Қазақстан мектептердегі балаларғА Қатысты зорлық-зомбылықты бағалау

42
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
3.13-кесте. Мектептегі балалар арасындағы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің жекелеген 
түрлері (сауалнама)
Іріктеме 
N=4207
Куәгер
Құрбан 
Зорлық-
зомбылық 
жасаушы
n
%
n
%
n
%
Мазақтау не келеке ету
Қорқыту 
1876
44,6%
1057
25,1%
422
10,0%
Басқа баланың заттарына ақау түсіру не тартып алу 
924
22,0%
263
6,3%
194
4,6%
Басқа балалардың баланы жақсы көрмеуі үшін 
алдау 
641
15,2%
245
5,8%
47
1,1%
Физикалық зорлық-зомбылық
---
---
1104
26,2%
132
3,1%
Итеру, ығыстыру, аяқтан шалу не тебу
Ұру 
1673
39,8%
567
13,5%
262
6,2%
Физикалық жарақаттар 
1176
28,0%
381
9,1%
543
12,9%
Затпен/қарумен қорқыту не шабуыл жасау 
546
13,0%
408
9,7%
93
2,2%
Экономикалық зорлық-зомбылық
159
3,8%
59
1,4%
26
0,6%
Баладан ақша бопсалау не тартып алу
Жыныстық сипатта сөздер айту мен қысым көрсету 
358
8,5%
81
1,9%
25
0,6%
Басқа баланың жыныстық мүшелеріне/сексуалды бөліктеріне қол тигізу/ұстап алу 
Бала туралы жыныстық сипаттағы әзілдер 
312
7,4%
229
5,4%
57
1,4%
Кибербуллинг
---
---
205
4,9%
95
2,3%
Баланы ұялту/қорқыту үшін хабарлама не бейне жіберуге Интернетті/ұялы телефонды пайдалану
Кемсітушілік
---
---
99
2,4%
42
1,0%
Қыздардың ар-намысына тиетін сөздер айту
Ұлтына, терісінің түсіне байланысты жағымсыз 
қарым-қатынас/мазақтау
---
---
307
7,3%
---
---
Баланың киіміне не тұрған жеріне байланысты 
жағымсыз қарым-қатынас/мазақтау 
780
18,5%
230
5,5%
70
1,7%
Баланың дініне байланысты жағымсыз 
қарым-қатынас/мазақтау 
737
17,5%
158
3,8%
72
1,7%
Балада мүгедектік болуына байланысты 
жағымсыз қарым-қатынас/мазақтау 
221
5,3%
76
1,8%
44
1,0%
Плохое отношение/насмешки из-за наличия у 
ребенка инвалидности
890
21,2%
248
5,9%
95
2,3%
балалардың өздерінің жыныстық мүшелеріне/
сексуалды бөліктеріне қол тигізгенін/ұстап 
алғанын, шымшығанын, соның салдарынан олар 
өздерін қолайсыз сезінгенін айтқанын көрсетеді. 
Балалардың тек 1,4%-ы ғана өздері басқа 
балаларға қысым көрсетіп, олардың жыныстық 
мүшелеріне/сексуалды бөліктеріне қол тигізгенін/
ұстап алғанын айтқан. Және балалардың 4,9%-ы 
ал балалардың 2,2%-ы өздері басқа балаларға 
дене жарақатын түсіргенін көрсетеді. 
Жыныстық сипаттағы сөздер айту мен қысым 
көрсетуге тоқталатын болсақ, 3.13-ке-
сте балалардың 7,4%-ы балалардың бірінің 
басқа баланың жыныстық мүшелерін/сексу-
алды бөліктеріне қол тигізгенін/ұстап алғанын 
көргені туралы; ал балалардың 5,4%-ы басқа 

43
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
басқа балалар өздерінің денесі туралы жыныстық 
сипаттағы қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскенін 
айтқан, ал 2,3%-ы өздері басқа балаларға 
олардың денесі туралы жыныстық сипаттағы 
қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскен. 
Кибербуллинг бойынша, 3.13-кесте балалардың 
2,4%-ы өткен жылы мектептегі басқа бала-
лар өздерін ұялту/қорқыту үшін хабарлама не 
бейне жіберуге Интернетті/ұялы телефонды 
пайдаланғанын, 1,0%-ы өздері осындай кибер-
буллинг жасағанын айтқаны көрсетілген. 
Кемсітушілік бойынша, 3.13-кесте балалардың 
21,2%-ы өткен жылы (5-тен 1-і) балалардың 
басқа балаға олардың мүгедек болуына бай-
ланысты жағымсыз қарым-қатынас жасап/
мазақтағанын көрген, 5,9%-ы өздерін мүгедектігі 
үшін басқа балалардың кемсіткенін, балалардың 
2,3%-ы өздері басқа балаларға мүгедектігі 
үшін келемеждегенін айтқан. Бұдан бөлек, 
балалардың 18,5%-ы басқа балалардың бір 
балаларға олардың терісінің түсі не ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, келемеждегенін; 5,5%-
ы өздерінің терісінің түсі не ұлтына байланысты 
кемсітушілкке ұшырағанын, ал 1,7%-ы басқа 
балаларға олардың терісінің түсі мен ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, мазақтағанын айтқан. 
3.13-кесте бойынша, балалардың 17,5%-
ы өткен жылы мектептегі балалардың басқа 
балаларға олардың киіміне не тұрған жеріне 
(әлеуметтік-экономикалық мәртебесі), 3,8%-
ы өздерінің киіміне не тұрған жеріне байланы-
сты кемсітушілікке ұшыраған, ал балалардың 
1,7%-ы мектептегі басқа балаларды киімі не 
тұрған жеріне байланысты өздері мазақтап, ке-
лемеждеген. Сонымен бірге, балалардың 5,3%-
ы мектептегі балалардың басқа балалармен 
олардың дініне (діни сеніміне) байланысты жа-
ман қарап, келемеждегенін көрген; балалардың 
1,8%-ы өздерінің дініне (діни сеніміне) байла-
нысты кемсітушілікке ұшыраған; ал балалардың 
1,0%-ы өздері басқа балалармен олардың дініне 
(діни сеніміне) байланысты мазақтап, келемеж-
деген. Ал балалардың 7,3%-ы мектептегі басқа 
балалардың өздерінің қыз болғаны үшін ауыр 
сөздер айтқанын көрсеткен. 
Әдетте, балалар мектепте бір емес, бірнеше 
түрлі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
куәгері, құрбаны не жасаушысы болып табы-
лады. 3.3-сурет бойынша, балалардың басым 
бөлігі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
3.13-кестеде көрсетілген бірнеше түрі (яғни, 
психологиялық, физикалық, зорлық-зомбылық, 
бопсалау, жыныстық сипаттағы сөздер мен қысым 
көрсетудің, кемсітушіліктің) жасалғанының куәгері 
болған. Атап айтқанда, балалардың 17,1%-ы 
3.13-кестеде көрсетілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің тек бір түрінің ғана куәгері болса, 
18,9%-ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
екі, 18,7%-ы – үш, 6,7%-ы – төрт, ал 2,1%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің бес түрінің 
барлығының да жасалғанының куәгері болған. 
Құрбандарға келсек, 3.3-суретте көрсетілгендей, 
балалардың 21,1%-ы 3.13-кестеде берілген 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің тек бір 
түрінің құрбаны болған. Балалардың 13,5%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі, 6,8%-
ы – үш, 3,1%-ы – төрт, 1,0%-ы – бес және 0,1%-
ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 3.13-ке-
стеде берілген алты түрінің де құрбаны болған. 
3.3-сурет сондай-ақ, балалардың 14,4%-ы 
3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің тек бір түрін жасаған, 6,7%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі түрін 
жасаған, 1,9%-ы – үш, 0,6%-ы – төрт, 0,2%-ы 
– 3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің бес не алты екі түрін жасағаны 
көрсетілген. 

жүктеу/скачать 2,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: