орнына түскен кезде қабақ жазылады екен. Мысалы, – Семей қазақтары бір бөлек! Тізіліңдер! Шұбалыңдар! – деді. Қаракесек, қаржас, уақ, керей, тағы толай «семей» ойнаған солдат - тай тізіле қалысты. Санағанда сексен төрт кісі семейлік болып шықты. – Сендер қаласыңдар! «Қаласыңға» қуанып, жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|