Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

52
Міне
осылайша
, 
дəрменсіздік
– 
төлем
қабілетсіздігіне
қарағанда
, 
борышкердің
төлем
қабілетсіздігінің
тұрақтырақ
нысаны
.
3.1.2. 
Заңды
 
тұлғалардың
 
банкроттығы
Банкроттық
 –
борышкердің
сот
шешімімен
танылған
оны
тара
-
туға
негіз
болатын
дəрменсіздігі
. 
Дəрменсіздік
ретінде
ақшалай
міндеттемелер
бойынша
кредиторлардың
талабын
толық
көлемде
қанағаттандыруға
, 
еңбек
шарты
бойынша
жұмыс
істейтін
тұлғалармен
еңбекақы
төлеу
бойынша
есеп
айырысуды
жүргізуге
, 
салық
жəне
бюд
-
жетке
төленетін
басқа
да
міндетті
төлемдерді
, 
мемлекеттік
əлеуметтік
сақтандыру
қорына
əлеуметтік
аударымдарды
, 
сондай
-
ақ
міндетті
зейнетақы
жарналарын
төлеуді
қамтамасыз
етуге
борышкердің
сот
белгілеген
қабілетсіздігі
танылады
. 
Соттың
борышкерд
i 
банкрот
деп
тану
жəне
конкурстық
i
с
жүрг
i
зуд
i 
қозғау
туралы
шеш
i
м
i 
мынадай
жағдайларда
:
- i
с
қозғалған
кезден
бастап
ек
i 
айдан
аспайтын
мерз
i
мде
сот
-
тың
i
ст
i 
қарауы
барысында
борышкер
өз
i
н
i
ң
қаб
i
летт
i
л
i
г
i
н
дəлелдей
алмағанда
;
- i
с
қозғалған
кезден
бастап
отыз
күннен
аспайтын
мерз
i
мде
, 
оның
дəрменсіздігін
растайтын
құжаттарды
қоса
борышкерд
i
ң
өз
жа
-
уабында
дəрменс
i
зд
i
г
i
н
мойындағанда
;
- i
с
қозғалған
кезден
бастап
он
күннен
аспайтын
мерз
i
мде
, 
оның
дəрменсіздігін
растайтын
құжаттарды
қоса
борышкер
өз
i
н
банкрот
деп
тану
туралы
арыз
бергенде
;
-
кредиторлар
комитет
i
н
i
ң
бас
тарту
туралы
шеш
i
м
i 
алынған
кез
-
ден
бастап
бес
күннен
аспайтын
мерз
i
мде
, 
кредиторлар
комитет
i 
бо
-
рышкерге
оңалту
рəс
i
мдер
i
н
қолданудан
бас
тартқанда
;
-
банкроттық
туралы
i
с
бойынша
i
с
жүрг
i
зу
жаңғыртылған
күннен
бастап
он
күннен
аспайтын
мерз
i
мде
оңалтуды
басқарушы
оңалту
рəс
i
мдер
i
н
i
ң
сəтс
i
з
өтк
i
з
i
лген
i 
туралы
уəкілетті
органның
қорытындысымен
сотқа
жазбаша
жүг
i
нгенде
;
-
Банкроттық
туралы
i
с
бойынша
i
с
қозғаудан
борышкер
ай
-
тарлықтай
зардаптар
шегеді
. 
Атап
айтқанда
, 
-
заңды
тұлғаның
барлық
органдары
борышкерд
i
ң
мүлк
i
не
бил
i
к
ету
құқығынан
айырылады
;
-
соттардың
бұрын
қабылдаған
шеш
i
мдер
i
н
орындау
тоқтатыла
тұрады
;
-
кредиторлардың
, 
салық
органы
мен
салық
жəне
бюджет
-

