Қазақстан республиасының білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,27 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА» ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ
- Гидродинамика
- Молекулалық физика
- Iшкi энергия
- Изопроцестер
- Авогадро тұрақтысы
- Газ заңдары
- Жылулық тепе-теңдiк
- Заттың молярлық массасы М
- Изобаралық процесс
- Изохоралық процесс
- Температура
- Термометр
- Аморфтық денелер
- Балқу
- Динамикалық тепе-теңдiк
- Жұғатын сұйық
- Конденсация
- Кристалдық тор
- Психрометр
- Созылу деформациясы
- Шық нүктесi
- Адиабаталық процесс
- Жылу двигателi
- Қайтымсыз процесс
- ДӘРІСТЕР
5В011000 - «Физика» мамандығы үшін
Семей
2013 МАЗМҰНЫ 1. Глоссарий 2. Дәрістер 3. Машықтану және зертханалық сабақтар 4. Курстық жұмыс және дипломдық проек (жұмыс) 5. Студенттердің өздік жұмыстары
Бiр моль – массасы 0,012кг 12C комiртегiнде қанша атом болса, сонша молекуладан (атомнан) тұратын зат молшерi. Газ заңдары – газдың ңшiншi параметрi тұрақты болған кездегi екi параметрi арасындағы молшерлiк байланыс (тәуелдiлiк).
Изотермиялық процесс – температура тұрақты болған кезде термодинамикалық жңйе кңйiнiң озгеру процесi. Изохоралық процесс – колем тұрақты болған кезде термодинамикалық жңйе кңйiнiң озгеру процесi. Қысым – бiрлiк ауданға нормаль бойымен әсер ететiн кңш. Температура – идеал газ молекуласының орташа кинетикалық энергиясының олшемi. Температураның абсолюттi шкаласы – температураның санақ басы абсолюттi нолден бастап саналады және оның болiктерi Цельсий шкаласының градусының болiктерiне тең. Термометр – температураны олшейтiн прибор. Ауаның абсолюттiк ылғалдылығы - берiлген жағдайдағы 1 м3 ауа құрамындағы су буларының массасы. Аморфтық денелер – стуктурасының сол фрагментiнде барлық бағыттар бойынша қайталанушылығы жоқ қатты денелер. Анизатропия - кристалдардың физикалық қасиеттерiнiң ондағы таңдалған бағытына байланыстылығы. Балқу - заттың қатты кристалдық кңйден сұйық кңйге отуi. Беттiк керiлу коэффициентi - беттiк керiлу кңштерiн сандық жағынан бағалау. Беттiк энергия - сұйықтың ашық бетiндегi молекулалардың артық потенциалдық энергиясы. Бу – буланудың әсерiнен пайда болатын газ. Буға айналу - Заттың сұйық кңйден газ кңйiне оту процесi. Деформация - сыртқы кңштердiң әсерiнiң нәтижесiнде дененiң сыртқы пiшiнi мен колемiнiң озгеруi. Динамикалық тепе-теңдiк - булану процесi мен конденсация процесi бiрiн-бiрi толықтыратын (компенсациялайтын) жағдай(кңй). Изотропия - заттардың физикалық қасиеттерiнiң барлық бағытта бiрдейлiгi. Жұғатын сұйық - қатты дене бетiмен ңлдiр(пленка) секiлдi ағып-жайылатын сұйық. Жұғылу периметрi - сұйықтың ашық бетiн шектейтiн тұйық сызық. Жұқпайтын сұйық - тамшыға айналып, жиылып тұратын сұйық. Конденсация - бұл заттың салқындау немесе сығылуының салдарынан газ тектес кңйден конденсацияланған кңйге(сұйық немесе қатты) айналуы . Кристалдар - атомдары немесе молекулалары реттелiп орналасқан және периодты тңрде қайталанып тұратын iшкi структурасын тңзетiн қатты денелер Кристалдық тор - болшектердiң орналасуының салыстырмалы тңрде орныққан скелетi. Кристалдық торлардың тңйiндерi - кристалдық торлардың орналасқан орындары. Психрометр - салыстырмалы ылғалдылықты олшеу ңшiн қолданылатын арнайы аспап. Серпiмдi деформациялар - сыртқы кңштердiң әсерi тоқтатылғаннан кейiн жоғалып кететiн деформациялар. Созылу деформациясы - шамасы жағынан тең, бағыттары жағынан қарама - қарсы кңштердiң әсерiнен болатын деформация. Сығылу деформациясы - бiр–бiрiне бетпе-бет бағытталған кңштердiң әсерiнен болатын деформация. Шық нүктесi - салқындату барысында бұрын қанықпаған бу қаныққан буға айналатын температура. Ылғалдылық - Жер атмосферасындағы су буының бар екендiгiн сипаттайтын шама. Адиабаталық процесс - жүйе мен оны қоршаған сыртқы ортаның арасында ешқандай жылу энергиясының алмасуы болмайтын процесс. Жылу алмасу (жылу тасымалдау) - жұмыс жасалынбай-ақ, бiр денеден екiншi денеге энергияның тасымалдану процесi. Жылу двигателi - iс-әрекетi жұмыс атқарушы дененiң механикалық энергиясын iшкi энергияға тңрлендiруге негiзделген двигательдер. Жылу молшерi - жылу алмасу кезiндегi iшкi энергияның озгеруiнiң молшерлiк шамасы. Қайтымсыз процесс - оз бетiнше тек бiр бағытта ғана отетiн процесс. Меншiктi жылу сыйымдылығы - массасы 1кг дененiң температурасы 1oК-ге озгергенде алған немесе берген жылу молшерi. ДӘРІСТЕР Дәріс № 1 Кіріспе. Негізгі бөлім. Тепе-теңдік макропараметрлері. Қысым мен температура. Жоспары:
Молекулалық физика пәні. Тепе-теңдік макропараметрлері. Қысым мен температура. Термодинамикалық тепе-теңдік Молекулалық физика - зат құрылысы мен қасиеттерін молекулалық-кинетикалық теория (МКТ) тұрғысынан қарастырып зерттейтін физиканың бөлімі. Молекулалық- кинетикалық теорияда “идеал газ” моделі қолданылады. Осы модельге сәйкес идеал газ деп: а) газ молекулаларының өлшемі оның алып тұрған көлемінен көп кіші болатын; б) газ молекулаларының арасындағы өзара әсер күші ескерілмейтіндей өте аз болатын; в) газ молекулаларының өз арасындағы және олардың ыдыс қабырғасымен соқтығысулары абсолют серпімді деп есептелетін газды айтады. Молекулалық-кинетикалық теория тағайындалғанға дейін, тәжірибелер нәтижесінде идеал газ күйлерін сипаттайтын заңдылықтар тағайындалған болатын. Газ күйін толық сипаттау үшін қандай да бір күй функциясының нақты түрін немесе толық параметрлер жүйесінің мәндерін көрсету керек. Күй функциясына ішкі энергия, энтропия, энтальпия жатады, ал параметрлерге газ көлемі (V), қысымы (Р), температурасы (Т) және массасы жатады. Параметрлер тікелей өлшеуге ыңғайлы болғандықтан практикада газ күйін жоғары да аталған параметрлермен анықтайды. Жүйе күйін сипаттаушы параметрлердің біреуі тұрақты қала отырып өтетін процестер изопроцестер деп аталады. Газ бір күйден келесі күйге тұрақты температурада (Т = const) өтетін процесті изотермиялық процесс деп атайды. Егер температура тұрақты болса, газдың берілген массасы үшін көлемі мен қысымының көбейтіндісі тұрақты болады. Мұндай процесс Бойль-Мариотт заңы арқылы сипатталады, графигі изотерма деп аталады (1-сурет).
1 – сурет. Изотермалық процесс Тұрақты қысымда ( Р = const) өтетін процесті изобаралық процесс дейді. Бұл процесс Гей-Люссак заңымен сипатталады. Қысымы тұрақты болған жағдайда оның көлемінің температураға тәуелділігі төмендегіше беріледі: (.2)
мұндағы - көлемдік ұлғаю коэффициенті, графигі изохора деп аталады (.2-сурет). 
2 – сурет. Изобаралық процесс Газ күйінің тұрақты көлемде (V =const) өзгеруі изохоралық процесс делінеді. Бұл процесс Шарль заңымен сипатталады. Газдың көлемі тұрақты болса, қысымы температураға пропорционал болады. (3)
3– сурет. Изохоралық процесс мұндағы - қысымның термиялық коэффициенті. Графигі изохора делінеді. (.3- сурет). Газ күйінің өзгерісі тек тұрақты массада өтетін болса, атап айтқанда 1 моль, ал басқа параметрлерінің барлығы өзгеретін жағдайда, газ параметрлерінің өзара байланысы төмендегідей теңдеу арқылы берілетіндігі тәжірибеде дәлелденген: (.4) Бұл теңдеуді 1834 жылы француз инженері Клапейрон қорытып шығарған. Осы формуладағы V көлем орнына V0 молярлық көлемді алған жағдайда (5) (4) теңдіктің оң жағындағы тұрақты шаманың мәнін анықтап жазсақ, ол универсал газ тұрақтысына тең, яғни мұндағы R-универсал газ тұрақтысы, R=8,31Дж/мольК. Бұл теңдеуді 1875 жылы Менделеев қорытып шығарған. Егер газдың 1 молінің V0 көлеміндегі газ массасы м (молярлық масса) болса, V көлемдегі газ массасы m болады. Ендеше m массалы газ көлемі (6)
болады. Онда кез келген m массалы газ үшін Менделеев-Клапейрон теңдеуі былай жазылады: (7) 
Дәріс № 2 Менделлев-Клапейрон теңдеуі. Дальтон заңы. Паскаль заңы. Барометрлік формула. Идеал газдың ішкі энергиясы. Энергияның еркіндік дәрежелері бойынша тең үлестіру принципі. Мольдік және меншіктік жылу сиымдылық. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||
