Қазақстан республикасы білім және ғылым министрілігі ұсынады

221
Кикілжіңнің алдын алу және оларды жеңудің психологиялық-
педагогикалық әдістемесі 
Конфликтілердің пайда болуы және оларды тиімді шешу жолдары, ортақ 
шешім табу мәселелері тек қана кәсіби психологтар ғана емес, өмірлік
іс-әрекеттерде өзара тіл табыса жұмыс істеу мәселесімен айналысатындардың 
барлығының да қызығушылығын тудырады. Конфликт (лат. сonflictus – 
қақтығыс, кикілжің) – күрделі қайшылықтардың пайда болуы, күшті эмоциялық 
күйлермен байланысты әртүрлі мәселелер бойынша өзара түсіністіктің 
болмауы. 
Кикілжіңнің бірінші тұтас тұжырымдамалары ХІХ-ХХ ғасырларда 
шетелде пайда болды, бірақ алдағы жүзжылдықтарда адамзаттың керемет 
даналары осы феномен табиғатында, кикілжіңнің шешілуі мен алдын алу 
жолдарында өз көрегендіктерін ұсынған. 
Кикілжіңдерді алдын алу жолында маңызды рөл алатыны тәртіп болып 
табылады. Тәртіп – тәртіптілікке бағыну әрекеті арқылы тәрбиеленушіге өзіне 
қажетті бостандығының толық дамуын қамтамасыз ететін әрекет. 
Тәрбиеленушінің кикілжіңді қылықтарына тәрбиешінің жеке тұлғасы 
үлкен әсерін тигізеді. Оның әрекеттесуі әртүрлі аспектілерден көрінуі мүмкін. 
Біріншіден,
тәрбиешінің басқа тәрбиеленушілермен әрекеттесу стилі оның
өзімен жасты тәрбиеленушілермен әртүрлі қарым-қатынасқа түсуінің алғы 
шарты болып табылады. Зерттеулердің көрсетуі бойынша, тәрбиеленушінің 
алғашқы тәрбиешісінің педагогикалық тактикасымен қарым-қатынасқа түсу 
стилі, оның ата-анасымен және сыныптастарымен қарым-қатынасқа түсуін 
және жеке тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына үлкен әсерін тигізеді екен 
(О.Осадько). Кикілжіңдердің көбісі «авторитарлы» тәрбиешілердің қол астында 
және жоғары сынып тәрбиеленушілерінің арасында байқалады.
 
Екіншіден,
тәрбиеші тәрбиеленушілер арасындағы болып жатқан 
кикілжіңдерге араласуға міндетті. Бұл әрине, кикілжіңдерді басып тастау емес, 
жағдаятқа байланысты әкімшіліктік араласу немесе қарапайым кеңес болуы да 
мүмкін. 
Жалпы, кикілжің жағдайларды ескерудің ғылыми психологиялық негізін 
айқындау мәселесі бойынша қойылған міндеттер: 
-
туындаған кикілжіңге орай ғылыми теориялық әдебиеттерді талдау; 
-
жалпы кикілжің ұғымының мәнін және табиғатын ашу; 
-
мектептегі тәрбиеленушілер арасындағы туындайтын кикілжіңнің 
түрлерін, туындау себептерін көрсету; 
-
кикілжің 
жағдайларына 
байланысты 
мінез-құлық 
стильдерінің 
психологиялық ерекшеліктерін көрсету; 
-
кикілжің жағдайларын болдырмау, алдын ала ескерту, жоюдың
ғылыми-әдістемелік негізін жүйелеу. 
Кикілжің – адамның қоғамдық өмірінде болып тұратын жағдай. Кейбір 
адамдар жанжалдарды тоқтамға келмейтін, бүлдіретін қақтығыс, сондай-ақ бір 
топ екінші топтың есебінен жеңеді деп есептейді.

74-суретте кикілжіңнің орын алу себептері ашылды. 

222
 
 
 
 

жүктеу/скачать 8,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: