Қазақстан білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 363,12 Kb.
|
бизнесті ұйымдастыру лекции на каз (1)
бизнесті ұйымдастыру лекции на каз (1), Ғылым тарихы филос. Cеминар.-2
| Несиелік желісі.
Банк фирмаға келісілген шарттар бойынша белгілі ақша сома- сын қайталанған негіз түрінде және қысқа мерзімге, белгілі бір ұлғайымға дейінгі (ереже бойынша бір жылға дейін) аралықта береді және банкте еркін қаражат болады. Несиелік желінің мақсаты қарыз ақша процедурасының жыл- дамдылығына негізделеді, себебі фирмаға шешімге жаңа сұра- нымды қайталап бере бермес үшін жүргізіледі. Жалпы банк коммиссиондық пайызды өзінің міндеттемесіне аударып, кәсіпорынға ақшалай қаражатты қолданылмаған несие- лік желі көлемінде ұсынады. Аккредитив – бұл құжат банк арқылы босатылған және клиенттің аударма векселінің төлеміне кепілдеме беруші ретінде, соның ішінде белгіленген ақша мөлшерін, белгіленген кезең ағы- мында қолданылатын құжат. Банкінің нақты несиесі сатып алушының несиесімен алма- сады, Мұндай жағдайда сатушыға төнген қауіптілік ең төменгі шекке дейін түседі. Төмен жүргізу – тек түсіндірілген немесе орындалған шарттар- дың дғлелдемесін көрсеткеннен кейін ғана іске асады. Аккредивтер халықаралық сауда да басымдылық көшпен қолданылады. Несиенің автоматты түрде жаңартылатын түрі – бұл банкімен қарыз алушының арасындағы келісім, соның ішінде банк белгілі бір жалпы сомадағы несиені ағымға сғйкес кезеңде беруді өз мойны- на алады. Мұның ішінде векселдер ең қысқа мерзімді болып сана- лады. (әдетте 90 күн). Ақшалы қаражат көлемінде несие төленген соң, тура осындай төленетін көлемде, тура осындай келісім түрінде, шартында, қай- тадан қарыз алуға болады. Мұндай несиенің басымдығы – жылдам несиелендірудің мүмкіндігі және төменгі түрдегі шектеуінің болуы (несиелік желі- мен салыстырғанда) ал, негізгі кемшілігі бұл банк қойған шектеу. Несиені бөліп төлеу өтемі бойынша беру – бұл ай сайын төлем пайызын және несиенің негізгі сомасын талап етеді. Несиенің сомасы белгіленген шекке жеткенде кәсіпорын төменгі пайызбен қайта қаражаттану мүмкіндігіне ие болады. Несиенің бұл түрінің басымдылығы, әдетте кәсіпорындардың лауазымдық қаражат сұранымына сғйкес келеді. Несие бойынша орташа пайыз төлем мерзімі келгенде төленеді (қарапайым пайыз), сонымен бірге аванс ретінде де төленеді (несие- нің шоғырлануы). Егер ол аванс арқылы төленсе, онда қаражат қарызының сома- сы азаяды, ал негізгі (нақты) өзінің пайыздық мөлшері ұлғаяды. Ішкі есеп бойынша қаражаттандыру, ішкі есептерге, жылдам- дату арқылы немесе дебиторлық есепшоттардың инкассосы және шығындардың қсқаруына байланысты қатысты болады. Ұзақ мерзімді несиелендіру – бұл негізгі қорлардың сатып алуы үшін қолданылады немесе өндірістің ұлғаюы үшін қолданылады. Мұндай қолданымның негізі көзі болып лизинг саналады. Бұл пайданың бөлінбеуі, аммортизациялық жинақталу. Лизинг – қаражаттандырудың ерекше түрі болып табылады. Әдетте ол оперативтік және қаржылық болып 2-ге бөлінеді. Оперативтік түрі егер өндіруші немесе сатушы капиталдың негізі элементін жалға өткізгенде пайдаланылады. Мұндай жағдайда лизинг беруші мәміленің нысанының техникалық қызметін және жөндеуін өз мойнына алады, әрі олар үшін толық жауапкершілікте болады. Екіншісі, егер лизингтік келісім сатушының ақшалы қаража- тымен кәсіпорын арасында бекітілсе, онда нысанды пайдалану немесе бұл нысанды сатып алуды қаржыландыру екеуінің тек біреу- інің ғана мойнында болады, Мұндай жағдай лизинг беруші техни- калық қызметті және жөндеу бойынша кеткен шығынды өз мойнына алады және оны сақтандыруды төлейді. Толық түрде лизинг бастапқы адамға жүктеледі. Бөлінбеген пайда (акционерлер арасында). Кәсіпорындарды ұзақ мерзімге қаражаттандырудың көзі болып саналады. Бірақ ол жиі түрде қолданылмайды, сол себептен кәсіпорынды ұзақ мерзімде қаражаттандыру қажеттігі тартымды капитал есебінен қамтамасыз етіледі. Тартымды капитал – бұл шетел тғжірибесі сияқты ұйымдар- дың қарыз, несие есебінен немесе борышкер міндеттемелерді сату арқылы жүргізіледі. Ұзақ мерзімді қрыздар (ссуда) бұл – қысқа мерзімге қарағанда қымбат және қарыз есебінде көлемді сома саналады, сонымен қатар ақшаны қайтару күні өз мезгілінде белгіленеді. Ұзақ мерзімді қарыз ережелері бойынша жарақтар негізінде беріледі (жылжымайтын мүлік, жабдықтар). Егер фирма қаражат ұйымынан ақша ала алмайтын жағдайда болса, онда ол облигация шығара алады. Бұл фирманың борышкер қолхаты болып табылады. Меншік капитал – бұл акция сату есебінен құрылады. Шетел тғжірибесі айқындағандай жаңа акциялар ескілермен салыстыр- ғанда ана құрылым жоғары құндылықта болады. Бұдан шығатын қорытынды қаражаттандыру көзінің әртүрлі болатындығы. Кәсіпорынның басшылығы осындай қаражаттан- дыру көзін іздестіреді. Соның ішінде ақшалы қаражатты төменгі құндылық бойын- ша алып, олардан пайдалану барысында мол үлес алуды көздейді. Кәсіпкерлік іскерлікті қаржыландырудың әдістерінің бірі болып, факторингтік операциялар саналады, яғни есеп айыры- судың әртүрлі операциялары. Факторинг банкінің немесе мамандандырылған компонияны, төленбеген қарызды талап ететін (дебиторлық, қарызгерлік) түрі- нің орнын басатын және соның ішінде контрагенттердің арасын- дағы тауарды өткізу процесінде және коммерциялық кредит шар- тындағы қазметтердегі жеткізушінің бухгартерлік, ақпараттық, өткізушілік, сақтандырушылық, заңдылық т.б. фирмаға қызмет етуінің орнын басады. Факторингтік операцияға 3 жақ қатысады: 1. Факторингтік компания немесе банкінің факторингтік білімі, соның ішінде арнайы мамандандырылған мекеме. Бұл мекеме өзінің сатып алушы клиенттерінің талабын басқа сатып алушыларға қояды. Мұнда дебиторлық қарызды сатып алу жүргі- зіледі және фирма клиенттерін қаражаттандыру қарастырылған: 2. Фирма-клиент (тауар жеткізуші, кредитор), - фирма, соның ішінде факторингтік компаниямен келісім бекітуші; 3. Фирма-взаемщик (қарызгер) – тауар сатып алушы. Факторингтік операция есеп айырысуды жылдамдатады, соның ішінде фирманың экономикасындағы, айналымдағы қара- жатын. Осымен қатар айналымдағы қаражаттың айналуын да тездетеді. Факторингтік қызмет ету орта және кіші фирмалар үшін өте тиімді. Соның ішінде банк несиесін алуға шектелген, себебі уақытында дебиторлық қарызды төлемегені үшін немесе әдет- тегідей қаражат қиындығын көру үшінде тиімді жағы бар. Осындай әдіспен факторинг фирмадағы Кәсіпкерлікті жеткізушіге мүм- кіндік береді, қамтамасыз етеді. Бұл төмендегі жағдай да анық көрінеді. Факторинг компания қаражаты есебінен төлем мерзіміне дейін қаражаттандыру мүмкіндігі; Фирманың қаражаттық қаупін азайту. Факторинг компа- ниядан фирма клиенттерінің – сатып алушылардың төлем төлеу мүмкіндігі туралы ақпарат беру. Факторингтік операция ішкі және халықаралық болып бөлі- неді. Мұндай жғдайда, егер фирма-жеткізуші және оның клиенті немесе келісім бойынша (сатып алу) екі жақ бір елдің аймағында болса, бұл ішкі факторинг, егер факторингтік келісімге қатысу- шылар, әртүрлі елдің аймағында орналасса, бұл халықаралық факторинг. Факторингтік операциялар ашық және жабық түрге бөлінеді. Ашық түрдегі факторинг дегеніміз – егер қарыз төлеуші факто-ринг компаниясын сату жөніндегі талабымен таныс болса, жабық факторингте клиент факторинг компаниясымен келісімге отыра- ды, бірақ бұл туралы өзінің сатып алушыларына айтпайды. Мұндай белгі топтамасы екі негізгі болып саналады және келісім- нің осы түрінен факторингтік операцияның ұйымы туындайды. Төлемнің мекен жайы арнайы бөліп қарастырылады. Ашық факторингте төлем тікелей факторингтік компаниясы арқылы жүргізіледі. Ал, жабық түрінде фирмадан жеткізушіге, ал сатып алушы факторингтік компаниясынан қатысуы жөнінде хабарсыз болады. Факторингтік келісім төмендегідей жағдайда жүргізілуі мүмкін. Мұнда жеткізушіні қаржыландыру туралы шарт арқылы алдын-ала төлеуді талап ету белгілі бір уақытқа негізделеді. Алдын-ала төлемнің шарты 80 пайызға дейін төленеді. Бұл фирманың жеткізушіге аванс түрінде қайта босатуды талап ету негізінде болады. Соның ішінде қалған бөлігі төлеушілерден келіп түскен қаражаттан кейін, факторингтік компанияның өзінен төленеді. Белгіленген мерзімдегі төлемді талап ету, қайта босатылған қарызды талап ету сомасында (шығынды алып тастағанда) фирма- ға, соның ішінде жеткізушіге белгілі бір мерзімге ауысады немесе белгілі бір уақыт ағымында ауысады. Факторингтік қызмет ету арнайы келісім бойынша жүргізіледі. ҚР азаматтық кодексінде бұған арналған үшінші тұлғаның пайдасына жағдай қарастырыл- ған, соның ішінде әр жақ бойынша бекіткен борышкер кредиторға қарыз төлеуге міндетті. Ал, үшінші тұлғаға көрсетілген немесе келісім түрде қарызгерден өзінің пайдасына талап етуге толық құ- қығы бар делінген. Факторингтік қызмет ету туралы келісім фирмалар арасында, жеткізуші және факторингтік компания арасында 1 жылдан 4 жылға дейінгі мерзімде белгіленеді. Оның іс-қимылы төмендегідей жағдайлар бойынша тоқтатылуы мүмкін: екі жақтық өзара келісім бойынша; жеткізушінің немесе факторинг компаниясының тілегі бойынша; нақты фактілер бойынша немесе жеткізушінің төлей алмаушылық мүмкіндігінің нәтижесінде. Факторингтік келісімде міндетті түрде қатысушы жақтардың құқықтары мен міндеттері айқындалады: соның ішінде жеткізу- шіге несиенің ұсынылу процедурасы қарыздың немесе қарыздық талаптың кешірілуі, белгілі бір мерзімге шегерілуі және оның инкассодан өткізілуі, өзара талаптың жүргізілу тәртібі, сомалар- дың шектік мөлшерін айқындау, белгілі бір мөлшердегі несие қаупін сақтандыруды жүргізу. Факторингтік келісімнің нақты жағдайы факторинг компа- ниясының алдын-алу бағасының негізінде айқындалады. Соның ішінде фирмадағы жеткізушінің және олардың клиент- терінің несие бейімділігіне қатысты. Келісімде сонымен қатар жеткізушіден алынған төлем анық- талады. Мұндай төлем 2 білімнен тұрады: 1. Факторинг қызмет көрсету комиссиясы соның ішінде есеп жүргізу, несие қатерін сақтандыру, жеткізушінің клиенттерінің төлем мүмкіншіліктерін тексеру және т.б. Мұндай төлемнің көлемі жеткізушінің жылдық айналымының пайызы есебінде саналады және оның нақты көлемі несие қатерінің деңгейлеріне байланысты болады, сатып алушылардың несиеге бейімділіктеріне байланысты болады, жеткізушінің іскерлігінің өндірісінің құрылымы мен масштабына да байланысты болады. Комиссиондық ереже бойынша берілген есепшоттың 0,5-3 пайыз сомасы көлемінде болады. Регресс кезінде (төленген ақша- ның қайтарылымы) шегерім 0,2-0,5 пайыз шамасында болады. Егер операциясы үшін төлем - соның ішінде қаражат сомасы- нан факторингтік компания алатын, жеткізушіге тез арада беріле- тін және тез арада алушылықпен талап етудің инкассалық күнін- дегі аралық кезеңінде жүргізіледі. Аталған пайыздың мөлшері ереже бойынша ағымдағы банктік ставканы 2-4 пайызға көтереді. Бұл қысқа мерзімді несиені қолдану кезінде болады және бұған нақты несиелік қауіптіліктің төнуі ескертілген. Арнайы құжаттарда қаражаттандыру мүмкіндігі ақшалай талап етуге орын беруге қарастырылған. Келісім бойынша бір жағы - қаржылық агент, екінші жаққа ақшадай қаражатты беруге міндеттенеді, соның ішінде клиенттің ақша талап ету есебінен -кредиторға үшінші тұлғаға - қарызгерге (клиентке тауар апарғаны үшін, оларға істелген жұмыспен қызметтің орындалғаны), ал клиент бұл ақшалай талапты қаржылық агентке босатады немесе босатуды міндетіне алады. Қаржылық агенттің міндеті келісім бойынша (қаржыландыру) ақшалай талапты босату, фирманың бухгалтерлік есебінің жүргі- зілуінің қосылуына әкеледі. Сонымен қатар ақшалай талап етумен байланысты қаржылық қызметтер ұсынылуы босатудың заты болып табылады. Қаражаттандыру келісімі-қаржылық агент негізінде ақшалай талап етуге несиелік ұйымдармен келісімге отыру мүмкіндігі бар. Ал, басқа коммерциялық ұйымдар тек лицензия көрсету арқылы ғана отыра алады. Келісімге келу заты болып, қаражаттандыру ұсынған, соның ішінде ақшалай қаражатты алуға құқық (соның ішінде алдағы уақытта болатын) танылады. Көнудің заты болып есептелінетін, алдағы талап етуге соның ішінде келісімге келу қаржылық агентке қарызгерден ақша қаражатын алуға толық қүқығының туғандығын көрсетеді. Борышкер төмендегідей шарттар бойынша қаржылық агентке төлем төлеуге тиісті: егер ол, жеткізушіден немесе қаржылық агенттен жазбаша күйде хабарлама алса, онда аталған қаржылық агентке ақшалай талап етуге жол бергендігі хабарланатын болса. Кез келген Кәсіпкерлік фирманың іскерлігінің аясының маңыздылығының бірі болып инвестициялық іскерлік саналады. Кәсіпорынның қаржылық ресурстары ағымдағы шығындарды қаражаттандыруға және инвестицияға бағытталады. Инвестиция - бұл ақшалай қаражат, бағалы қағаздар және басқа мүліктер, соның ішінде Кәсіпкерліктің немесе басқа іскер- ліктің немесе басқа іскерліктің объектісінде пайда түсіру мақса- тында немесе тиімді жағдайларға жетісушілік жолында пайдала-нылады. Инвестиция - бұл фирманың қозғалысының дамуын қамта- масыз етеді және төмендегідей міндеттерді шешуге көмектеседі: қаржылық және материалдық ресурстардың жиналу есебінен жеке меншік Кәсіпкерлікті ұлғайтуға; жаңа кәсіпорындарды сатып алу; Кәсіпкерліктің жаңа аймағындағы жаңару ізділігін, қыз-метін әртараптандыру. Кәсіпкерлік фирмалар инвестицияларды әртүрде жұмсай алады, соның ішінде олардың әртүрлі белгілеріне қарай топтастыруға болады. Топтастырудың ең басты белгісі болып капитал салу объектісі табылады. Мұндай жағдайда инвестицияның нақты (тура) және қаржылық (портфельдік) түрлері бөлініп шығады. Нақтылық (тура) инвестициялар кез-келген ақша қаражатын салудың нақты белсенді түрі, соның ішінде тауар өндірісімен тығыз байланыста және пайда табу үшін істелінетін қызметпен де байланыста болады. Мұндай салым кәсіпорынның негізгі қорының өндірістегі сияқты ұлғаюына бағытталған. Сол сияқты өндірілмейтіндерге де тағайындалған. Нақтылық негізгі қорлардың жаңа құрылым- дардың жаңаруына немесе техникалық қайта құрылуының ұлғаюы жолында да іске асады. Қаржылық (портфельдік) инвестициялар - бұл пайда түсіру үшін активтерді бағалы қағаз түрінде сатып алу. Мұндай салым бағалы қағаздар құруға бағытталады (портфельін). Қысқа мерзімді инвестициялар бұл бір жылға дейінгі кезеңге ақша қаражатын салу. Ереже бойынша қаржылық инвестициялар фирмасы қысқа мерзімді болып саналады. Ұзақ мерзімді инвестициялар бұл жобаларды жүргізуге салынған ақшалай қаражат, соның ішінде фирманың пайда алуын бір жыл көлеміндегі кезең ағымында іске асыру. Фирмадағы ұзақ мерзімді инвестицияның негізгі түрі болып, негізгі қаражатты қайта өндіру барысындағы капиталдық салым саналады. Меншіктік түрге қатысты инвестициялық қаражат жеке және мемлекеттік инвестиция болып бөлінеді. Жеке меншік инвестиция бұл ұйымның мемлкеттік емес жеке меншік түрінде (Кәсіпкерлік) және жеке тұлға қаражатының салынуынан шығады. Мемлекеттік инвестиция - бұл мемлекеттік кәсіпорындардың, сонымен қатар мемлекеттік қаражатының әртүрлі деңгейлері және мемлекеттік бюджеттен тыс қорлардың салымы болып табылады және бұдан басқа инвестициялар венчурлік және аннуитеттік болып екіге бөлінеді. Венчурлік инвестиция - бұл капиталдың қатерлі салымы, соның ішінде жаңа технологиялық облысындағы ұсақ инновациялық фирмаларды қаржыландыру қажеттілігінің келісілген түрі. Бұл салым кәсіпорын немесе жаңа кәсіпорын акциясына қатысты, соның ішінде Кәсіпкерліктің жаңа кеңістікте өзінің іскерлігіне байланысты және қауіптіліктің жоғарғы деңгейіне де қатысты. Есептегенде, соның ішінде венчурлік инвестицияға салынған қаражаттың тез сатып алынуы бұл жобаға бағытталады, бірақ олар бір-бірімен байланыста емес, дегенмен қатерліктің жоғарғы сатысында тұрады. Аннуитет - бұл инвестиция салымшыға белгілі бір реттелген бір уақыт арасында белгіленген кіріс кіргізіп тұрады. Көбінесе Мұндай салым сақтандыру және зейнетақылық қорларда байқа- лады. Инвестициялық қызметтің бастау көзінің жүргізушісі болып мыналар қызмет етеді: инвестордың ішкі шаруашылық және қаржылық ресурста- ры, соның ішінде фирманың ұйымдастырылу уақытында құрыл- тайшылардың бастапқы жарнасын өзіне қосады және шаруашы- лық іскерліктің нәтижесінде алынған ақшалай қаражат бөлінген немесе пайданың есепшотынан, амортизациялық бөлінгеннен, қаражаттан, сақтандыру органдырынан төленген түрде, оның ішінде апаттан, әртүрлі табиғи оқиғалардан туындаған қайтару түрінде болады; инвестордың заемдық, қаржылық қаражаты, банкілік несие есебінде, бюджеттік несие есебінде және басқа қаражаттар есебіне саналады. инвестордың жұмылдыру қаржылық қаражаты - бұл қара- жат үлес акциясын сатудан алынған және басқа заңды тұлғаларды жарнамаларынан және фирманың жұмысшыларынан жиналады; ақшалай қаражат - орталықтандырылған концерн инвести- циялық қорларынан, ассоциацияларынан және басқа кәсіпорын- дарының құрылуының қайта бөлу төртібі негізінен түседі; Республика мемлекеттік бюджеттік инвестициялық қаржы- ландыру жергілікті бюджеттер де және соған сғйкес бюджеттен тыс қорлардан жүргізіледі; бұл қаражат негізінен аймақтық қаржыландыруға немесе бағдарламалардың мақсаттық салаларына бөлінеді; бұл бастаулардан өтеусіз қаражаттар жеке қаражаттарды негізгі көзге айналдырады; шетел инвесторларының қаражаты соның ішінде қаржы-лық түрдегі немесе біріккен кәсіпорынның жарлық капиталын- дағы басқа қатысушылар, осымен қатар тура салым түрінде халықаралық бұйымдардың ақшалай түріне және қаржылық институттары, мемлекет, әртүрлі жеке меншік түрінде кәсіпорын- дар, жеке тұлғаларда кіреді. Шетел инвестицияларын тарту халықаралық экономикалық байланыстың дамуын қамтамасыз етеді, алдыңғы қатарлы ғылыми-техникалық жетістіктің жаңа- руына қол жеткізеді. Бұдан басқа қандай қаражат көздері фирманы қызықтырады десек, онда өзінің инвестициялық қызметін қаржыландыру үшін инвестицияны қаржыландыру түрінің үш негізгі түрі ұсынылады: өзін-өзі қаржыландыру; несиелік қаржыландыру; үлестік және аралас қаржыландыру, Өзін-өзі қаржыландыру - бұл қаржыландыру инвестициялық қызметті, ішкі көздерден құралған жеке қаржы ресурстары есебінен толықтай қаржыландырады. Берілген қаржыландыру түрі қысқа мерзімді инвестициялық жобаларды нормаларының орташа түрін- дегі тиімділігінің таралуы негізінде қолданылады. Несиелік қаржыландыру - қысқа мерзімді инвестициялық жобалардың таралу процесінде аса биік емес нормада пайдалы инвестицияда қолданылады. Заемдік капиталдың ерекшелігі оны ерте белгіленген шарттар бойынша қайтару қажет, Мұнда кредитор (несие) инвестиция тара- луынан кірген кірістің қатынасына қарсы келе алмайды. Үлестік қаржыландыру - бұл бірнеше қаржыландыру көздері- нің өзара құрылған комбинациясынан шығады. Мұндай кең таралған инвестициялық қызметі қаржыланған түрі және ол әр түрлі инвестициялық жобаларды таралуында қол- данылуы мүмкін. Инвестициялық қызметінің қаржыландыру көзін таңдау барысында, соның ішінде фирманың көптеген факторлар есебімен сұрақтар шешуге тиіс: 1. Тартымды капиталдың құны, одан беріл- ген тиімділік, қарыз және меншік капиталымен қарым-қатынасы, соның ішінде фирманың тғуелсіздік қаржы деңгейін анықтай- тын, қаржыландыру көзінің пайдалану кезінде туындаған қатерді, инвесторлардың басқа экономикалық қажеттігін анықтаған кездерде шешіледі. Инвестор тиімділігінің бағасын анықтау үшін төмендегідей көрсеткіштер мен әдістер қолданылады: Мерзім өтемі. Бұл кезең - жоба өткізуден түскен пайда есебінен шыққан инвестиция өтемі үшін қажет. Бұдан түскен таза пайда соның ішінде салықтан, есептелген, қосымша қаражат шығыны пайыз және амортизацияда есептелінеді. Өтемнің бұл кезеңінде құрылым жалғастығы қосылады, егер оны алып тастасақ мерзім қысқарады. Пайданың нормасы. Бұл есеп беруді пайдалануда негізделеді және оның қатынасы, яғни пайдаға бір жыл толық пайдалану көрсеткішінен соның ішінде шыққан инвестициялық шығыннан көрінеді. Пайда нормасының көлемі пайда және капитал ұғымы- нан оның қалай бөлінгендігінен анықталынады. Есеп беру нұсқалары төмендегідей: жалпы пайда немесе салықтан түскен пайда соның ішінде жалпы инвестициялық шығынға қатысты; таза пайда + амортизация (өтелім), жалпы инвестициялық шығынға қатысты. Пайда нормасы көрсеткішінің кемшілік жақтары бар: репрезантивті жылды табу мүмкін еместігі, соның ішінде негізге алуға болатын; пайда нормасы жыл уақытын салықтық жеңілдіктермен есептемейді. Компаудинг - бұл инвестиция саласының өсу барысы, соның ішінде кірістің жыл сайынғы көтерілуінде көрінеді. Мұндай өдісті сулы қарды домалатып үлкейтумен салыстыруға болады. Мысалы, белгілі соманың салымын бір жылдан кейін 10 пайызға ұлғайтып, одан кейінгі жылда өскен соманы бизнеске салып, нәтижесінде 10 пайыз алдыңыз және әрі қарай жалғасты- рыңыз. Нақты айтқанда, бұл жүгіртпелі күрделі пайыз. Мысалы, бизнеске салынған 10000 теңге соның ішінде 10 пайыз бойынша салынса жылдық кірістің реинвестрлеу шартының өсу жолында - 5 жылдан кейін 16105 теңгеге дейін өседі (шыққан 1000 теңгені 1,1 бесінші дәрежеге көбейтеміз: 10000 x 1,1 x 1,1x1,1x1,1x1,1 = 10000х(1,1)=10000х1,611=16110). Мұндағы айырмашылық, алынатын коэффициент компаун- дингтің қоршалған кестесінен болады. Есеп айырысуда «қолмен санағанда» басқаша бірнеше 16105 сан шығады. Дисконттау (дисконттау - бұл әдіс түсетін кірісті жүргізгенде соның ішінде ағымдағы таза құндылыққа қатысты болады). Дисконттық қағида компаундинг қағидасына кері келеді. Компаудинг - бұл бүгінгі күнгі соманы жүргізуді алдағы берілген стке қатыстырып қарастырады: дисконттық бұл кері процесс немесе бұл бүгінгі уақыттың сғтіне, келешек кірісті жүргізу, соның ішінде ағымдағы есеп айырысу құнын, болашақтағы инвестиция ағымына қатыстыру. Таза ағымдағы құндылық соның ішінде жобаның құндылығы дисконттық жолмен алынған түрде анықталынады. Әрбір жыл сайын бөлек түрде әртүрлі жылыстау мен түсімдер-ді, яғни финанстық қаражаттың түсімдерін анықтайды. Дисконттық техника әр алуан. Дисконттықты жүргізуде келе- шек кірістерді болашақ шығындарды соның ішінде бүгінгі ағым- дағы құндылықтан осы аталғандарды шығарып алуға болады. Мұндай әдісті білу инвестрлік нұсқалардың балама кірісін ертерек салыстыруға көмектеседі. Дисконттық тәсіл Кәсіпкерліктің техникалық өндірістік аспектілерін және қаражатын санауға жол ашады. өндіріске қаржылық көз қарасымен қарау мүмкіндігін тудырады. Дисконт- тық коэффициенттер компаундингтің сғйкес коэффициенттеріне кері пропорционалды болып келеді. Дисконттық коэффициенттер төмендегідей формулада саналады: Кg=1/(1 + %) осыдан пайыз 10-дық шығым пайыз мөлшері. Мысалы, 10 пайыз -0,1 сияқты, немесе 30 пайыз - 0,3 сияқты. Бұл коэффициенттердің стандартты кестесі пайдаланылады, оларды міндетті түрде, «қолдан» есептеп қажеті жоқ. жүктеу/скачать 363,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|