Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| жүрегі дүрсілдеп
кетті, жүрегі суылдап кетті, жүрегі өрекпіп кетті т.б. да тұрақты тіркестер арқылы беріледі. Мысалы, Шеге де толқып, Ждақайдың орнында бейне өзі тұрғандай жүрегі дүрсілдеп кетті (С. Елубаев). 68 Бұл атқа бір әйел мініп шауып, тұрып шауып, шауып жүріп қарғып, ырғып түсіп, айнала шапқан атта жүріп көлденең ұсталған арқаннан қарғығанда – Сатандардың жүрегі суылдап отырды (І. Жансүгіров). Төмендегі мысалдан қорқыныштың әсерінен жүрекпен қатар адам ағзасының басқа да бөліктерінде болатын өзгерістер, яғни бірнеше физиологиялық жағдай қатар суреттелген. Мысалы, Жабық есікке қол тигізу мен үшін бір ақырзаман. Қолым дірілдеп, демім бітіп, құлағым шыңылдап, жүрегім тарсылдайды (І. Жансүгіров). Түрлі эмоцияның адам ағзасына әсерін, адам ағзасының кейбір мүшелерімен тікелей байланысын физиологтар әлі де зерттеу үстінде, себебі бұл әлі де ашылмаған сыры көп күрделі құбылыс. Бұл жөнінде В.К. Вилюнас былай деп жазады: «О тесной связи, которая существует между эмоциями и деятельностью организма, говорит тот факт, что всякое эмоциональное состояние сопровождается многими физиологи - ческими изменениями организма. Попытки связать эти изменения со специфическими эмоциями предпринимались неоднократно и были направлены на то, чтобы доказать, что комплексы органических изменений, которые сопровождают различные субъективно пережи - ваемые эмоциональные состояния, различны. Однако четко устано - вить, какие из субъективно данных нам как неодинаковые эмоцио - нальные переживания какими органическими изменениями сопровож - даются, так и не удалось » [34, 14]. Психологиялық тұрғыдан алғанда эмоциялық құбылыстар физио - логиялық және патологиялық болып бөлінеді. Физиологиялық эмоция өзінің көрінісі, ағымы мен сипатына қарай адамда эмоция тудыратын себептерге толық сәйкес келеді. Мәселен, адам қайғырып жылайды, көңіл - күйді көтеретін жағдайға байланысты күледі т.б. Ал патология - лық эмоция өзінің көрінісі, ағымы мен сипатына қарай эмоция тудыратын себепке сәйкес келмей, ақылға сыймайтын әрекеттерге әкеліп соғатын құбылыс. Мәселен, адамның өзін - өзі өлтіруімен аяқталатын эмоциялық құбылысты патологиялық эмоцияға жатқызуға болады. жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|