Егістіктермен  ФБР  кірісін  пайдалануы  және  дақылдардың

ФБР  кірісі  бойынша  потенциалды  өнімді  есептеу  мынадый 

тәртіппен  жүргізіледі:  Зерттелетін  дақылдардың  өсіп-жетілу  кезеңінің 

нақты  ұзақтылығы  белгіленеді,  содан  кейін  ай  сайынғы  ФБР 

көрсеткіштері  бір  біріне  қосылып  вегетация  кезеңіндегі  ФБР  кірісінің 

жиынтығы анықталады. Соңынан теңдестік (баланс) құрастырылады: бір 

жағында – жер аумағының бір өлшеміне келіп түскен ФБР кірісі, екінші 

жағы  (шығыс)  –  осы  аумақта  құрғақ  биомасса  өнімімен  кДж  өлшенген 

жинақталған  энергия.  Құрғақ  зат  өнімінде  жиналған  энергия  мөлшері  

(Q

өнім

Q

өнім  

х

 К,  

К - құрғақ биомассаның калориялығы, кДж. 

Өсімдіктердің  1  кг  құрғақ  биомасса  калориясының  орташа  мәні 

16760  кДж,  ал  бірқатар  екпе  дақылдардың  калориялығы  12-кестеде 

келтірілген. 

Дәнді  дақылдармен  жинақталған  энергияны  анықтағанда    сабан 

есептеулерде  тамыр  жүйесінің  массасын  ескеру  қажет  болса,  оңда  ол 

дәнді дақылдармен  біржылдық  шөптерге жер беті массасының 20-30%, 

көпжылдық шөптерде 65-100 % тиесілі деп есептеледі.   

Кесте  12.  Екпе  дақылдардың  1  кг  құрғақ  биомассасының  орташа 

Дақылдар 

 

109 

бүтін 

өсімдік 

негізгі 

өнім 

қосалқы 

өнім 

тамыр 

жүйесі 

Бидай, арпа, сұлы ж.б. 

17600 

18000 

16700 

16970 

Асбұршақ, ноғатық, ноқат 

ж.б. 

18800 

19600 

16750 

16760 

Жоңышқа және басқа бұршақ 

тұқымдастар 

21750 

21750 

21750 

16750 

Еркекшөп және басқа астық 

тұқымдастар 

16800 

16800 

16800 

16200 

Біржылдық шөптер 

17500 

17500 

17500 

16700 

Жүгері және басқа сүрлемдік 

дақылдар 

15600 

15600 

15600 

15600 

Мал азықтық 

тамыржемістілер 

15400 

15600 

14800 

14400 

 

 

Барлық  келіп  түскен  ФБР  кірісінен  егістіктер  тек  бір  бөлігін ғана 

пайдаланады.  ФБР  пайдалану  коэффициентінің  мөлшері  бойынша 

барлық егістіктерді А.А. Ничипорович (1981) төрт  топқа бөлді: 

Әдетте байқалатындары -0,5-1,5

жүктеу/скачать 12,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: