Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Әбу абдулла мұхаммед ибн исмайл ибн ибраһим ибн әл-муғира әл-бұхари сахих әл-бұхари
жүктеу/скачать 2,82 Mb.
|
140- حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرٍو قَالَ أَخْبَرَنِي كُرَيْبٌ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَامَ حَتَّى نَفَخَ ثُمَّ صَلَّى وَرُبَّمَا قَالَ اضْطَجَعَ حَتَّى نَفَخَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى ثُمَّ حَدَّثَنَا بِهِ سُفْيَانُ مَرَّةً بَعْدَ مَرَّةٍ عَنْ عَمْرٍو عَنْ كُرَيْبٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ بِتُّ عِنْدَ خَالَتِي مَيْمُونَةَ لَيْلَةً فَقَامَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ اللَّيْلِ فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ اللَّيْلِ قَامَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَتَوَضَّأَ مِنْ شَنٍّ مُعَلَّقٍ وُضُوءًا خَفِيفًا يُخَفِّفُهُ عَمْرٌو وَيُقَلِّلُهُ وَقَامَ يُصَلِّي فَتَوَضَّأْتُ نَحْوًا مِمَّا تَوَضَّأَ ثُمَّ جِئْتُ فَقُمْتُ عَنْ يَسَارِهِ وَرُبَّمَا قَالَ سُفْيَانُ عَنْ شِمَالِهِ فَحَوَّلَنِي فَجَعَلَنِي عَنْ يَمِينِهِ ثُمَّ صَلَّى مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ اضْطَجَعَ فَنَامَ حَتَّى نَفَخَ ثُمَّ أَتَاهُ الْمُنَادِي فَآذَنَهُ بِالصَّلَاةِ فَقَامَ مَعَهُ إِلَى الصَّلَاةِ فَصَلَّى وَلَمْ يَتَوَضَّأْ قُلْنَا لِعَمْرٍو إِنَّ نَاسًا يَقُولُونَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَنَامُ عَيْنُهُ وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ قَالَ عَمْرٌو سَمِعْتُ عُبَيْدَ بْنَ عُمَيْرٍ يَقُولُ رُؤْيَا الْأَنْبِيَاءِ وَحْيٌ ثُمَّ قَرَأَ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ 140 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұйықтады, тіптен қорылдады, кейін тұрып намаз оқыды. Мүмкін, Суфян: «Расулулла жамбастады, тіптен қорылдады да»,- деп айтқан сияқты еді. Кейіннен Суфян осы хадисті бізге бірнеше рет риуаят етіп айтып берген болатын. Ибн Аббас (р.а.) және былай деді: «Апайым Мәймунанікінде бір күні қонып қалдым. Түннің бір бөлігі өткенде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тұрды. Қабырғада ілініп тұрған суды алып, жеңіл дәрет алды. Кейін тұрып намаз оқи бастады. Одан кейін мен де дәрет алып, сол жағына келіп тұрып едім, мені оң жағына өткізіп қойды, кейін Алла тағала қалағанша намаз оқыды. Кейін жамбастап жатты, тіптен қорылдаған дауысына дейін естілді. Кейін азаншы келіп, азан айтты. Содан бәрі бірге намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтадан дәрет алмады.60 Амр ибн Динар (р.а.): Адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көзі ұйықтағанымен, бірақ жүрегі ұйықтамайды деседі»,- деп бізге айтқан еді. Амр солай дейді: «Ғубайд ибн Ғумайр: «Пайғамбарлардың түсінің өзі де уәхи»,- деп, «Түсімде мен сені құрбандық қылып жатқан екенмін (Ибраһимнің ғ.с. баласы Исмайлға ғ.с. солай деді)»,- деген аятты оқыды»
141 - Ибн Аббас (р.а.) Усама ибн Зәйдтан былай деп естіген екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арафаттан қайтып бара жатып, Шаъб деген жерге келгенде (түйесінен) түсіп, асығыс кіші дәрет сындырды, кейін жеңіл-желпі дәрет алды, толық алған жоқ. Мен: «Намазға ма, Я Расулулла?»,- дедім. Ол кісі (с.ғ.с.): «Намаз әлі алдыңда»,- деді. Содан соң түйесіне мінді. Муздалифа деген жерге келгенде (түйесінен) түсіп, толық дәрет алды. Кейін намазға шақырылды. Шам намазын оқыды, адамдар өз түйелерін орындарына шөктірді. Кейін құфтанға шақырылды. Құфтан намазын оқыды. Шам менен құфтанның арасында басқа намаз оқымады»,- деді. 7-бап. Бір уыс сумен екі қолдап бетті жуу туралы 142- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو سَلَمَةَ الْخُزَاعِيُّ مَنْصُورُ بْنُ سَلَمَةَ قَالَ أَخْبَرَنَا ابْنُ بِلَالٍ يَعْنِي سُلَيْمَانَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ تَوَضَّأَ فَغَسَلَ وَجْهَهُ أَخَذَ غَرْفَةً مِنْ مَاءٍ فَمَضْمَضَ بِهَا وَاسْتَنْشَقَ ثُمَّ أَخَذَ غَرْفَةً مِنْ مَاءٍ فَجَعَلَ بِهَا هَكَذَا أَضَافَهَا إِلَى يَدِهِ الْأُخْرَى فَغَسَلَ بِهِمَا وَجْهَهُ ثُمَّ أَخَذَ غَرْفَةً مِنْ مَاءٍ فَغَسَلَ بِهَا يَدَهُ الْيُمْنَى ثُمَّ أَخَذَ غَرْفَةً مِنْ مَاءٍ فَغَسَلَ بِهَا يَدَهُ الْيُسْرَى ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ ثُمَّ أَخَذَ غَرْفَةً مِنْ مَاءٍ فَرَشَّ عَلَى رِجْلِهِ الْيُمْنَى حَتَّى غَسَلَهَا ثُمَّ أَخَذَ غَرْفَةً أُخْرَى فَغَسَلَ بِهَا رِجْلَهُ يَعْنِي الْيُسْرَى ثُمَّ قَالَ هَكَذَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَوَضَّأُ 142 - Ғата ибн Ясар (р.а.) айтты: «Ибн Аббас дәрет алып, бетін жуды. Бір уыс су алып, аузы мен мұрнын шайды. Одан кейін екі қолымен бір уыс су алып бетін жуды. Кейін бір уыс су алып оң қолын шынтағына дейін жуды. Содан соң бір уыс су алып сол қолының шынтағына дейін жуды. Одан соң басына дымқыл қолымен масих тартты.Кейін бір уыс суды алып оң аяғын жуды. Одан соң бір уыс су алып сол аяғын жуды. Кейін: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осылай дәрет алып жатқанын көргенмін»,- деді. 8-бап. Барлық жағдайда Алланың атымен бастау туралы 143- حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِي الْجَعْدِ عَنْ كُرَيْبٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ يَبْلُغُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا أَتَى أَهْلَهُ قَالَ بِاسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ جَنِّبْنَا الشَّيْطَانَ وَجَنِّبْ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا فَقُضِيَ بَيْنَهُمَا وَلَدٌ لَمْ يَضُرُّهُ 143 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз әйеліңізге жақындық қылмақ болсаңыз, «Бисмилләһи, Аллаһумма жаннибнаш-шайтона уа жаннибиш-шайтона ма разақтана (Алланың атымен бастаймын, Иләһи, бізден шайтанды алыс қылғайсың және шайтанды бізге берер перзенттен де аулақ қылғайсың!)»,- деп айтыңыз! Содан соң саған перзент берсе, оған шайтан зиян ете алмас»,- деп айтқан» 9-бап. Дәретханаға кірерде не айтады? 144- حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسًا يَقُولُ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْخَلَاءَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الْخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ 144 - Абдулазиз ибн Сухайб (р.а.) Әнас (р.а.) айтты деп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретханаға кірсе: «Аллаһумма инни ағузу бика мин әл-хұбси уа л-хабоиси (Иләһи, мен сенен еркек және ұрғашы шайтандардың азғыруынан сақта деп сұраймын)»,- дейтін. 10-бап. Дәретхананың алдына сауап үшін су дайындап қою туралы 145- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا هَاشِمُ بْنُ الْقَاسِمِ قَالَ حَدَّثَنَا وَرْقَاءُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي يَزِيدَ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ الْخَلَاءَ فَوَضَعْتُ لَهُ وَضُوءًا قَالَ مَنْ وَضَعَ هَذَا فَأُخْبِرَ فَقَالَ اللَّهُمَّ فَقِّهْهُ فِي الدِّينِ 145 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретханаға кірді, мен ол кісіге дәрет алуы үшін су дайындап қойдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып: «Бұны кім қойды?»,- деді. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Ибн Аббас қойды»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иләһи, оны діннің білгірі еткейсің!»,- деп дұға қылды. 11-бап. Қыблаға қарап дәретке отыруға болмайды. Салынған нәрсенің ішінде қабырғаға (дуалға) қарап отырса ғана болады 146- حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا الزُّهْرِيُّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِيِّ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أَتَى أَحَدُكُمْ الْغَائِطَ فَلَا يَسْتَقْبِل الْقِبْلَةَ وَلَا يُوَلِّهَا ظَهْرَهُ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا 146 - Әбу Аюб әл-Ансарий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз дәрет сындыруға барсаңыздар, қыблаға қарсы қарап немесе арқаларынды беріп отырмаңыздар. Күн шығыс пен күн батысқа қарап отырыңдар!»,- деді. ( Бірақ бізге солтүстік пен оңтүстікке қарап отыру керек) 12-бап. Екі қыштың үстіне шығып дәретке отыру туралы 147- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَمِّهِ وَاسِعِ بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنَّ نَاسًا يَقُولُونَ إِذَا قَعَدْتَ عَلَى حَاجَتِكَ فَلَا تَسْتَقْبِلْ الْقِبْلَةَ وَلَا بَيْتَ الْمَقْدِسِ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ لَقَدْ ارْتَقَيْتُ يَوْمًا عَلَى ظَهْرِ بَيْتٍ لَنَا فَرَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى لَبِنَتَيْنِ مُسْتَقْبِلًا بَيْتَ الْمَقْدِسِ لِحَاجَتِهِ وَقَالَ لَعَلَّكَ مِنْ الَّذِينَ يُصَلُّونَ عَلَى أَوْرَاكِهِمْ فَقُلْتُ لَا أَدْرِي وَاللَّهِ قَالَ مَالِكٌ يَعْنِي الَّذِي يُصَلِّي وَلَا يَرْتَفِعُ عَنْ الْأَرْضِ يَسْجُدُ وَهُوَ لَاصِقٌ بِالْأَرْضِ 147 - Уасиғ ибн Хаббан (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Омар (р.а.): «Адамдар, дәретке отырсаңдар, қыблаға да, Бәйт ул-Мақдиске де қарап отырмаңыздар!»,- деседі»,- дейтін. Абдулла ибн Омар (р.а.): «Бір күні үйден тысқа шықтым, үйіміздің артында Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) екі қыштың үстінде Бәйт ул-Мақдиске қарап (алдында үй бар) дәрет сындырып жатқанын көрдім»,- деді де, маған (Уасиғқа): («Егер сол мәселені білмесең ) қарнымен сәжде етушілерден екенсің-ау!»,- деді. Мен: «Алланың хақы, білмеймін»,- дедім. Имам Мәлік (р.а.) айтты: «Ибн Омар (р.а.), қарнымен сәжде қылушы деп жерге жатып алып, жерден көтеріле алмастан сәжде қылатындарды айтқан»,- деді.
148 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдері түнде дәрет сындыру үшін Манасиғ деген жерге шығатын еді. Ол өте кең ашық жер болатын. Хазреті Омар (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Әйелдеріңізге хижаб кигізіңіз!»,- дейтін. Расулулла (с.ғ.с.) бұлай істемейтін. Бір күні құфтан уақытында Сауда бинти Замға- Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бірі тысқа шықты. Ол бойы ұзын әйел еді. Сонда хазреті Омар (р.а.) оны көріп: «Ей, Сауда, біз сені танып қойдық»,- деп айтты. Бұл сөзді әйелдер бүркеніп, жамылып жүрсін деген аят нәзіл болса ғой деген ниетпен айтты.Содан кейін Алла тағала: «Хижаб»,- аятын нәзіл етті. Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хижаб аяты түскеннен кейін: «Алла тағала кейбір қажетті нәрселерің үшін сыртқа шығуларыңа рұқсат етті»,- деді. Айша анамыз (р.а.): «Қажеттерің»,- дегені дәретке шығуды айтқан»,- деді. Шихабуддин Қасталоний (р.а.) айтты: «Үйдің ішінде дәретхана болмаған жағдайда, зәрулік үшін сыртқа шығуға рұқсат берілген»,- деді. 14-бап. Үйде дәрет сындыру туралы 150- حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ قَالَ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ عِيَاضٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنْ وَاسِعِ بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ ارْتَقَيْتُ فَوْقَ ظَهْرِ بَيْتِ حَفْصَةَ لِبَعْضِ حَاجَتِي فَرَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقْضِي حَاجَتَهُ مُسْتَدْبِرَ الْقِبْلَةِ مُسْتَقْبِلَ الشَّأْمِ 150 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Апам Хафсаның үйі жаққа қажетті бір нәрсе үшін бардым. Сонда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) төменде қыблаға арқасын, Шамға алды жағын қаратып, дәрет сындырып жатқанына көзім түсті»,- деді. 15-бап. Сумен мұстахаб ету (ас дәрет алу) туралы. 152- حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ هِشَامُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِي مُعَاذٍ وَاسْمُهُ عَطَاءُ بْنُ أَبِي مَيْمُونَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا خَرَجَ لِحَاجَتِهِ أَجِيءُ أَنَا وَغُلَامٌ مَعَنَا إِدَاوَةٌ مِنْ مَاءٍ يَعْنِي يَسْتَنْجِي بِهِ 152 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретке шықса, ас дәрет алуы үшін бір бала екеуміз ыдыспен су алып артынан баратынбыз»,- деді. 16-бап. Дәрет алу үшін өзімен бірге су алып жүру туралы بَاب مَنْ حُمِلَ مَعَهُ الْمَاءُ لِطُهُورِهِ وَقَالَ أَبُو الدَّرْدَاءِ أَلَيْسَ فِيكُمْ صَاحِبُ النَّعْلَيْنِ وَالطَّهُورِ وَالْوِسَادِ Әбуддарда (р.а.) айтты: «Әлқама ибн Қайс ирактықтардан сендердің араларыңда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мәсілерін, дәрет алатын суын, жастықшаларын көтеріп жүретін бір кісі бар ма?»,- деп айтты. 17-бап. Дәрет алар кезде (үшкір аса таяқ) және ыдыспенен су дайындап тұру туралы 154- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِي مَيْمُونَةَ سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدْخُلُ الْخَلَاءَ فَأَحْمِلُ أَنَا وَغُلَامٌ إِدَاوَةً مِنْ مَاءٍ وَعَنَزَةً يَسْتَنْجِي بِالْمَاءِ تَابَعَهُ النَّضْرُ وَشَاذَانُ عَنْ شُعْبَةَ الْعَنَزَةُ عَصًا عَلَيْهِ زُجٌّ 154 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әжетқанаға кіретін еді, содан бір бала екеуміз ыдыспенен су және аса таяқты дайындап тұратын едік. Суменен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мұстахап қылатын»,- деді. 18-бап. Оң қолменен дәрет алудан қайтару туралы 155- حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ هُوَ الدَّسْتَوَائِيُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي كَثِيرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا شَرِبَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَتَنَفَّسْ فِي الْإِنَاءِ وَإِذَا أَتَى الْخَلَاءَ فَلَا يَمَسَّ ذَكَرَهُ بِيَمِينِهِ وَلَا يَتَمَسَّحْ بِيَمِينِهِ 155 - Абдулла ибн Әбу Қатададан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Егерде сендердің біреулерің ыдыстан су ішетін болса, ішіне демалмасын. Егерде дәретханаға кіретін болса, ұятты жерін оң қолымен ұстамасын және оң қолымен жумасын»,- деді. 19-бап. Ұятты жерін оң қолымен ұстап дәрет сындырмайды 156- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا الْأَوْزَاعِيُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي كَثِيرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا بَالَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَأْخُذَنَّ ذَكَرَهُ بِيَمِينِهِ وَلَا يَسْتَنْجِي بِيَمِينِهِ وَلَا يَتَنَفَّسْ فِي الْإِنَاءِ 156 - Абдулла ибн Қатаданың атасынан риуаят болған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз кіші дәретке баратын болсаңыз, оң қолымен ұятты жерін ұстамасын және оң қолымен жумасын, су ішіп жатқан ыдысқа демін тигізбесін!»,- деді. 20-бап. Тас немесе кесекпен тазалану туралы 157- حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَكِّيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى بْنِ سَعِيدِ بْنِ عَمْرٍو الْمَكِّيُّ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ اتَّبَعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَخَرَجَ لِحَاجَتِهِ فَكَانَ لَا يَلْتَفِتُ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَقَالَ ابْغِنِي أَحْجَارًا أَسْتَنْفِضْ بِهَا أَوْ نَحْوَهُ وَلَا تَأْتِنِي بِعَظْمٍ وَلَا رَوْثٍ فَأَتَيْتُهُ بِأَحْجَارٍ بِطَرَفِ ثِيَابِي فَوَضَعْتُهَا إِلَى جَنْبِهِ وَأَعْرَضْتُ عَنْهُ فَلَمَّا قَضَى أَتْبَعَهُ بِهِنَّ 157 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретке шыққанда бірге ілестім. Ол жақ, бұл жаққа қарамай тура баратын. Мен ол кісіге жақынырақ барғанымда «Маған кесек әкеліп берсең, истинжа (тазалану) қыламын»,- деді немесе соған ұқсас бір сөз айтты. Кейін: «Сүйек немесе тезек алып келме!»,- деді. Мен киімімнің етегіне кесек теріп келдім. Жанына төгіп, ол кісіден бұрылып тұрдым, дәрет сындырып болған соң кесекпен истинжа қылды»,- деді. 21-бап. Мұсылман кісі тезекпен дәрет құрғатпайды 158- حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ قَالَ لَيْسَ أَبُو عُبَيْدَةَ ذَكَرَهُ وَلَكِنْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ يَقُولُ أَتَى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْغَائِطَ فَأَمَرَنِي أَنْ آتِيَهُ بِثَلَاثَةِ أَحْجَارٍ فَوَجَدْتُ حَجَرَيْنِ وَالْتَمَسْتُ الثَّالِثَ فَلَمْ أَجِدْهُ فَأَخَذْتُ رَوْثَةً فَأَتَيْتُهُ بِهَا فَأَخَذَ الْحَجَرَيْنِ وَأَلْقَى الرَّوْثَةَ وَقَالَ هَذَا رِكْسٌ 158 - Абдуррахман ибн Асуадтың (р.а.) атасынан риуаят болған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындыру үшін тасалау жерге барғанда маған үш кесек тауып келуімді бұйырды. Мен екі кесек таптым, ал үшіншісін таппай, оның орнына тезек алып Расулуллаға әкелдім. Ол кісі екі кесекті алып, тезекті тастады да: «Бұл мәкрух нәрсе (кейбір нұсхада жындардың тамағы)»,- деді. 22-бап. Дәрет алғанда мүшелерді бір реттен жуу туралы 159- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ تَوَضَّأَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّةً مَرَّةً 159 - Абдулла ибн Аббастан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып жатып мүшелерін бір мәртеден жуды»,- деді. 23-бап. Дәрет алғанда мүшелерді екі реттен жуу туралы 160- حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ عِيسَى قَالَ حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرِ بْنِ عَمْرِو بْنِ حَزْمٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَوَضَّأَ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ 160 - Абдулла ибн Зайдтан (р.а.) риуаят болды. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып жатып мүшелерін екі мәртеден жуды»,- деді. 24-бап. Дәрет алғанда мүшелерді үш реттен жуу туралы 161- حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأُوَيْسِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ أَنَّ عَطَاءَ بْنَ يَزِيدَ أَخْبَرَهُ أَنَّ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ رَأَى عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ دَعَا بِإِنَاءٍ فَأَفْرَغَ عَلَى كَفَّيْهِ ثَلَاثَ مِرَارٍ فَغَسَلَهُمَا ثُمَّ أَدْخَلَ يَمِينَهُ فِي الْإِنَاءِ فَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثًا وَيَدَيْهِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ ثَلَاثَ مِرَارٍ ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلَاثَ مِرَارٍ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِي هَذَا ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ لَا يُحَدِّثُ فِيهِمَا نَفْسَهُ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَعَنْ إِبْرَاهِيمَ قَالَ قَالَ صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ قَالَ ابْنُ شِهَابٍ وَلَكِنْ عُرْوَةُ يُحَدِّثُ عَنْ حُمْرَانَ فَلَمَّا تَوَضَّأَ عُثْمَانُ قَالَ أَلَا أُحَدِّثُكُمْ حَدِيثًا لَوْلَا آيَةٌ مَا حَدَّثْتُكُمُوهُ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَا يَتَوَضَّأُ رَجُلٌ يُحْسِنُ وُضُوءَهُ وَيُصَلِّي الصَّلَاةَ إِلَّا غُفِرَ لَهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الصَّلَاةِ حَتَّى يُصَلِّيَهَا قَالَ عُرْوَةُ الْآيَةَ إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنْ الْبَيِّنَاتِ 161 - Хумран Маула Османнан (р.а.): «Осман (р.а.) ыдыспен су әкеліңдер!»,- деді. Содан соң ыдысты үш мәрте еңкейтіп, қолына су құйып қолын жуды. Кейін оң қолымен ыдыстың ішінен су алып, үш рет аузын, кейін мұрнын шайды, кейін үш рет бетін жуды, кейін екі қолдарын шынтақтарына дейін үш рет жуды. Кейін басына масих тартты. Одан соң аяқтарын тобыққа дейін үш рет жуды. Кейін: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім мына менің алғанымдай қылып дәрет алып, содан соң басқа нәрселерді ойламай, екі рәкат намаз оқыса, оның өткен күнәлары кешірілер»,- деп айтқан»,- деді. وَعَنْ إِبْرَاهِيمَ قَالَ قَالَ صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ قَالَ ابْنُ شِهَابٍ وَلَكِنْ عُرْوَةُ يُحَدِّثُ عَنْ حُمْرَانَ فَلَمَّا تَوَضَّأَ عُثْمَانُ قَالَ أَلَا أُحَدِّثُكُمْ حَدِيثًا لَوْلَا آيَةٌ مَا حَدَّثْتُكُمُوهُ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَا يَتَوَضَّأُ رَجُلٌ يُحْسِنُ وُضُوءَهُ وَيُصَلِّي الصَّلَاةَ إِلَّا غُفِرَ لَهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الصَّلَاةِ حَتَّى يُصَلِّيَهَا قَالَ عُرْوَةُ الْآيَةَ إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنْ الْبَيِّنَاتِ Екінші бір риуаятта Хумран: «Осман (р.а.) дәрет алып болғаннан соң: «Мен сендерге бір хадис айтып беремін, (Құран кәрімде) мына бір аят болмағанда, мен оны сендерге айтпайтын едім, оны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін»,- деді. «Кісі жақсылап дәрет алып, намаз оқыса, оның ол намазымен бұл намазының арасындағы күнәлары намазды оқып болғанша кешірілер»,- деп айтты»,- деді. Ғұруа ибн Зубайр (р.а.): «Осман (р.а.) айтқан аят: «Негізінен біз ап –ашық үкімдерді әрі тура жолды Кітапта адамдарға баян еткеннен кейін жасырғандар, соларға Алла лағнет етеді әрі барлық лағнет етушілер лағнет етеді61»,- деді.
162 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім дәрет алса, мұрнына су тартып сіңбірсін. Кімде –кім дәрет сындырғаннан соң кесек қолданса, оны тақ істесін (яғни, 3 рет!)»,- деді. 26-бап. Кесекті (тас) тақ істемек туралы 163- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا تَوَضَّأَ أَحَدُكُمْ فَلْيَجْعَلْ فِي أَنْفِهِ ثُمَّ لِيَنْثُرْ وَمَنْ اسْتَجْمَرَ فَلْيُوتِرْ وَإِذَا اسْتَيْقَظَ أَحَدُكُمْ مِنْ نَوْمِهِ فَلْيَغْسِلْ يَدَهُ قَبْلَ أَنْ يُدْخِلَهَا فِي وَضُوئِهِ فَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَا يَدْرِي أَيْنَ بَاتَتْ يَدُهُ 163 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім дәрет алса, мұрнына су тартып сіңбірсін. Кімде –кім, (үлкен) дәрет сындырғаннан соң кесекті қолданса, тақ істесін ( 3, 5, 7 рет!). Егерде қайсы бірің ұйқыдан тұратын болса, ыдыстағы суға қолын салмастан бұрын (ыдысты еңкейтіп) суды қолына құйып, үш рет жусын. Өйткені бірде-біреуің (ұйықтап жатқанда) қолдарыңның қай жерлеріңе тигенін білмейсіңдер»,- деді. 27-бап. Аяқ жуу туралы 164- حَدَّثَنَا مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنْ أَبِي بِشْرٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ مَاهَكَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ تَخَلَّفَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنَّا فِي سَفْرَةٍ سَافَرْنَاهَا فَأَدْرَكَنَا وَقَدْ أَرْهَقْنَا الْعَصْرَ فَجَعَلْنَا نَتَوَضَّأُ وَنَمْسَحُ عَلَى أَرْجُلِنَا فَنَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنْ النَّارِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا 164 - Абдулла ибн Ғамрдан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір сапар кезінде біздің арт жағымызда қалды. Аср намазын оқитын уақытта бізге жетіп алды. Біз дәрет алып жатқан едік. Біздің кейбіріміз суды ысырап етпеуді ойлап, аяғымызды дымқыл қолымызбен сипап жатқан едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дауысын қаттырақ шығарып: «Тозақ отына азапталатын өкшелерге қасірет!»,- деп екі немесе үш рет қайталап айтты»,- деді. 28-бап. Дәрет алғанда ауызды шаю туралы 165- حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ قَالَ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنْ الزُّهْرِيِّ قَالَ أَخْبَرَنِي عَطَاءُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ أَنَّهُ رَأَى عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ دَعَا بِوَضُوءٍ فَأَفْرَغَ عَلَى يَدَيْهِ مِنْ إِنَائِهِ فَغَسَلَهُمَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ أَدْخَلَ يَمِينَهُ فِي الْوَضُوءِ ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ وَاسْتَنْثَرَ ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثًا وَيَدَيْهِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ ثَلَاثًا ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ ثُمَّ غَسَلَ كُلَّ رِجْلٍ ثَلَاثًا ثُمَّ قَالَ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَوَضَّأُ نَحْوَ وُضُوئِي هَذَا وَقَالَ مَنْ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِي هَذَا ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ لَا يُحَدِّثُ فِيهِمَا نَفْسَهُ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ 165 - Хумран Маула Османнан (р.а.): «Осман (р.а.) дәрет алу үшін су әкелуді бұйырды. Содан соң ыдысты еңкейтіп, су құйып қолын үш рет жуды. Кейін оң қолымен ыдыстың ішінен су алып, үш рет аузын, кейін мұрнын шайды, кейін үш рет бетін жуды, кейін екі қолдарын шынтақтарына дейін үш рет жуды. Кейін басына масих тартты. Одан соң әр бір аяғын үш реттен жуды. Кейін: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тура осылай дәрет алғанын көргенмін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім мына менің алғанымдай қылып дәрет алып, содан соң басқа нәрселерді ойламай, намаз оқыса, оның өткен күнәлары кешірілер»,- деп айтқан» 29-бап. Өкшені (табанды) жақсылап жуу туралы 166- حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِي إِيَاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِيَادٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ وَكَانَ يَمُرُّ بِنَا وَالنَّاسُ يَتَوَضَّئُونَ مِنْ الْمِطْهَرَةِ قَالَ أَسْبِغُوا الْوُضُوءَ فَإِنَّ أَبَا الْقَاسِمِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنْ النَّارِ 166 - Мұхаммед ибн Зиядтан (р.а.) риуаят болды: «Әбу Хурайрамен (р.а.) бірге дәрет алып жатқан адамдардың жанынан өтіп бара жатқанымызда, Әбу Хурайра (р.а.) оларға: «Дәретті толық алыңдар, жуылатын мүшелерді толық жуыңдар, өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жуылмай қалған өкшелер тозақ отына күйеді»,- деп айтқан»,- деді. 30-бап. Нағлға (тақыр теріден істелген аяқ киім) масих тартпай, оны шешіп аяқты жуу туралы 167- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ جُرَيْجٍ أَنَّهُ قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ رَأَيْتُكَ تَصْنَعُ أَرْبَعًا لَمْ أَرَ أَحَدًا مِنْ أَصْحَابِكَ يَصْنَعُهَا قَالَ وَمَا هِيَ يَا ابْنَ جُرَيْجٍ قَالَ رَأَيْتُكَ لَا تَمَسُّ مِنْ الْأَرْكَانِ إِلَّا الْيَمَانِيَّيْنِ وَرَأَيْتُكَ تَلْبَسُ النِّعَالَ السِّبْتِيَّةَ وَرَأَيْتُكَ تَصْبُغُ بِالصُّفْرَةِ وَرَأَيْتُكَ إِذَا كُنْتَ بِمَكَّةَ أَهَلَّ النَّاسُ إِذَا رَأَوْا الْهِلَالَ وَلَمْ تُهِلَّ أَنْتَ حَتَّى كَانَ يَوْمُ التَّرْوِيَةِ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ أَمَّا الْأَرْكَانُ فَإِنِّي لَمْ أَرَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَمَسُّ إِلَّا الْيَمَانِيَّيْنِ وَأَمَّا النِّعَالُ السِّبْتِيَّةُ فَإِنِّي رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَلْبَسُ النَّعْلَ الَّتِي لَيْسَ فِيهَا شَعَرٌ وَيَتَوَضَّأُ فِيهَا فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ أَلْبَسَهَا وَأَمَّا الصُّفْرَةُ فَإِنِّي رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصْبُغُ بِهَا فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ أَصْبُغَ بِهَا وَأَمَّا الْإِهْلَالُ فَإِنِّي لَمْ أَرَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُهِلُّ حَتَّى تَنْبَعِثَ بِهِ رَاحِلَتُهُ 167 - Ғубайд ибн Журайж Абдулла ибн Омарға (р.а.) қарап: «Ей, Әбу Абдуррахман, сенен төрт түрлі нәрсені көрдім, бұларды сенің серіктеріңнің бірінен де көрмегенмін»,- деді. Сонда Әбу Абдуррахман: «Ей, ибн Журайж, олар не нәрселер?»,- деп сұрады. Ғубайд ибн Журайж: «Біріншіден, сен Қағбаның тек қана Иемен жақтағы бұрышын ғана сипайсың. Екіншіден, сенің тақыр теріден істелген аяқ киім киесің. Үшіншіден, сен сары түсті бояуды қолданасың (шашын бояған). Төртіншіден, Меккеде тұрған кезіңде Зу-л-хижжа айы кірген күні адамдар тәлбия (ләббайка аллаһумма ләббайка) деп айтқанда, сен айтпай Зу-л-хижжаның сегізінші күні айттың »,- деді. Сонда Абдулла (р.а.) былай деп жауап берді: «Қағбаның мәселесіне келсек, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) иемендік деп аталған сол екі бұрыштан басқасын сипағанын көрмедім. Аяқ киімнің мәселесіне келсек, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) түгі жоқ тақыр теріден істелген аяқ киімді кигенін көргенмін, сонда оны шешіп, аяқтарын жуған болатын. Мен де осындай аяқ киімді кигенді ұнатамын. Ал, енді сары түсті бояуға келетін болсақ, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сары түсті бояуды қолданғанын (шашын бояғанын ) көргенмін. Мен де сары түсті бояуды қолданғанды жақсы көремін. Енді, тәлбия мәселесіне келсек, (ихрам кию), Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесіне мініп, Минаның жолына шығып алмағанынша (8-ші күні) тәлбия айтқанын (ихрам кигенін) көрмедім»,- деді. 31-бап. Дәрет және ғұсыл алуды оң жағынан бастау туралы 168- حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنْ حَفْصَةَ بِنْتِ سِيرِينَ عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ قَالَتْ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَهُنَّ فِي غَسْلِ ابْنَتِهِ ابْدَأْنَ بِمَيَامِنِهَا وَمَوَاضِعِ الْوُضُوءِ مِنْهَا 168 - Үмму Атиййа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Үмму Атиййа мен оның қасындағы әйелдерге қызы Зейнептің мәйітін жууды «Оң жағынан және дәрет алғанда жуылатын жерлерден бастаңдар!»,- деді. 169- حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ أَخْبَرَنِي أَشْعَثُ بْنُ سُلَيْمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبِي عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُعْجِبُهُ التَّيَمُّنُ فِي تَنَعُّلِهِ وَتَرَجُّلِهِ وَطُهُورِهِ وَفِي شَأْنِهِ كُلِّهِ 169 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Аяқ киімді киюді, шашы мен сақалын тарауды , дәрет алуды және де басқа барлық нәрселерді оң жағынан бастағанды жақсы көретін»,- деді. 32-бап. Намаз уақыты жақындағанда дәрет алуға су сұрау туралы
Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Сапар кезінде таң намазын оқитын уақыт болғанда су іздеді, бірақ табылмады. Содан кейін таяммум қылуға аят нәзіл болды»,- деді. 170- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّهُ قَالَ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَحَانَتْ صَلَاةُ الْعَصْرِ فَالْتَمَسَ النَّاسُ الْوَضُوءَ فَلَمْ يَجِدُوهُ فَأُتِيَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِوَضُوءٍ فَوَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي ذَلِكَ الْإِنَاءِ يَدَهُ وَأَمَرَ النَّاسَ أَنْ يَتَوَضَّئُوا مِنْهُ قَالَ فَرَأَيْتُ الْمَاءَ يَنْبُعُ مِنْ تَحْتِ أَصَابِعِهِ حَتَّى تَوَضَّئُوا مِنْ عِنْدِ آخِرِهِمْ 170 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср намазының уақыты жақындағанда адамдардан дәрет алу үшін су сұрады. Адамдар суды іздеді, бірақ таппады. Біршама уақыттан кейін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір ыдыспен су тауып әкелінді. Суды әкелгеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол ыдысқа қолын салып тұрды да, адамдарға дәрет алуды бұйырды. Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) саусақтарының арасынан су сарылдап ағып жатқанын көрдім, сол сумен ең ақырғы адамға дейін дәрет алды»,- деді. 33-бап. Адамның шашы жуылған судың үкімі (халал не харам) туралы بَاب الْمَاءِ الَّذِي يُغْسَلُ بِهِ شَعَرُ الْإِنْسَانِ وَكَانَ عَطَاءٌ لَا يَرَى بِهِ بَأْسًا أَنْ يُتَّخَذَ مِنْهَا الْخُيُوطُ وَالْحِبَالُ وَسُؤْرِ الْكِلَابِ وَمَمَرِّهَا فِي الْمَسْجِدِ وَقَالَ الزُّهْرِيُّ إِذَا وَلَغَ فِي إِنَاءٍ لَيْسَ لَهُ وَضُوءٌ غَيْرُهُ يَتَوَضَّأُ بِهِ وَقَالَ سُفْيَانُ هَذَا الْفِقْهُ بِعَيْنِهِ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا وَهَذَا مَاءٌ وَفِي النَّفْسِ مِنْهُ شَيْءٌ يَتَوَضَّأُ بِهِ وَيَتَيَمَّمُ Ғата ибн Әбу Рабах (р.а.) риуаят етті: «Шаштан арқан немесе жіп есіп істесе, оның зияны жоқ»,- деді. Иттен қалған сарқындының (ит иіскеген нәрсе) үкімі және иттің мешіттен өтуінің үкімі: Аз-Зуһрий (р.а.) айтты: «Егерде ыдыстағы суды ит иіскеген болса, дәрет алуға одан басқа су болмаса, ол сумен дәрет алса болады»,- деді. Суфян ас-Саврий (р.а.) болса: «Мына бұл үкім Құран кәрімнен алынған болып, Алла тағала: «Су табылмаса, таяммум қылыңдар" , бұл су және иттің демінде зиянды нәрселер бар,- деп айтқан»,- деді.
171 - Ибн Ғасим (р.а.) риуаят етті: «Ғубайдаға айттым: «Бізде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шаштары бар. Оны Әнас немесе ол кісінің үйіндегілері арқылы алу бақытына ие болдық. Менімен бірге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір тал шашының барлығы дүние және ондағы барлық нәрселерден де артық »,- деді. 172- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ قَالَ أَخْبَرَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبَّادٌ عَنْ ابْنِ عَوْنٍ عَنْ ابْنِ سِيرِينَ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمَّا حَلَقَ رَأْسَهُ كَانَ أَبُو طَلْحَةَ أَوَّلَ مَنْ أَخَذَ مِنْ شَعَرِهِ 172 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хажжат ул-Уадағта шашын алдырып жатқанында бірінші болып шашынан алған кісі Әбу Талха (р.а.) болатын»,- деді. 34-бап. Ыдысты ит жаласа, жеті рет жуу керектігі туралы 173- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ عَنْ مَالِكٍ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا شَرِبَ الْكَلْبُ فِي إِنَاءِ أَحَدِكُمْ فَلْيَغْسِلْهُ سَبْعًا 173 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреулеріңнің ыдыстарыңнан ит ішсе, оны жеті рет жусын!»,- деді. 174- حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ سَمِعْتُ أَبِي عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّ رَجُلًا رَأَى كَلْبًا يَأْكُلُ الثَّرَى مِنْ الْعَطَشِ فَأَخَذَ الرَّجُلُ خُفَّهُ فَجَعَلَ يَغْرِفُ لَهُ بِهِ حَتَّى أَرْوَاهُ فَشَكَرَ اللَّهُ لَهُ فَأَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ 174 - Әбу Хурайраға (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтып берген екен: «Бәний Исрайл қауымынан болған бір кісі иттің (шөлдегеннен) топырақ жалап жатқанын көріп, оған мәсісімен су алып ішкізді. Алла тағала ол пендені құрметтеп, жәннатқа кіргізеді»,- деді. وَقَالَ أَحْمَدُ بْنُ شَبِيبٍ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ يُونُسَ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ حَدَّثَنِي حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ كَانَتْ الْكِلَابُ تَبُولُ وَتُقْبِلُ وَتُدْبِرُ فِي الْمَسْجِدِ فِي زَمَانِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمْ يَكُونُوا يَرُشُّونَ شَيْئًا مِنْ ذَلِكَ Абдулла ибн Омардың ұлы Хамза (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында иттер мешітке кіріп-шығып жүре беретін62. Бірақ ешбір жерді сумен жумайтын»,- деді. 175- حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ ابْنِ أَبِي السَّفَرِ عَنْ الشَّعْبِيِّ عَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ قَالَ سَأَلْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ إِذَا أَرْسَلْتَ كَلْبَكَ الْمُعَلَّمَ فَقَتَلَ فَكُلْ وَإِذَا أَكَلَ فَلَا تَأْكُلْ فَإِنَّمَا أَمْسَكَهُ عَلَى نَفْسِهِ قُلْتُ أُرْسِلُ كَلْبِي فَأَجِدُ مَعَهُ كَلْبًا آخَرَ قَالَ فَلَا تَأْكُلْ فَإِنَّمَا سَمَّيْتَ عَلَى كَلْبِكَ وَلَمْ تُسَمِّ عَلَى كَلْبٍ آخَرَ 175 - Ғадий ибн Хатим (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) итпен аң аулау туралы сұрадым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде итіңді аң аулауға алып барсаң, ол олжаны өлтіріп ұстап берсе, жей бер, ал егерде итің өз бетінше ұстап жеп жатқан болса, онда оны жеме, өйткені ол өзі үшін аулап ұстаған»,- деді. Сол кезде мен: «Үйреткен итімді аңға жіберсем, ұсталған аңның қасынан өз итімнен басқа итті бірге көрсем ше?»,- деп сұрадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол олжаны жеме, өйткені сен өз итіңді аңға саларда (Бисмилләһи, Аллаһу Акбар) деп айтқансың, бірақ ана бір бөтен итке айтпағансың»,- деді. 35-бап. Үлкен және кіші дәреттен басқасы таһаратты бұзбайды, деп есептеушілер туралы قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنْ الْغَائِطِ وَقَالَ عَطَاءٌ فِيمَنْ يَخْرُجُ مِنْ دُبُرِهِ الدُّودُ أَوْ مِنْ ذَكَرِهِ نَحْوُ الْقَمْلَةِ يُعِيدُ الْوُضُوءَ Алла тағала аят кәрімінде: «...түзге отырып келсе63»,- дәрет алу уәжіп болады деген. Ғата ибн Әбу Рабах (р.а.): «Арқасынан құрт немесе маңдайынан бүргеге ұқсас нәрсе шыққан кісілер қайтадан дәрет алады»,- деді. وَقَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ إِذَا ضَحِكَ فِي الصَّلَاةِ أَعَادَ الصَّلَاةَ وَلَمْ يُعِدْ الْوُضُوءَ وَقَالَ الْحَسَنُ إِنْ أَخَذَ مِنْ شَعَرِهِ وَأَظْفَارِهِ أَوْ خَلَعَ خُفَّيْهِ فَلَا وُضُوءَ عَلَيْهِ Жәбир ибн Абдулла (р.а.) айтты: «Кімде-кім намазда күлсе, дәретін жаңаламай-ақ намазын қайтадан оқиды»,- деді. Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Егерде кісі шаш алдырса немесе тырнағын алса не мәсісін шешсе, қайтадан толық дәрет алу керек емес (аяғының өзін ғана жуып алса) болады»,- деді. َقَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ لَا وُضُوءَ إِلَّا مِنْ حَدَثٍ وَيُذْكَرُ عَنْ جَابِرٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ فِي غَزْوَةِ ذَاتِ الرِّقَاعِ فَرُمِيَ رَجُلٌ بِسَهْمٍ فَنَزَفَهُ الدَّمُ فَرَكَعَ وَسَجَدَ وَمَضَى فِي صَلَاتِهِ Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Дәрет жел шықпаса бұзылмайды»,- деді. Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір соғысқа қатынасты. Бір кісіге садақтың оғы тиді. Ол кісі қанының ағып тұрғанына қарамастан рүкүғ, сәжде қылып намаз оқи берді»,- деді. وَقَالَ الْحَسَنُ مَا زَالَ الْمُسْلِمُونَ يُصَلُّونَ فِي جِرَاحَاتِهِمْ وَقَالَ طَاوُسٌ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ وَعَطَاءٌ وَأَهْلُ الْحِجَازِ لَيْسَ فِي الدَّمِ وُضُوءٌ وَعَصَرَ ابْنُ عُمَرَ بَثْرَةً فَخَرَجَ مِنْهَا الدَّمُ وَلَمْ يَتَوَضَّأْ وَبَزَقَ ابْنُ أَبِي أَوْفَى دَمًا فَمَضَى فِي صَلَاتِهِ وَقَالَ ابْنُ عُمَرَ وَالْحَسَنُ فِيمَنْ يَحْتَجِمُ لَيْسَ عَلَيْهِ إِلَّا غَسْلُ مَحَاجِمِهِ Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Мұсылмандар жарақаттарымен де намаз оқи беретін»,- деді. Товус; Мұхаммед ибн Әли,Ғата ибн Әбу Рабах және Хижаз, Мекке мен Мәдина аһли: «Қан ақса, дәрет бұзылмайды (Ханафий мәзһабында бұзылады)»,- деді. Ибн Омар (р.а.) бетіндегі безеуді сығып еді, одан қан шықты, бірақ ол қайтадан дәрет алмады. Ибн Убай (р.а.) қан түкірді, бірақ намазын ары қарай жалғастыра берді. Ибн Омар мен Хасан Басрий: «Қан алдырған адам дәрет жаңаламайды, тек қана қан алдырған жерін ғана жуады»,- деді.
176 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мешітте намазды күтіп отырған кісі хадас қылмаған болса, намазда тұрғанға есептеледі»,- деді. Сонда бір ажами (арап емес) кісі: «Хадас деген не?»,- деп сұрады. Әбу Хурайра (р.а.): «Арттан желдің шығуы»,- деді. 177- حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ الزُّهْرِيِّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ عَنْ عَمِّهِ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَا يَنْصَرِفْ حَتَّى يَسْمَعَ صَوْتًا أَوْ يَجِدَ رِيحًا 177 - Ибад ибн Тамимнің көкесінен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бір кісі шыққан желдің дауысын естіп, исін сезбегенше намазын бұзбасын!»,- деді. 178- حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ مُنْذِرٍ أَبِي يَعْلَى الْثَّوْرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِيَّةِ قَالَ قَالَ عَلِيٌّ كُنْتُ رَجُلًا مَذَّاءً فَاسْتَحْيَيْتُ أَنْ أَسْأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَمَرْتُ الْمِقْدَادَ بْنَ الْأَسْوَدِ فَسَأَلَهُ فَقَالَ فِيهِ الْوُضُوءُ 178 - Мұхаммед ибн Ханафия (р.а.) имам Әлиден риуаят етті: «Хазреті Әли (р.а.) шаһуаты көп адам едім. Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) сұрауға ұялдым. Миқдотға: «Сен сұра!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мәзи келгенде, дәрет алу ләзім болады»,- деп жауап берді. 179- حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ حَفْصٍ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ أَبِي سَلَمَةَ أَنَّ عَطَاءَ بْنَ يَسَارٍ أَخْبَرَهُ أَنَّ زَيْدَ بْنَ خَالِدٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ سَأَلَ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قُلْتُ أَرَأَيْتَ إِذَا جَامَعَ فَلَمْ يُمْنِ قَالَ عُثْمَانُ يَتَوَضَّأُ كَمَا يَتَوَضَّأُ لِلصَّلَاةِ وَيَغْسِلُ ذَكَرَهُ قَالَ عُثْمَانُ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَسَأَلْتُ عَنْ ذَلِكَ عَلِيًّا وَالزُّبَيْرَ وَطَلْحَةَ وَأُبَيَّ بْنَ كَعْبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ فَأَمَرُوهُ بِذَلِكَ 179 - Зайд ибн Халид (р.а.) Хазреті Османнан (р.а.): «Егерде адам әйелімен жақындық қылса, бірақ мәни шықпаған болса, не істейді?»,- деп сұрады. Сонда Хазреті Осман (р.а.): «Намазға дәрет алғандай қылып дәрет алып, әурет жерін жуады. Мен бұны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін. Әли, Зубайр, Талха және Әли ибн Кағбтан сұрағанымда да солай дескен»,- деп айтты. -180 حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ قَالَ أَخْبَرَنَا النَّضْرُ قَالَ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ الْحَكَمِ عَنْ ذَكْوَانَ أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَرْسَلَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ الْأَنْصَارِ فَجَاءَ وَرَأْسُهُ يَقْطُرُ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَعَلَّنَا أَعْجَلْنَاكَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أُعْجِلْتَ أَوْ قُحِطْتَ فَعَلَيْكَ الْوُضُوءُ تَابَعَهُ وَهْبٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ أَبُو عَبْد اللَّهِ وَلَمْ يَقُلْ غُنْدَرٌ وَيَحْيَى عَنْ شُعْبَةَ الْوُضُوءُ 180 - Әбу Саъид Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ансарилердің біріне адам жіберді. Ол Ансарийдың шашынан суы тамып келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Біз сен асықтырып қойыппыз (жақындық қылып үлгермепсің)?!»,- деді. Сонда Ансарий: «Солай, Я Расулулла»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде сені асықтырса (аяғына дейін жетпесең ) немесе мәниің шықпаса, дәрет алсаң жеткілікті болады»,- деді. 36-бап. Дәрет алып жатқанда су құйып тұру туралы 181- حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ سَلَامٍ قَالَ أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ عَنْ يَحْيَى عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمَّا أَفَاضَ مِنْ عَرَفةَ عَدَلَ إِلَى الشِّعْبِ فَقَضَى حَاجَتَهُ قَالَ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ فَجَعَلْتُ أَصُبُّ عَلَيْهِ وَيَتَوَضَّأُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَتُصَلِّي فَقَالَ الْمُصَلَّى أَمَامَكَ 181 - Усама ибн Зәйд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арафаттан қайтып бара жатып Шаъб деген жерге келгенде дәрет сындырды, мен Пайғамбарымызға су құйып беріп тұрдым. Ол кісі дәрет алды. Мен: «Намаз оқисыз ба, Я Расулулла?»,- дедім. Ол кісі (с.ғ.с.): «Намаз әлі алдыңда (әлі уақыт бар)»,- деді. 182- حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ قَالَ سَمِعْتُ يَحْيَى بْنَ سَعِيدٍ قَالَ أَخْبَرَنِي سَعْدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَنَّ نَافِعَ بْنَ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ سَمِعَ عُرْوَةَ بْنَ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ يُحَدِّثُ عَنْ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ أَنَّهُ كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي سَفَرٍ وَأَنَّهُ ذَهَبَ لِحَاجَةٍ لَهُ وَأَنَّ مُغِيرَةَ جَعَلَ يَصُبُّ الْمَاءَ عَلَيْهِ وَهُوَ يَتَوَضَّأُ فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَيَدَيْهِ وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ 182 - Ғұруа ибн ал-Муғира ибн Шуғбадан (р.а.): «Муғира ибн Шуғба Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарға шығатын. Бір күні сапарда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындырғаннан кейін су құйып беріп тұрды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып, бетін, қолын жуды. Басы мен мәсісіне мәсих тартты»,- деді. 37-бап. Дәретсіз Құран оқу және де одан басқа нәрселердің дұрыстығы туралы بَاب قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ بَعْدَ الْحَدَثِ وَغَيْرِهِ وَقَالَ مَنْصُورٌ عَنْ إِبْرَاهِيمَ لَا بَأْسَ بِالْقِرَاءَةِ فِي الْحَمَّامِ وَبِكَتْبِ الرِّسَالَةِ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ وَقَالَ حَمَّادٌ عَنْ إِبْرَاهِيمَ إِنْ كَانَ عَلَيْهِمْ إِزَارٌ فَسَلِّمْ وَإِلَّا فَلَا تُسَلِّمْ Ибраһим ан-Нақаштан (р.а.) риуаят болды: «Моншада Құран оқудың және дәретсіз хат жазудың зияны жоқ. Моншадағылардың оранған орамалы бар болса, сәлем бер, болмаса сәлем берме!»,- деді. 183- حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكٌ عَنْ مَخْرَمَةَ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ بَاتَ لَيْلَةً عِنْدَ مَيْمُونَةَ زَوْجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهِيَ خَالَتُهُ فَاضْطَجَعْتُ فِي عَرْضِ الْوِسَادَةِ وَاضْطَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَهْلُهُ فِي طُولِهَا فَنَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى إِذَا انْتَصَفَ اللَّيْلُ أَوْ قَبْلَهُ بِقَلِيلٍ أَوْ بَعْدَهُ بِقَلِيلٍ اسْتَيْقَظَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَجَلَسَ يَمْسَحُ النَّوْمَ عَنْ وَجْهِهِ بِيَدِهِ ثُمَّ قَرَأَ الْعَشْرَ الْآيَاتِ الْخَوَاتِمَ مِنْ سُورَةِ آلِ عِمْرَانَ ثُمَّ قَامَ إِلَى شَنٍّ مُعَلَّقَةٍ فَتَوَضَّأَ مِنْهَا فَأَحْسَنَ وُضُوءَهُ ثُمَّ قَامَ يُصَلِّي قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَقُمْتُ فَصَنَعْتُ مِثْلَ مَا صَنَعَ ثُمَّ ذَهَبْتُ فَقُمْتُ إِلَى جَنْبِهِ فَوَضَعَ يَدَهُ الْيُمْنَى عَلَى رَأْسِي وَأَخَذَ بِأُذُنِي الْيُمْنَى يَفْتِلُهَا فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ أَوْتَرَ ثُمَّ اضْطَجَعَ حَتَّى أَتَاهُ الْمُؤَذِّنُ فَقَامَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ ثُمَّ خَرَجَ فَصَلَّى الصُّبْحَ 183 - Абдулла ибн Аббастан (р.а.): «Бір түні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі-әпкем Мәймунанікінде қонып қалдым. Мен басымды жастықтың көлденең жағына, ал Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әйелімен жастықтың ұзын жағына бастарын қойып жатты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түннің жарымына дейін ұйықтады, кейін оянып отырды. Ұйқысын қашырмақ үшін бетін уқалады, кейін әли-Имран сүресінің соңғы он аятын оқыды. Кейін орнынан тұрып, ілулі тұрған торсықты алып, жақсылап тұрып дәрет алды. Содан соң намаз оқуға тұрды. Мен де орнымнан тұрып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) істегендерін істеп, ол кісінің сол жағына келіп намазға тұрдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оң қолын басыма қойып, оң құлағымнан тартты (оң жағыма тұр деген мағынада) . Содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат намаз, кейін үтір намазын оқыды. Одан кейін азаншы келгенше жамбастап жатты. Кейін тұрып жеңіл ғана екі рәкат намаз оқыды. Содан соң шығып таң намазын оқыды»,- деді. 38-бап. Көзі қатты талып қарауытып кеткенде ғана бастан су құю туралы 184- حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكٌ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ امْرَأَتِهِ فَاطِمَةَ عَنْ جَدَّتِهَا أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ أَنَّهَا قَالَتْ أَتَيْتُ عَائِشَةَ زَوْجَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حِينَ خَسَفَتْ الشَّمْسُ فَإِذَا النَّاسُ قِيَامٌ يُصَلُّونَ وَإِذَا هِيَ قَائِمَةٌ تُصَلِّي فَقُلْتُ مَا لِلنَّاسِ فَأَشَارَتْ بِيَدِهَا نَحْوَ السَّمَاءِ وَقَالَتْ سُبْحَانَ اللَّهِ فَقُلْتُ آيَةٌ فَأَشَارَتْ أَيْ نَعَمْ فَقُمْتُ حَتَّى تَجَلَّانِي الْغَشْيُ وَجَعَلْتُ أَصُبُّ فَوْقَ رَأْسِي مَاءً فَلَمَّا انْصَرَفَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ مَا مِنْ شَيْءٍ كُنْتُ لَمْ أَرَهُ إِلَّا قَدْ رَأَيْتُهُ فِي مَقَامِي هَذَا حَتَّى الْجَنَّةَ وَالنَّارَ وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّكُمْ تُفْتَنُونَ فِي الْقُبُورِ مِثْلَ أَوْ قَرِيبَ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجَّالِ لَا أَدْرِي أَيَّ ذَلِكَ قَالَتْ أَسْمَاءُ يُؤْتَى أَحَدُكُمْ فَيُقَالُ لَهُ مَا عِلْمُكَ بِهَذَا الرَّجُلِ فَأَمَّا الْمُؤْمِنُ أَوْ الْمُوقِنُ لَا أَدْرِي أَيَّ ذَلِكَ قَالَتْ أَسْمَاءُ فَيَقُولُ هُوَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ جَاءَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى فَأَجَبْنَا وَآمَنَّا وَاتَّبَعْنَا فَيُقَالُ لَهُ نَمْ صَالِحًا فَقَدْ عَلِمْنَا إِنْ كُنْتَ لَمُؤْمِنًا وَأَمَّا الْمُنَافِقُ أَوْ الْمُرْتَابُ لَا أَدْرِي أَيَّ ذَلِكَ قَالَتْ أَسْمَاءُ فَيَقُولُ لَا أَدْرِي سَمِعْتُ النَّاسَ يَقُولُونَ شَيْئًا فَقُلْتُهُ 184 - Асма бинт Әбу Бәкір (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі - Айша сіңлімдікіне бардым. Күн тұтылып, адамдар намаз оқып жатыр екен. Сіңлім де намаз оқып тұр екен. Мен: «Адамдарға не болды?»,- деп сұрасам. Айша (р.а.) қолымен аспанға ишара белгі қылып, «Субханалла»,- деді. Мен: «Бұл қиямет белгісі ме?»,- деп сұрадым. Ол: «Иә»,- деп басын изеді. Мен де көзім қарауытып кеткенше намаз оқыдым. Содан соң (есімді жинау үшін) басыма су құя бастадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хамды, сана айтып болып: «Бірер болса да көрмеген нәрсем қалмады. Мына осы тік тұрған жерімде барша нәрсені, тіптен жәннат пен тозақты да көрдім. Маған: «Сендер қабірлеріңде Дәжжалдың бүлігіндей немесе соған ұқсас бір сынақтан өтесіңдер»,- деген уәхи келді. Сынақ уақытында: «Бұл кісіні танисың ба?»,- деп сұрайды. («Асма: «Бұл мүъминді» немесе «бұл муқинді»,- деді ма анық білмеймін деді). Сұраққа алынып жатқан адам шын иманды болса: «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.) бізге Алла тағаланың тура жолын алып келген, мұғжизалар көрсеткен, біз қабыл қылғанбыз»,- деп және үш мәрте «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.)»,- деп қайталайды. «Қылған жақсылықтарыңның рахатын көріп ұйықтай бер, біз сенің шын иманды екеніңді білгенбіз»,- дейді. Ал, жауап беруші мунафиқ болса, «Білмеймін, адамдардан не естіген болсам, соны айтамын»,- деп айтады»,- деді. 39-бап. Бастың бәріне масих тарту туралы بَاب مَسْحِ الرَّأْسِ كُلِّهِ لِقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَقَالَ ابْنُ الْمُسَيَّبِ الْمَرْأَةُ بِمَنْزِلَةِ الرَّجُلِ تَمْسَحُ عَلَى رَأْسِهَا وَسُئِلَ مَالِكٌ أَيُجْزِئُ أَنْ يَمْسَحَ بَعْضَ الرَّأْسِ فَاحْتَجَّ بِحَدِيثِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ Алла тағала аят кәрімінде: «Бастарыңа масих тартыңдар!64»,- деген. Ибн Мусайб айтты: «Әйел адамда ер адам сияқты басының барлық жеріне масих тартады»,- деді. Имам Мәліктен: «Бастың бір бөлігіне масих тартса, кифая болады ма?»,- деп сұрасты. Сонда Имам Мәлік (р.а.): «Кифая болмайтындығына Абдулла ибн Зайдтың хадисін дәлел қылып көрсетті». 185- حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِيِّ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ وَهُوَ جَدُّ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى أَتَسْتَطِيعُ أَنْ تُرِيَنِي كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَوَضَّأُ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ نَعَمْ فَدَعَا بِمَاءٍ فَأَفْرَغَ عَلَى يَدَيْهِ فَغَسَلَ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ مَضْمَضَ وَاسْتَنْثَرَ ثَلَاثًا ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثًا ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ حَتَّى ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ ثُمَّ رَدَّهُمَا إِلَى الْمَكَانِ الَّذِي بَدَأَ مِنْهُ ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ 185 - Амр ибн Яхяның атасы риуаят етті: «Бір кісі Абдулла ибн Зайдқа: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алғанын көрсетіп бере аласың ба?»,- деді. Абдулла (р.а.): «Әрине, су әкеліңдер»,- деді. Содан соң қолына су құйып, екі рет жуды, кейін үш рет аузы мен мұрнын шайқады, үш рет бетін жуды, екі рет екі қолын шынтағына дейін жуды, кейін басына масих тартты, екі қолының саусақтарын маңдайынан артқа қарай желкесіне дейін жүргізіп, қайтадан кері қарай сипады. Кейін екі аяғын тобығына дейін жуды»,- деді. 40-бап. Аяқты тобыққа дейін жуу туралы 186- حَدَّثَنَا مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ عَنْ عَمْرٍو عَنْ أَبِيهِ شَهِدْتُ عَمْرَو بْنَ أَبِي حَسَنٍ سَأَلَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ زَيْدٍ عَنْ وُضُوءِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَدَعَا بِتَوْرٍ مِنْ مَاءٍ فَتَوَضَّأَ لَهُمْ وُضُوءَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَكْفَأَ عَلَى يَدِهِ مِنْ التَّوْرِ فَغَسَلَ يَدَيْهِ ثَلَاثًا ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فِي التَّوْرِ فَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ وَاسْتَنْثَرَ ثَلَاثَ غَرَفَاتٍ ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثًا ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَمَسَحَ رَأْسَهُ فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ مَرَّةً وَاحِدَةً ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ إِلَى الْكَعْبَيْنِ 186 - Амр ибн Яхя (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Зайдтан Амр ибн Әбу Хасан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алғаны туралы сұрады. Абдулла (р.а.): «Ыдыспен су әкеліңдер»,- деді. Содан соң ыдыстан қолына су құйып, үш рет жуды, кейін ыдыстың ішіне қолын салып, су алып үш рет аузы мен мұрнын шайқады, үш рет бетін жуды, екі рет екі қолын шынтағына дейін жуды, кейін су алып басына масих тартты, екі қолының саусақтарын маңдайынан желкесіне, желкесінен маңдайына қарай жүргізді, содан соң екі аяғын тобығына дейін жуды»,- деді. 41-бап. Адамдардың дәрет алған суын қолдануға болатындығы туралы بَاب اسْتِعْمَالِ فَضْلِ وَضُوءِ النَّاسِ وَأَمَرَ جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَهْلَهُ أَنْ يَتَوَضَّئُوا بِفَضْلِ سِوَاكِهِ Жарир ибн Абдулла (р.а.) мисуакпен (тіс тазалағыш) тісін тазалағаннан кейін қалған суды отбасындағыларға (тәбәрік қылып бергеннен кейін): «Дәрет алуға пайдаланыңдар!»,- деп бұйырды. 187- حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَكَمُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جُحَيْفَةَ يَقُولُ خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْهَاجِرَةِ فَأُتِيَ بِوَضُوءٍ فَتَوَضَّأَ فَجَعَلَ النَّاسُ يَأْخُذُونَ مِنْ فَضْلِ وَضُوئِهِ فَيَتَمَسَّحُونَ بِهِ فَصَلَّى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الظُّهْرَ رَكْعَتَيْنِ وَالْعَصْرَ رَكْعَتَيْنِ وَبَيْنَ يَدَيْهِ عَنَزَةٌ 187 - Хаким ибн Утайбаға Әбу Жухайфа (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біздің алдымызға күн қатты қызған шақта шықты, дәрет алуға су әкелінді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алды. Адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алған суынан артылған суды тәбәрік қылып алып, денелеріне жаға бастады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) найзаны (үшкір аса таяқ) қыбла жағына шаншытып қойып, екі рәкат (қаср, яғни қысқа қылып) бесін намазын және екі рәкат (бұны да қысқартып) Аср намазын оқыды»,- деп айтты. وَقَالَ أَبُو مُوسَى دَعَا النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِقَدَحٍ فِيهِ مَاءٌ فَغَسَلَ يَدَيْهِ وَوَجْهَهُ فِيهِ وَمَجَّ فِيهِ ثُمَّ قَالَ لَهُمَا اشْرَبَا مِنْهُ وَأَفْرِغَا عَلَى وُجُوهِكُمَا وَنُحُورِكُمَا Әбу Мұса Ашғарий (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ыдыспен су алып келуді бұйырды. Содан соң қолын осы сумен жуды және аузына бір ұрттам су алып, ыдыстағы суға бүркіді (тәбәрак етіп берді), кейін Біләл мен Әбу Мұсаға: «Сол судан ішіңдер және онымен бет-жүздеріңді, көкіректеріңді жуыңдар!»,- деді. 188- حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ سَعْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ صَالِحٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ أَخْبَرَنِي مَحْمُودُ بْنُ الرَّبِيعِ قَالَ وَهُوَ الَّذِي مَجَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي وَجْهِهِ وَهُوَ غُلَامٌ مِنْ بِئْرِهِمْ وَقَالَ عُرْوَةُ عَنْ الْمِسْوَرِ وَغَيْرِهِ يُصَدِّقُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا صَاحِبَهُ وَإِذَا تَوَضَّأَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَادُوا يَقْتَتِلُونَ عَلَى وَضُوئِهِ 188 - Махмуд ибн әр-Рабиғ (Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жас кезінде бетіне су бүркіген бала) риуаят етті, оның сөзін Мисуар және Маруан ибн Хакам да растаған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алса, адамдар ол кісінің денесінен шашыраған суды алу үшін бір-бірлерімен таласып кететін»,- деді. 42-бап. 189- بَاب حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا حَاتِمُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ الْجَعْدِ قَالَ سَمِعْتُ السَّائِبَ بْنَ يَزِيدَ يَقُولُ ذَهَبَتْ بِي خَالَتِي إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ ابْنَ أُخْتِي وَجِعٌ فَمَسَحَ رَأْسِي وَدَعَا لِي بِالْبَرَكَةِ ثُمَّ تَوَضَّأَ فَشَرِبْتُ مِنْ وَضُوئِهِ ثُمَّ قُمْتُ خَلْفَ ظَهْرِهِ فَنَظَرْتُ إِلَى خَاتَمِ النُّبُوَّةِ بَيْنَ كَتِفَيْهِ مِثْلَ زِرِّ الْحَجَلَةِ 189 - Сайб ибн Язид (р.а.) риуаят етті: «Апайым мені Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына алып барып: «Я Расулулла, сіңлімнің ұлының аяғы ауырып қалды»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басымды сипады да, маған «береке тапқыр»,- деп дұға етті. Кейін дәрет алды. Мен ол кісінің дәрет алғанынан артылып қалған суынан іштім. Одан кейін арт жағына барып тұрдым. Сол кезде оның екі жауырынының арасындағы (кекіліктің жұмыртқасына) ұқсас Пайғамбарлық мөрін көрдім»,- деді. 43-бап. Бір уыс сумен ауыз бен мұрынды шаю туралы жүктеу/скачать 2,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|