Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі с. Аманжолов атындағы шығыс қазақстан

 

20 

Для  исполнения  данного  условия  детскому  саду  необходимо  иметь 

специальное  оборудование,  начиная  с  обеспечения  доступности 

учреждения детям с нарушениями работы опорно-двигательного аппарата, 

заканчивая методическим обеспечением проведения ННОД. 

Задача  современного  детского  сада  состоит  не  только  в  том,  чтобы 

приспособить свою деятельность к ребенку с ОВЗ, но главным образом  – 

обеспечить  возможность  всем  детям  принимать  посильное  участие  в 

образовательной деятельности и находить пути преодоления трудностей. 

 

 

Как  уже  было  сказано  ранее,  в  каждом  из  4  корпусов  нашего 

детского  сада  имеются  отдельные  кабинеты  для  подгрупповой  или 

индивидуальной  работы,  в  двух  корпусах  имеются  также  специально 

оборудованные кабинеты для психологической разгрузки. 

 

 

 

21 

Однако,  психолог  не  проводит  работу  исключительно  в  своем 

кабинете,  чаще  всего  он  работает  непосредственно  в  группе,  в  которую 

ходят  дети.  Для  этого  используется  мобильное  оборудование,  которое 

психологи  могут  переносить  в  группы  (для  цветотерапии,  ЭБРУ, 

кинетический песок, специальные маты). 

 

 

Формат  психокоррекции  различен  –  с  детьми  с  тяжелыми  формами 

ОВЗ  начинают  заниматься  индивидуально,  потом  при  желании  ребенка 

могут  подключить  другого  ребенка  к  занятиям.Чаще  занятия 

подгрупповые.  Дети  обычно  берутся  из  одной  группы  детского  сада  с 

общим запросом на коррекцию или развитие. 

 

 

 

22 

Как  и  везде,  психологами  осуществляются  все  направления 

деятельности  (диагностика,  коррекция,  консультирование,  профилактика, 

просвещение), но основной процент времени уделяется именно коррекции.  

Имеется  обязательная  диагностика  (уровня  адаптации  детей  к 

детскому  саду  и  уровня  готовности  к  обучению),  остальные  направления 

диагностики  определяются  запросами  педагогов  и  родителей,  чаще  всего 

это  оценка  уровня  агрессивности,  развития  познавательных  процессов, 

оценка способностей детей… 

В  обследовании  детей  с  ОВЗ  основными  методами  диагностики 

являются психолого-педагогическое наблюдение, сбор анамнеза, изучение 

заключений  ПМПК  и  нейропсихологическая  диагностика.  В  процессе 

коррекции дополнительно проводят и проективные методики (РНЖ, ДДЧ, 

рисунок семьи)  

По  результатам  диагностики  составляются  рекомендации  педагогам 

и  родителям.  В  данный  момент  мы  переходим  на  такую  форму  работы  с 

родителями 

как 

составление 

индивидуального 

образовательного 

маршрута. 

 

 

 

Составление  индивидуального  образовательного  маршрута  – 

комплексная  работа  специалистов  образовательного  учреждения  и 

родителей  по  составлению  прогноза  развития  ребенка  с  учетом 

индивидуальных и возрастных особенностей, а также организация условий 

для реализации индивидуального маршрута развития. 

Движение 

ребенка 

может 

осуществляться 

по 

различным 

образовательным  маршрутам  (внешним  –  по  городу,  и  внутренним  – 

 

23 

внутри  детского  сада),  которые  реализуются  одновременно  или 

последовательно.  Отсюда  вытекает  основная  задача  специалиста  – 

предложить  семье  весь  спектр  существующих  возможностей  обучения  и 

развития ребенка с ОВЗ и помочь ей сделать выбор. 

 

Но,  как  я  говорила  ранее,  основной  деятельностью  психологов 

нашего детского сада является коррекционная и развивающая работа. 

Нашими  специалистами  используются  в  основном  методы  арт-

терапии,  в  том  числе  песочная  арт-терапия  (включающая  классическую 

песочную  терапию,  работу  с  пескографом,  занятия  с  кинетическим 

песком),  цветотерапию,  акватерапию,  психогимнастику,  психодраму  и 

занятия в сенсорной комнате.  

 

 

 

24 

 

Главная цель всех типов психокоррекционных направлений в нашем 

детском саду – обеспечение адаптации ребенка к социальному окружению, 

снятие  зажимов  и  тревожности,  снижение  агрессивности  –  то  есть 

установление  максимально  доверительных  отношений  в  данном 

социальном окружении. 

Использование  вышеперечисленных  техник  позволяет  детям 

чувствовать  себя  свободнее,  смелее,  непосредственнее.  Они  создают 

атмосферу  непринужденности,  открытости,  раскованности,  развивают 

инициативу, эмоционально положительный эффект деятельности.  

 

 

Эффект  проводимой  коррекционной  работы  заключается  в 

уменьшении  эмоциональной  напряженности,  формировании  чувства 

личной  безопасности,  повышении  уверенности  в  себе,  формировании 

интереса 

к 

исследовательской 

деятельности, 

стимулировании 

познавательной потребности. 

В  своей  работе  психологи  руководствуются  принципами 

доброжелательности,  открытости  любым  формам  работы,  которые 

предлагает ребенок, отсутствия оценивания и слова «нельзя» в творчестве 

ребенка. 

В нашем детском саду мы используем разные техники рисования на 

воде: аквастолы с подсветкой и технику рисования Эбру.  

Аквастолы  заполняются  простой  водопроводной  водой,  затем 

берутся  специальные  краски,  не  растворяющиеся  в  воде,  произвольно 

наливаются в воду, затем рисунок переносится на бумагу  и….. получается 

то, что получается. Прелесть этого рисования состоит в том, что у каждого 

ребенка получается свой, неповторимый рисунок. 

 

25 

 

«ЭБРУ» - искусство рисования на воде.   

Для рисования нужна вязкая вода, краски, не растворяющиеся в воде, 

плоские кисти, палочки, гребенки, бумага (она должна быть для рисования 

акварелью или плотная шероховатая, простая бумага не годится, т. к. она 

быстро впитывает жидкость.)  

Суть  этой  техники  сводится  к  тому,  что  у  жидкостей  разная 

плотность  и  не  растворяющиеся  краски  не  тонут,  они  удерживаются  на 

воде, создавая тонкую пленку.  

 

 

Следующая 

форма 

психокоррекции, 

используемая 

нашими 

специалистами  – это цветотерапия. Она преимущественно используется в 

группах младшего дошкольного возраста.В процессе занятий цветотерапии 

используются 

здоровьесберегающие 

технологии 

(релаксация, 

психогимнастика, 

пальчиковые 

и 

подвижные 

игры, 

активное 

 

26 

использование  цвета  и  звука  на  одном  занятии,  постоянная  смена 

деятельности,  свободное  расположение  во  время  проведения  занятия, 

подача материала в состоянии релаксации и др.). 

 

 

 

Для цветотерапии используется следующее оборудование:пескограф, 

цветная крупа разного сорта, цветные игрушки, пластмассовые коробочки 

для сортировки, музыкальное сопровождение. 

 

 

 

27 

В  старшей  и  подготовительной  группе  детей  с  нарушениями  речи 

активно используются приемы психодрамы. 

Игры  предполагают  введение  драматизаций,  творческие  сюжетно-

ролевые  игры,  игры-импровизации  с  правилами  и  приемы  игры-

психодрамы.  Они  направлены  на  выявление  и  последующее  разрешение 

личностных  и  межличностных  проблем  каждого  члена  группы,  на 

восстановление общения. 

В  процессе  психодрамы  используются  приемы  гештальттерапии. 

Наиболее 

перспективным 

является 

анализ 

своих 

ощущений, 

эмоционального  состояния  и  поведения  в  настоящий  момент  времени  в 

данной ситуации. 

 

 

 

Отдельно  хотелось  бы  охарактеризовать  работу  воспитателей  в 

группах детей с нарушениями речи и в группах с детьми с ОВЗ. 

В режиме дня таких групп в отличие от обычных групп имеется так 

называемый  «логочас»,  в  рамках  которого  воспитатели  дополнительно  к 

занятиям  с  логопедом  занимаются  с  детьми  артикуляционной 

гимнастикой; также весь материал для ННОД и утренников подбирается в 

соответствии с речевыми особенностями детей. 

Воспитателями  таких  групп  больше  внимания  уделяется  областям 

социально-коммуникативного 

развития, 

в 

группах 

специально 

оборудуются 

логопедические 

уголки 

и 

уголки 

социально-

коммуникативного развития. 

 

28 

 

В  работе  с  детьми  с  ОВЗ  основной  задачей  воспитателя  является 

включение  ребенка  в  социальную  активность  группы,  обеспечение  его 

адаптации  к  режиму  дня,  к  занятиям,  такие  дети  требуют  повышенного 

внимания  с  точки  зрения  их  безопасности  и  развития,  что  отражается  в 

формах  проведения  занятий,  дополнительных  занятиях  и  играх  с  такими 

детьми.  От  воспитателей  требуется  более  высокий  уровень  образования, 

повышение  своей  квалификации  в  области  работы  с  детьми  с 

нарушениями речи. Но имеется острая потребность в знаниях по работе с 

педагогической запущенностью, с детьми с ЗПР, аутичными детьми. 

 

 

Опыт работы педагогов-психологов и воспитателей нашего детского 

сада  позволяет  указать  на  такие  затруднения  в  области  инклюзивного 

образования как: 

 

29 

1. Увеличение общего числа детей с нарушениями здоровья требует 

расширения  штата  ДОУ  такими  специалистами  как  дефектолог, 

специальный или клинический психолог, специалист ЛФК. 

2. Отсутствие универсальной краткосрочной диагностики для детей с 

ОВЗ. И недостаток методик диагностики детей раннего возраста. Также не 

отменяется проблема соотношения диагностики к коррекции. 

3.  Попадание  ребенка  со  статусом  ОВЗ  в  дошкольное  учреждение 

может быть поздним, то есть ребенок посещает детский сад всего 1-2 года, 

или  часто  вынужден  находиться  на  лечении,  что  не  позволяет 

осуществлять системную работу специалистов нашего учреждении. 

4.  Часто  ребенок  с  ОВЗ  является  педагогически  запущенным,  из 

неблагополучной  семьи,  затрудняется  сотрудничество  с  семьей 

воспитанника, рекомендации не выполняются. 

При этом есть и семьи, осознающие важность помощи специалистов 

своему ребенку, которые числясь в детском саду не могут его посещать по 

причине  особенностей  поведения  ребенка,  но  к  специалистам  детского 

сада ребенка приводят. 

Таким образом, работа нашего учреждения в области инклюзивного 

образования  находится  в  процессе  активного  развития,  есть,  как  и 

недостатки,  так  и некоторые достижения  в данной области.  Мы готовы к 

сотрудничеству,  повышению  своего  профессионализма,  открыты  обмену 

опытом с другими учреждениями образования. 

 

Ерменова Ляйля Бодабаевна 

1 санатты сертификатталған қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі 

Өскемен қ. әкімдігінің «№37 көпбейінді орта мектебі» 

Өскемен қ. 

 

ИНКЛЮЗИВТІ ОҚЫТУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІН 

ОҚЫТУДЫҢ ТИІМДІ ӘДІС - ТӘСІЛДЕРІ 

 

Мүмкіндігі шектеулі балаларға  ерекше білім беру назарсыз қалмауы 

үшін  әр  педагог  әдіс-тәсілдерін  нақты  ойластыру  қажет.  Тек  қана  балаға 

бейімделген  тәрбие  оның  ішкі  потенциялын   ашуға   мүмкіндік  туғызады, 

әр  адамға  қарап,  сабырлылыққа  тәрбиелейді,  отбасыларымен  қарым-

қатынастықты  нығайтып,  оқу  барысына   кірістіреді.  «Табиғаттың 

мүмкіндігі  шектеулі  деп  есептемейік!  Адамның  өнері  арқылы  бұл 

мүмкіндіктін   шектеусіз  сипатқа  ие  болуы  да  ықтимал»,  Ж.  Ламетри  

айтқандай,   қазіргі  таңда  барлық  әлемде  жеке  қажеттілікті  түзету, 

педагогикалық  қолдау  мен  бейімдеу  баланы  емес,  балалардың  білімдік 

сұраныстары  мен  жеке  ерекшеліктеріне  ортаның,  отбасының  белсенді 

қатысуымен  білімт  беру  үрдісіне  толық  қосуды  қарастыратын  барлығы 

үшін  бір  мектеп  немесе  инклюзивті  білім  беру  туралы  айтуда..  Бұл 

арнаулы  білім  беру  жүйесінде  дәстүрлі  түрде  қалыптасқан  және  даму 

 

30 

үстіндегі  формаларды  ығыстырмайды.  Нағыз  инклюзив  білім  берудің  екі 

жүйесін  жалпы  және  арнаулы  жүйелерді  бір  біріне  қарама-қарсы  қоймай 

қайта  жақындатады.  Олардың  арасындағы  шекараны  ашады.  Инклюзивті 

білім  берудің   Қазақстанда  өріс  алуы  қажеттілік  әрі  перспективалық  іс 

екенін  мойындаймыз.  Осы  кезде  ғылыми  ортада  педагогикалық 

қауымдастықтар   арасында  инклюзивтік  білім  беру  (баршаға  қол  жетімді 

және бәріне бірдей білім беру жүйесіне қосу)  идеясы кең етек алып келеді. 

Жалпы білім беретін мектепте сау балалар мен мүмкіндігі шектеулі 

балалардың  бірлесіп  (интеграциялы)  түрде  оқуын  ұйымдастыру  

консилиум    арқылы  әзірленеді.  Консилиумға  мектептің  пән  мұғалімдері, 

педагог-дефектологтар,  психологтар  қатысады.  Жеке  бағдарлама  есту, 

сөйлеу,  көру  қозғалу  мүшелері  мен  интеллектідне  ақаулықтары  бар 

оқушылардың танымдық мүмкіндігіне бейімдетіледі. 

Инклюзивті  білім  беру   жағдайындағы  жалпы  білім  беретін 

мектептерде білім беру процесін ұйымдастыру типтік және қолданыстағы 

оқу  жоспарларына  сәйкес  жүргізілуі,  жылдық  күнтізбелік  оқу  жоспары 

және сабақ кестесі арқылы регламенттелуі тиіс. Бұл ұсыныстар мүмкіндігі 

шектеулі  бар  балалар  оқитын  бастауыш  сынып  мұғалімдері  мен  пән 

мұғалімдеріне  оқу  бағдарламаларын  әрбір  жеке  жағдайға  байланысты 

оқушылардың  білім  жөніндегі  талап-тілегіне  бейімдеуді  жүктейді.  Білім 

беру  бағдарламалары  мектептің  педагогикалық  және  әдістемелік 

кеңестерде бекітілу керек. 

Инклюзивті  білім  беру  жағдайында  сынып  жетекшілерінің  рөлі  де 

артып күрделене түседі. Мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арнаулы қолдау 

көрсетілуін: шәкірттердің оқу процесі аясында жұмысты ұйымдастыруына 

көмектесу;  оңды  қарым-қатынастар  негізінде  балалар  ұжымын 

қалыптастырып,  дамыту;  ата  -  аналармен  тығыз  ынтымақтастық  орнату 

мәселелерінің реттелуін нақ солар қамтамасыз етуі тиіс 

Инклюзивті  білім  беруді  дамытуды  мүмкіндіктері  шектеулі 

балалардың  білім  алу  жүйесін  жетілдірудің  басты  бағыттарының  бірі 

ретінде қарастырған  жөн 

Десекте  қазіргі таңда  әр оқушыға жеке тұлға ретінде қарап, саналы 

тәрбие  сапалы  білім  беру  өмір  талабы  болып  табылады.Осы  ретте 

мектебімізде әрбір мүмкіндігі шектеулі оқушының   даму деңгейі мен жас 

ерекшелігі  ескеріліп    білім  берілуде  Инклюзивті  білім  берудің  мақсаты: 

Даму  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды  қалыпты  балалармен  бірге  білім 

беру.  

Бұл  арнаулы  білім  беу  жүйесінде  дәстүрлі  түрде  қалыптасқан  және 

даму үстіндегі формаларды  ығыстырмайды. 

Инклюзивті  білім  беру  –  ерекше  мұқтаждықтары  бар  балаларды 

жалпы білім беретін мектептердегі оқыту үрдісін сипаттауда қолданылады.  

Инклюзивті  оқыту-даму  мүмкіндігі  шектеулі  балалардың  қалыпты 

дамыған  балалармен  бірге  әлеуметтендіру  және  интеграция  процестерін 

жеңілдету мақсатындағы жеңілдетілген оқыту жүйесі 

 

31 

Түзету    сыныптарда  балалардың  ата-аналары  мектептерге  ПМПК-

ның  ұсыныс  бойынша  жеңілдетілген бағдарлама бойынша  оқытуға  толық 

құқылы.  Жалпы  білім  беретін  мектептер,  балалабақашалар  ПМПК-ның 

қорытындысы  бойынша  көрсетілген  баланың  деңгейіне  қарай  жеңіл 

бағдарламамен білім беруге тәрбиешілермен мұғалімдер инклюзивті білім 

беруге  дайын  болғаны  жөн.  Тәжірибе  көрсеткендей  қатаң  білім  беру 

жүйесінен  балалардың  бір  бөлігі  шығып  қалып  жатады.    Мұндай 

қалыптасқан  жүйе  баланың  даралық  қажеттілігін  қанағатттандыра 

алмайды.    Инклюзивті  бағыт  мұндай  балаларды  оқуда  жетістікке  жетуге 

ықпал етіп, жақсы өмір сүру мүмкншілігін қалыптастырады. 

Инклюзивті  білім  беруді  ашқан  мектептерде  оқыған  балалар  адам 

құқығы туралы білім алуға мүмкіндік алады. 

Инклюзивті оқыту балаларды жалпы білім беру үрдісіне толық енгізу 

және  әлеуметтік  бейімделуге,  жынысына,  шығу  тегіне,  дініне  қарамай 

балаларды  айыратын  кедергілерді  жоюға  ата-аналарын  белсенділікке 

шақыруға 

балалардың 

түзеу-педагогикалық 

және 

әлеуметтік 

қажеттіліктерін  арнайы  қолдау,  қоршаған  ортаның    балаларды  жас 

ерекшеліктеріне  бейімделуіне  жағдай  қалыптастыру,  яғни  жалпы  білім 

беру сапасы сақталған тиімді саясат. 

Технология әзірлеуде  оқыту мен дамыту арасындағы арақатынасты 

анықтау; 

Дәстүрлі  оқыту  мен  түзетулер  міндетін  шешуге  тиімді  әдісінен  аса 

мәнді болып табылдады. 

Сапалы жеке оқытудағы жаңа әдістерді әзірлеу.  

Түзету  сыныптарындағы    балалардың  оқу-таным  әрекетін 

ұйымдастыру және оны іске асыру әдістері; 

2) оқу-таным әрекетіне түрткі (мотивация) жасау, әсер ету әдістері; 

3)  оқу-таным  әрекеттерін  топтарда  жұмыс  істеу  арқылы  дамыту 

,сайыс  сабақтарын  ұйымдастыру  арқылы    жүзеге  асырылады  өзін-өзі 

таныту  жолдасына  көмектесу,сайысқа  түсу  оқушылардың  оқуға  деген 

құлшынысын тудырады. 

-  сөздік,  көрнекілік  және  практикалық  әдістерді    қолдану,  сахналык 

қойылымдар  қою,  жағдаят  тудыру.  (олар  қабылдау  мен  есте  сақтауға 

,өмірге жақын дүниені қабылдауға негізделеді); 

-  ойын  технологиясын  қолдану  түзету  сыныптарында  өзіндік 

нәтижесін береді. 

өздігінен  орындау,  мұғалімнің  басшылығымен  орындау  әдістері 

(қиялға, ерікке, ерекшеліктеріне негізделеді). 

Балалардың  қызығу  мүддесін  туғызу,  зейінін  жинақтау  және  оқуда 

борыш,  жауапкершілік  туғызу  әдістеріне  топтық  ойындар,суреттерді 

сөйлету, ертегі кейіпкерлерін қонаққа шақыру  сратегиялары  сәтті өтеді. 

Ауызша  тексеру,  жазуша  тексеру    оқу  техникасын  тексеру,  көру 

диктантттары,сөздікті   жұппен жұмыс арқылы тексеру  әдістері енеді. 

 

32 

Түзету  сыныптарында    пайдаланатын    тиімді  жол  –  оның  тіке 

байланысқа  негізделіп,  адаммен  –  адамның  тікелей  қарым-қатынасы 

арқылы  тілді  үйретуді  жүзеге  асыруында.  Тілді  оқытуда  үйренуші  мен 

үйретушінің арасында бір-бірімен көзбе-көз кездесу, ауызба-ауыз тілдесу, 

яғни,  тікелей  қатынас  болмаса,  сөйлесім  әрекеті  де  іске  аспайды.  Тілді 

үйретуге  байланысты  қандай  бағыт-бағдарды  таңдап  алу  керек,  оған 

қатысты  орындалатын  жұмыстармен  тапсырмалар  қандай,  оны  іске 

асыруда  бұл  жұмыс  түрлерінің  алатын  орны  мен  қызметі  қандай  дегенді 

анықтап  белгілемей,  алға  қойған  мақсатқа  жету  мүмкін  емес.    Түзету 

сыныптарында  отан  ,туған  облысымыздың,  қаламыздың  көрнекі  жері, 

тарихы, атаулы оқиғаларын білгізудің мәні зор себебі өмірмен байланысты 

тақырыптарға қызығушылықтары бар. 

3,  4,  7  сыныптарды  аймақтық  компоненттерді  «Қазақстан»,  «Менің 

қалам»,  «Менің  көшем»,  «Менің  отбасым»,  «Дүкенде»,  «Стадионда», 

«Дәрігерде»,  «Жыл  мезгілдері»  тағы  сол  сияқты  тақырыптарды  оқығанда 

әбден  қолдануға  болады.  Аймақтық  компоненттерді  сабақта  қолдануда 

қандай шаралар арқылы жүзеге асыруға  болады. 

Тақырыпты қандай жұмыс түрлері арқылы ашуға болады. 

- Диалог 

- Викторина 

- Карточкакмен жұмыс 

- Сурет бойынша жұмыс 

- Инсценировка 

- Экскурсия 

-  Оқушылардың  шығармашылық  жұмыстары      негізгі  тақырыптар 

бойынша сурет салу( менің отбасым,азық-түліктер, менің мектебім) 

-  Интеграцияланған  сабақтар(  дене  шынықтыру  -ұлттық  ойындар, 

музыка-ұлттық аспаптар). 

Сабақта  тілдік  қатынас  үш  түрлі  жолмен  немесе  қалыппен  іске 

асады: 

1. Жұптық 

2. Топтық 

3. Ұжымдық 

Түзету    сыныптарында  шаттық  шеңбер  құру  арқылы  психологялық 

хал-ахуал туғызудың да маңызы зор.Сыныпта балалардың ерекшеліктерін 

ескере  отырып  сергіту  сәттерін  дұрыс  ұйымдастыра  білу  де  сабақтың 

нәтижелі өтуіне себебін тигізеді, 

Қазақ  тілін  оқыту  барысында  бұл  әдістердің  қайсысының  қай  кезде 

тиімді екенін мұғалімнің өзі айқындап алып, таңдап қолданады. 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 

1. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы. - Алматы. 1991. 

2. Әбілқаев А. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. - Алматы. 1995. 

 

33 

3.  Исабаев  Ә.  Қазақ  тілін  оқытудың  дидактикалық  негіздері.  -

Алматы. 1993. 

4. Нұржанова Ж. Қазақ тілін тиімді оқыту жолдары. - Алматы. 2001. 

5.  Әлімжанов  Д.,  Маманов  Ы.  Қазақ  тілін  оқыту  методикасы.  -

Алматы. 1965.  

6.  Қазақстан  Республикасының  білім  беруді  дамытудың   2011-2020 

жылға арналған Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010. 

7.  Байтұрсынова  А.  Арнайы  педагогика:  проблемалары  мен  даму 

болашағы. - Алматы, 2008. 

8.  Кемтар  балаларды  әлеуметтік  және  медициналық  педагогикалық  

түзету арқылы қолдау  туралы. // ҚР 2002ж  №343 заңы. 

 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: