Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі
Өрт жəне жарылыс қауіпі бар үй - жайларды жіктеу
жүктеу/скачать 7,97 Mb.
|
монтаж
Өрт жəне жарылыс қауіпі бар үй - жайларды жіктеуӨрт қауіптілігі бойынша өндірістердің категориялары ғимараттар мен құрылыстардың конструктивтік жəне жоспарлы шешімдеріне, сондай - ақ өрт жəне жарылыс қауіпсіздігін қамтамасыз етудің басқа да мəселелеріне қойылатын талаптарды үлкен дəрежеде анықтайды. Олар технологиялық жобалау нормаларына немесе министрліктер (ведомстволар) бекітетін арнайы тізбелерге жауап береді. Бұл ретте басшылық "Жарылыс жəне өрт қауіптілігі бойынша өндірістердің санатын анықтау жөніндегі нұсқаулар" (СН 463-74) жəне " жарылыс жəне өрт қауіптілігі бойынша химия өнеркəсібі өндірістерін санаттандыру əдістемесі" болып қызмет ете алады. А санаты-сұйықтық жеңіл тұтану температурасы 28о С жəне одан төмен тез тұтанатын сұйықтықтар немесе олар жарылыс кезінде 5 кПа астам қысым жасайтын ауамен жарылыс қауіпті қоспа құруы мүмкін мөлшерде жанғыш газдар қолданылатын үй-жайлар (мысалы, бензин қоймалары) [12]. Б санаты-бұл өлшенген жағдайға ауысатын жанғыш талшықтар немесе шаң, сондай-ақ будың тұтану температурасы 28о С асатын тез тұтанатын сұйықтықтар бөлінетін үй-жайлар, олардың ауамен түзетін қоспасы жарылыс кезінде 5 кПа-дан астам қысым жасай алатындай мөлшерде (пішен, ұнды дайындау цехтары, диірмендер мен жармалардың елеу жəне ұнтақтау бөлімдері, электр станциялары мен қазандықтардың мазут шаруашылығы). В санаты-қатты жанғыш заттарды өңдейтін немесе сақтайтын, оның ішінде шаң немесе талшық бөлетін, ауамен жарылыс қауіпі бар қоспаларды, сондай-ақ жанғыш сұйықтықтарды (ағаш кесу, жəне құрама жем цехтары; зығырды, мақтаны бастапқы құрғақ өңдеу цехтары; азықтандырғыштар, диірмендердің астық тазалау бөлімшелері; жабық көмір қоймалары, бензин жоқ отын-жағар материалдар қоймалары; электр ТҚ немесе трансформаторлары бар қосалқы станциялар) шығаратын үй-жайлар. Г санаты-бұл отынды, оның ішінде газды жағатын немесе жанбайтын заттарды ыстық, қызған немесе балқытылған күйінде өңдейтін үй-жайлар (қазандық, кузницалар, дизельдік электр станцияларының машина залдары) [12] Д санаты-бұл жанбайтын заттар іс жүзінде суық күйде болатын үй- жайлар (сорғыш суару станциялары; газбен жылытылатын жылыжайлар, көкөніс, сүт, балық, ет өңдейтін цехтар). Ғимараттар мен құрылыстарда өрттің пайда болу жағдайлары көбінесе олардың отқа төзімділік дəрежесімен анықталады (ғимараттың немесе құрылыстың жалпы өрт кезінде қирауға қарсы тұру қабілеті). Ғимараттар мен құрылыстар отқа төзімділік дəрежесі бойынша бес дəрежеге бөлінеді (I, II, III, IV жəне V). Ғимараттың (құрылыстың) отқа төзімділік дəрежесі негізгі құрылыс конструкцияларының жануы мен отқа төзімділігіне жəне осы конструкциялар бойынша оттың таралуына байланысты болады. Көп жағдайда бір үй - жайда жарылыс жəне өрт қауіпі бар газдар, булар мен шаң бөлінуі мүмкін немесе қатты жəне сұйық жанғыш материалдар бар жеке учаске ғана аса қауіпті болып табылады. Құрылыс нормалары мен ережелері (ҚНжЕ) жекелеген үй-жайлардың немесе учаскелердің өрт қауіптілігін ескермеуге мүмкіндік береді, егер олардың ауданы қауіпті өндірістері аз үй-жайлардың пайдалы ауданының 10% - нан аспайтын болса, бірақ 200 м2-ден аспайтын болса. Бұл ретте неғұрлым өрт қауіпі бар өндірісті жекелеген цехтарда немесе бөлімшелерде жергілікті сору желдеткішінің міндетті құрылғысымен орналастырады. Өндірістің технологиялық процесінің өрт жəне жарылыс қауіптілігін талдау кезінде: а) осы өндірісте қандай заттар жəне қандай мөлшерде айналатынын, олардың өрт жəне жарылыс қауіпті қасиеттері қандай екенін білу; б) заттардың өрт қауіпті қасиеттерін жəне аппараттардың жұмыс режімін ескере отырып, өндірістік аппараттар мен жабдықтардың ішінде өрт жəне жарылыс қауіптілік дəрежесін белгілеу; в) аппараттар мен құбырлардан өндірістік үй-жайға немесе ашық алаңға жанғыш заттардың ықтимал шығу себептерін, яғни зақымдану мен авариялардың себептерін жəне олардың салдарын анықтау; г) тұтану көздерінің пайда болу себептерін жəне олардың технологиялық процесте айналатын жанғыш заттармен өзара байланысы шарттарын анықтау; д) өндірістік құрылғылар бойынша басталған өрттің ықтимал себептері мен таралу жолдарын анықтау. Нақты өндірістің өрт жəне жарылыс қауіптілігін анықтау кезінде мыналар пайдаланылады: технологиялық процестің технологиялық сұлбасы мен режімдері, өндірісте айналатын заттардың өрт қауіпті қасиеттері туралы деректер, осы немесе ұқсас немесе ұқсас технологиялы басқа кəсіпорындарда авариялардың, жарылыстардың, өрттердің жəне жанудың себептері туралы материалдар. Жаңа кəсіпорындарды жобалау немесе жұмыс істеп тұрған кəсіпорындарды қайта құру технологиялық процестерді кешенді механикаландыруды жəне автоматтандыруды көздейді, бұл өз кезегінде өндірістік жəне энергетикалық қуаттардың шоғырлануына алып келуі мүмкін, соның нəтижесінде жарылыс пен өрттің туындау қауіпі артады. Жобаланатын кəсіпорынның жарылыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін өндірістік үй-жайларды электр қондырғыларын орнату қағидаларының талаптарына сəйкес жарылыс қауіптілігі бойынша жіктейді. Жарылыс қауіпі бар аймақтар мен үй-жайлардың алты класына орнатылды: B-I - жанғыш газдар немесе тез тұтанатын сұйықтықтардың булары (ТЖС) осындай мөлшерде жəне олардың ауамен қалыпты жұмыс режімі кезінде жарылыс қауіпі бар қоспалар түзуі мүмкін қасиеттерімен бөлінетін [12]; B-Ia - жанғыш газдардың немесе ТЖС буларының ауамен жарылу қауіпі бар қоспалары тек апат болған жағдайда ғана пайда болуы мүмкін; B-Іб - В-Ia класының аймақтарына ұқсас, бірақ бірқатар ерекшелік- терімен ерекшеленеді, олардың негізгілері - түзілетін газ - ауа немесе бу-ауа қоспаларының (15% жəне одан да көп) тұтануының төменгі концентрациялық шегінің жоғары мəндері, сондай-ақ жарылыс қауіпті қоспалардың аз мөлшері-үй-жайлардың бос көлемінің 5% - нан аспайды; В-Iг - құрамында жанғыш газдар немесе ТЖС бар технологиялық қондырғылардың кеңістіктері; B-II - қалыпты жұмыс режімі кезінде ауамен жарылыс қауіпі бар қоспаларды түзуге қабілетті осындай мөлшерде жəне қасиеттермен өлшенген күйге ауысатын жанғыш шаң немесе талшықтар бөлінетін үй-жайлар мен аймақтар; B-IIa - жарылыс қауіпі бар шаң-тозаңды қоспалар авариялар немесе өндірістік ақаулықтар болған жағдайда ғана пайда болуы мүмкін. Өндірістік үй-жайлардың бұл жіктелуі электр жабдықтарын, шамдарды жəне электр сымдарын дұрыс таңдау үшін қажет. Электр жабдығын оның жарылыс қауіпі бар ортамен байланысу мүмкіндігін азайтатындай етіп орналастыру керек. Егер өндіріс шарттары бойынша бұған қол жеткізу мүмкін болмаса, онда жарылыс қаіупі бар аймақтарда орнатылатын электр жабдығы жарылыс қауіпі бар үй-жайлардың, аймақтардың жəне сыртқы қондырғылардың кластарына толық сəйкес келуі тиіс. Кестеде жарылыс қауіпі бар үй-жайларға арналған электржабдықтарының орындалуын таңдау ұсынылған. Машиналар мен аппараттардың құрылымдарын таңдау кезінде, олар орнатылатын үй-жайлардың өрт қауіптілік дəрежесін ескереді. Электр жабдықтарын орнату ережелерімен осы үй-жайлардың жіктелуі анықталған. Өрт қауіпті үй-жайлар деп жанғыш заттарды қолданатын немесе сақтайтын үй-жайлар немесе сыртқы қондырғылар деп аталады. Өрт қауіпті үй-жайлар ЭҚЕ (ПУЭ) сəйкес келесі кластарға бөлінеді: П-I. класты үй-жайлар оларға булардың тұтану температурасы 45°С жоғары жанғыш сұйықтықтарды қолданатын немесе сақтайтын үй-жайлар (мысалы, май қоймалары, майларды регенерациялау қондырғылары жəне т.б.) жатады. П-II класты үй-жайлар, оларға жанатын шаң немесе талшық бөлінетін, өлшенген күйге ауысатын үй-жайлар жатады. Мұнда туындайтын қауіп өртпен шектеледі, бірақ жарылыс қауіпі болмайды, ол шаңның немесе талшықтардың физикалық қасиеттеріне (дисперсиялығы, ылғалдылығы) байланысты, немесе ауада олардың шоғырлануы өртке қауіпті деңгейіне жеткіліксіз болуына байланысты. Пайдалану шарттары бойынша ауада олардың құрамы жарылыс қауіпі бар шоғырлануға (мысалы, аз шаң-тозаңданған үй-жайлар) жетпейтіндіктен. П-IIa класты үй-жайлар. Оларға қатты немесе талшықты жанғыш заттары бар өндірістік жəне қоймалық үй-жайлар жатады, бұл ретте П-II класы үшін жоғарыда аталған белгілер жоқ. П-III класты қондырғылар. Оларға булардың тұтану температурасы 45° С жоғары жанғыш сұйықтықтарды қолданатын немесе сақтайтын сыртқы қондырғылар жатады. Өрт кезінде оттың бір ғимараттан екіншісіне бұрылуын болдырмау үшін жобалау жəне құрылыс кезінде олардың арасында ені кемінде 10 ... 20 м өртке қарсы жыралар көзделеді. Электр жабдықтарының конструкциясын таңдау үй-жайдың өрт қауіптілігіне байланысты ЭҚЕ белгілеген оның сыныптамасына сəйкес жүзеге асырылады: айналмалы жəне ток өткізетін бөліктерге кездейсоқ жанасудан сақтау үшін, сондай-ақ оларға бөгде денелердің түсуін болдырмау үшін арнайы құрылғылары жоқ ашық жабдық; айналмалы жəне ток өткізетін бөліктерге кездейсоқ жанасудан сақтау үшін, сондай-ақ оларға бөгде заттардың түсуін болдырмау үшін құрылғылары бар қорғалған жабдық; айналмалы жəне ток өткізетін бөліктерге кездейсоқ жанасудан; оның ішкі бөліктерін тіктеп түсетін тамшылардың түсуінен сақтау үшін құрылғылары бар тамшылап қорғалған жабдық; кез келген жағынан тігінен 45° бұрышпен құлайтын су бүріккіштерінің оның ішіне түсуінен сақтау үшін құрылғылары бар шашырандыдан қорғалған жабдық; ішкі қуысы сыртқы ортадан оның ішкі бөліктерін шаңның түсуінен қорғайтын қабықпен бөлінген жабық жабдық; үрленетін жабдық оның сыртқы бөлігін үрлеу үшін желдеткіш құрылғысымен жабдықталған; оның ішкі бөліктерін ауамен суыту мүмкіндігі бар үрленетін шашыратқышты жабдық; жұқа дисперсті шаңның ішіне енуіне жол бермейтіндей етіп тығыздалған қабығы бар шаң өткізбейтін жабдық; барлық қалыпты ұшқындау бөліктері майға батырылған май толтырылған жабдық, бұл бөліктердің қоршаған ауамен жанасу мүмкіндігі болмайтындай етіп осы бөліктердің майға тиелуі мүмкін.[12] жүктеу/скачать 7,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|