53
ке
төленетін
басқа
да
міндетті
төлемдер
жөніндегі
өзге
де
уəкі
-
летті
мемлекеттік
органның
талаптары
, 
соның
i
ш
i
нде
даусыз
(
акцептіс
i
з
) 
тəрт
i
ппен
қанағаттандырылуға
ти
i
ст
i 
талаптары
бойын
-
ша
борышкерд
i
ң
банк
шотынан
ақша
өнд
i
р
i
п
алуға
, 
сондай
-
ақ
борышкерд
i
ң
мүлк
i
нен
өнд
i
р
i
п
алуға
жол
бер
i
лмейд
i;
-
кредиторлардың
борышкерге
қоятын
кез
келген
талаптары
банкроттық
рəс
i
мдер
i 
шег
i
нде
ғана
қойылуы
мүмк
i
н
;
-
борышкердің
лауазымды
адамдарына
акцияларды
, 
борышкерд
i
ң
мүлк
i
ндег
i 
үлестерд
i 
иел
i
ктен
айыруға
тыйым
салынады
.
Борышкер
мүлкінің
сақталуын
қамтамасыз
ету
, 
əдейі
жəне
жалған
банкроттық
белгілерінің
бар
екенін
анықтау
, 
қаржылық
жағдайына
талдау
жүргізу
, 
борышқордың
төлем
қабілеттілігінің
қалпына
келтірілуін
немесе
келтірілмеуін
жəне
несие
берушілердің
алдындағы
міндеттемелерді
орындаудан
жалтару
жөніндегі
əрекеттерді
(
əре
-
кетсіздіктерді
) 
айқындау
, 
борышқордың
қаржылық
-
шаруашылық
қызметінің
жағдайына
несие
берушілер
тарапынан
бақылауды
жəне
олардың
қайта
құрылуын
жүргізуі
, 
басты
құралдарды
иеліктен
шығару
, 
мүлікті
кепілге
немесе
жалға
беру
мəмілелеріне
, 
сондай
-
ақ
нарықтық
бағасынан
анағұрлым
төмен
бағадағы
не
орындалуы
борышқорға
залал
келтіруі
мүмкін
өзге
де
мəмілелердің
жасалуына
бақылау
жасау
мақсатында
борышқорға
сыртқы
байқау
белгіленуі
мүмкін
. 
Төлем
қабілеті
жоқ
борышкерге
оның
таратылуына
жол
бермеу
мақсатында
төлем
қабілетін
қалпына
келтіруге
бағытталған
, 
оңалту
рəсімі
қолданылуы
мүмкін
. 
Ол
тек
сот
шешімі
бойынша
несие
берушілер
комитеті
мен
уəкілетті
орган
келісімімен
жүзеге
асырылады
. 
Оңалту
шараларына
кез
келген
ұйымдық
-
шаруашылық
, 
техникалық
, 
қаржы
-
экономикалық
, 
құқықтық
жəне
Қазақстан
Республикасының
заңнамасына
қайшы
келмейт
i
н
, 
дəрменс
i
з
борышкерд
i 
таратуға
жол
бермеуге
бағытталған
өзге
де
шаралар
, 
сондай
-
ақ
осындай
шаралар
кешен
i, 
атап
айтқанда
, 
санация
, 
мүл
i
кт
i (
активтерд
i) 
сауда
-
саттық
жүрг
i
зу
арқылы
сату
, 
борышкерд
i
ң
талап
ету
құқықтарына
кеңш
i
л
i
к
жасау
, 
борышты
акцияға
айырбастау
, 
б
i
т
i
мгерш
i
л
i
к
келісім
жасау
кіруі
мүмкін
. 
Борышкер
жөн
i
нде
оңалту
рəс
i
м
i
н
қолдануға
оның
тара
-
тылуына
жол
бермеу
мақсатында
төлем
қаб
i
лет
i
н
қалпына
келт
i
руд
i
ң
нақты
мүмк
i
нд
i
г
i
н
i
ң
болуы
нег
i
з
болып
табылады
. 
Борышкерд
i
ң
төлем
қаб
i
лет
i
н
қалпына
келт
i
руд
i
ң
нақты
мүмк
i
нд
i
г
i 
ти
i
ст
i 
шарт
-
тармен
, 
есептермен
, 
экономикалық
нег
i
здемелермен
жəне
басқа
да
құжаттармен
, 
егер
борышкерге
қатысты
сырттай
байқау
рəсімі
енгізілсе
, 
сырттай
байқау
əкімшісінің
төлем
қабілетін
қалпына
келтіру
мүмкіндігі
туралы
қорытындысымен
расталады
.

54
Борышкер
жөн
i
нде
оңалту
рəс
i
м
i
н
жүзеге
асыру
кезең
i
нде
заңды
тұлғаның
барлық
органдарының
мүл
i
к
пен
i
с
басқару
жөн
i
ндег
i 
өк
i
летт
i
г
i 
өз
i
не
ауысатын
оңалтуды
басқарушы
тағайындалады
. 
Оңалту
рəсімі
енгізілген
кезден
бастап
борышкер
берешегінің
барлық
түрі
бойынша
тұрақсыздық
төлемін
(
өсімпұлдарды
, 
айыппұлдарды
), 
сондай
-
ақ
алынған
кредиттер
бойынша
сыйақыларды
есептеу
тоқтатылады
. 
Оңалту
рəсімдерін
жүзеге
асыру
мерзімі
3 
жылдан
аспуы
тиіс
. 
Оңалту
рəсімі
сəтті
аяқталған
ретте
сот
борышқордың
банкроттығы
туралы
іс
жөніндегі
өндірісті
қысқарту
туралы
ұйғарым
шығарады
. 
Егер
оңалту
рəс
i
м
i
н
i
ң
мақсатына
қол
жетк
i
зу
мүмк
i
н
бол
-
маса
, 
іс
жөніндегі
өндіріс
конкурстық
өндіріс
сатысына
ауысады
. 
Конкурстық
өндіріс
барысында
банкрот
болған
борышкер
мүлігінен
конкурстық
массаны
ұйымдастырып
, 
несие
берушілердің
талаптарын
қанағаттандырады
, 
кəсіпорынның
таратылуын
жүзеге
асырады
. 
Сот
, 
кредиторлар
комитет
i, 
банкрот
, 
конкурстық
басқарушы
уəк
i
летт
i 
ор
-
ган
жəне
басқа
да
мүддел
i 
адамдар
конкурс
жүрг
i
зуге
қатысушылар
болып
табылады
. 
Конкурстық
басқарушы
жалпылай
алғанда
, 
тара
-
ту
комиссиясының
міндеттеріне
ұқсас
өкілеттіктерді
жүзеге
асыра
-
ды
. 
Сонымен
қатар
, 
оның
бірқатар
өкілеттіктері
арнайы
сипатқа
ие
. 
Атап
айтқанда
, 
ол
борышқордың
несие
берушілердің
алдындағы
жауапкершіліктен
жалтару
жəне
олардың
мүдделеріне
залал
келтіру
мақсатында
жасаған
мəмілелерін
сотта
даулайды
, 
ұйымды
банкрот
-
тық
жағдайына
жеткізген
тұлғаларды
айқындайды
, 
конкурстық
масса
-
ны
өткізу
жоспарын
əзірлейді
. 
Несие
берушілерде
банкроттық
ісінде
белсенді
орын
алады
. 
Борышкерге
өз
талаптарын
несие
берушілер
бұқаралық
ақпараттық
құралдарында
жарияланған
күннен
бастап
екі
ай
ішінде
қоюы
тиіс
.
Қолданыстағы
заңнамада
банкроттықтың
бірқатар
арнайы
рəсімдері
қарастырылады
: 
оңайлатылған
рəсімдері
, 
дəрмен
-
сіз
борышқорды
соттан
тыс
тарату
, 
негізді
құраушы
басты
кəсі
-
порындардың
банкроттығы
.
Банкроттықты
болжаудың
құқықтық
қырлары
. 
Банкроттық
болуы
аса
қаланбайтын
рəсімдер
болып
табылады
. 
Сондықтан
да
болуы
ерекше
белгілермен
сипатталады
жəне
банкроттықты
болдырмау
үшін
осы
ерекше
, 
арнайы
белгілері
ескерілуі
тиіс
. 
Оларға
төмендегілер
жа
-
тады
:
а
) 
өндірістің
қызметінде
созылмалы
үзілістер
(
тұрып
қалу
, 
жұмыс
істемеу
);
б
) 
өз
қаражатының
үнемі
жетіспеуі
жəне
мерзімі
өтіп
кеткен
міндеттерді
өтей
алмаушылығы
;

55
в
) 
шұғыл
түрде
несиелік
қарыздары
өсуі
;
г
) 
тұрақты
қызметті
сақтау
мақсатында
қысқа
мерзімді
қарыздар
алу
қажеттілігінің
өсуі
;
д
) 
дебиторлық
қарыздардың
жоғары
үлес
салмағы
е
) 
несиені
өтеуге
төмен
индекс
(
низкий
индекс
кредитоспособно
-
сти
)
ж
) 
пайдалы
əрісптестері
мен
тапсырыс
берушілерін
жоғалту
з
) 
кəсіпорынның
нарықтық
құны
төмендеуі
и
) 
жетекші
жəне
тəжірибелі
мамандардың
кетуі

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: