Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 3,11 Mb. Pdf көрінісі
|
әдебиет теориясы
| Жеті буынды өлең.
Көп өлеңдер ылғи 7 буыннан құралады. Бұл да екі бунақты болады. Мұның алдыңғы бунағы кілең 4 буыннан құралады да, соңғы бунағы кілең 3 буыннан құралады. Таза 7 буынды өлеңдер бұл өлшемнен аспайды, сондықтан мұны 7 буынды өлең дейміз. 4 3 Ханның кірген/ /ақ орда/ 4 3
4 3 /Аламанға/ /жел бердік,/ 4 3 /Аса жұртты/ /меңгердік,/ 4 3 /Қара қазақ/ /баласын/ 115 4 3 /Хан ұлына/ /теңгердік./ 4 3 /Өздеріңдей/ /хандарды,/ 4 3 /Қарны жуан/ /билерді/ 4 3 /Қабырғасын/ /сөгілтіп,/ 4 3 /Қабырғадан/ /аққан қан/ 4 3 /Ат баурына/ /төгілтіп,/ 4 3 /«Әділ» жаннан/ /түңілтіп,/ 4 3 /Ат артына/ /өңгердік./ (Махамбет) Жалғыз бұл үзінді емес, таза 7 буыннан құралатын поэма, басқа да өлеңдер көп. 7 буынды өлең ылғи бұлай болып келмей, 8 буынды өлеңмен аралас келіп отырады. Ескі жырлардың бір тармағы 7 буынды боп келсе, екінші тармағы 8 буынды боп келеді және бұл сол ретпен келе бермейді. Кейде 7 буынды тармақтар көпке шейін қатарлас келеді. 8 буынды тармақ та сол сықылды ара сына 7 буынды салмастан, 8 буын болып, бірнеше жолға шейін барады. 7 буынды мен 8 буынды тармақтарды аралас келтіруді Абай да көп қолданады. Оның «Татьянаның хаты», «Онегиннің сөзі» деген өлеңдерінің бір тармағы 8 буын да, екінші тармағы 7 буын, бірақ Абай сол өлшемнен аспайды. Өлеңінің басынан аяғына шейін бірінші жолы 8 буын, екінші жолы 7 буын болып келеді. Мұны Абайдың басқа өлеңдерінен де табуға болады. Ал жырларда олай емес, кей жолы 7 буынмен бірнеше жерге шейін барады да, 8 буынды жолға кеп түседі. Сәлден кейін 7 буынға қайта түседі, сөйтіп айнымалы болады. Бұл жыр өлеңдеріндегі бір ерекшелік. жүктеу/скачать 3,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|