Қазақстан республикасы білім және ғылым

Зат есімнің нeгізгі суффикстері

жүктеу/скачать 1,04 Mb. бет 41/44 Дата 06.02.2022 өлшемі 1,04 Mb. #80043 түрі Сабақ

Бұл бет үшін навигация:

• Жаттығулар: 1. Зат есімне н ж ұ рнақтарын бөлі n алып , ма ғ ынасын түсіндіріңіздер
• 6. Терминдердің мағынасы ме н терминоэлеме н ттерін анық т аңыздар
• 7. Төме н дe г і сөздерге термин құраңдар

Зат есімнің нeгізгі суффикстері Суффикстер мағынасы Мысалдар -іn-а 1) ғылымдар атауы; 2) омыртқасыздар отрядының атаулары Doctrina – ғылымтану; medicina – дәрігерлік ету; polymastigina-Көпқылшықтылар -іn-і Braconini – шабандоздар -in-um Дәрі атауларында Penicillinum - пенициллин -ari-um Қойма, сақтайтын жер vivarium - жануарларды ұстайтын жер -ment-um Ic нәтижесі, зат linimentum – сұйық сүртпе май; instrumentum – құрал-сайман -ul-; -cul-; -ol- Көлемін азайтып, кішірейтіп көрсету, дәрі атаулары tuberculum –төмпешік; pilula – пилюля; Validolum – Валидол -it-is қабыну (грек сөздерінде) hepatitis - гепатит, бауыр қабынуы -oma ісік (грек сөздерінде) osteoma – сүйек ісігі -id- Оттeгісіз қышқылдар тұздарының анионы Chloridum - хлорид -as- (-atis) -is ( -itis) Құрамында оттeгі бар қышқылдар тұздарының анионы nitras, atis - нитрат nitris. itis – нитрит -ur- Іс - әрекет немесе нәтиже fractura- сынық; scriptura - жазу -or Физикалық күй odor - вкус; sapor - запах; color - цвет; stupor - есеңгіреу, қалшылдау -tor әрекет етуші адам, зат doctor - оқытушы; scriptor - жазушы ti-o, -io- Іс-әрекет немесе нәтиже incisio - кесу: lectio - оқу -tudo –tas Күй libertas - бостандық Сын есімнің нeгізгі суффикстері Суффикстер мағынасы Мысалдар -ace- (us, a, um) -е- (us, a, um) – асе - (-ае) –е - (-ае) 1) құрамы, тeгі бойынша заттың сыны 2) заттың түсін айғақтайды 3) ботаникада тұқымдас атауын білдіреді chartaceus, a, um - қағаздан; amylaceus, a, um - крахмалды; osseus, a, um - сүйекті; membranaceus, a, um - жарғақты; argillaceus, a, um - саз-сары; argenteus, a, um - ақ күмістей; Violaceae - көкгүлділер; -OS- (us, a, um) 1) өсімдік атауларының сыртқы түрін не орнын білдіреді 2) мөлшерінің көп болуы Betula verrucosa - Сүйелді аққайың; vitaminosus - дәруменге бай -(on) –eae ботаникада класстар атаулары Monocotyledoneae - Бірбөліктілер Dicotyledoneae - Екібөліктілер -ide-, -oide- (от греч. eidos видный) (-ае) 1) зоологияда тұқымдастар атауларында 3) ұқсағыштығын білдіреді Alaudidae - бозторғай тұқымдастар; rhomboideus – ромб тәрізділер -i-(us, a, um) -ic- (us, a, um) -in- (us, a, um) Заттың сапасын, тәуелділігін көрсетеді patrius - әкелік; cephalicus - басқа тәуелді; caninus - иттік -at- (us, a, um) -it-(us, a, um) -ut-(us, a, um) Көрінісін айқындайды barbatus - сақалды; auritus -құлақты; nasutus - мұрынды -iv-(us, a, um) Қасиетін анықтайды corrosivum - үгітіп, күйдіріп, жеп жіберуші -alis (-ales) -aris (-ares) 1) орын және уақытты 2) ботаникада өсімдіктер ретін анықтайды vernalis - көктемгі; polaris -полярлы; orientalis — шығыстық; frontalis - маңдайлы; Polygonales - қарақұмық гүлділер -bilis (-His) Қабілетін айқындайды vegetabilis, e - өсімдік тектес; fragilis, e - сынғыш -ensis (-iensis) Географиялық орнына тәуелділігін білдіреді canadensis, е - канадалық -esc (-ens) -ntis ¥қсастығын, сапасын білдіреді Sorbus lutescens - сарғыш шетен; Жаттығулар: 1. Зат есімнен жұрнақтарын бөліn алып, мағынасын түсіндіріңіздер: cellula, ае, f; auriculla, ае, f; fossula, ае, f; ventriculus, і, m; capitulum, і, n; vesicula, ае, f. 2. -ul, -cul, -ol жұрнақтарын пайдаланыn, кішірейтілген зат есімдер құраn, аударыңыздар: fovea, ае, f area, ае, f pars, partis, f auris, is, f cella, ае, f vesica, ае,f. 3. Етістіктің - tor, -sor жұрнақтарымен анатомиялық термин құраңыздар: abduco, хі, ctum, ere - алыстату; adduco, xi, ctum, ere - жақындату; roto, avi, atum, are - айналдыру; levo, avi, atum, are - көтеру. 4. Терминдердің мағынасы мен терминоэлементтерін анықтаңыздар: ascomycetes, Nematodes, chronobiologia, cyanida, allochoria, zoochorus, cryophyta, coenogenesis, coenobiosis, gonocytus, sporogonia, helminthosis, hystolysis, histogenesis, metamerium, pachycarpus, Pantopoda, lipida, hydrophobus, haploidum, Lilitiae, xiphoideus, pseudogamia, rhynchophyllus, saprophyton, scleroblasti, orthognatismus, stenocarpus, schizogonia, schistosoma, thermotaxis, Heterotricha, Trichocephalus, zoophilia. 5. Жетnей тұрған терминоэлементтерін табыңыздар: бірдей жағдайда мекендейтін жануарлар жиынтығы zoo... ; төмен температурада өмір сүре алатын ...philus; тұқым немесе споралардың құстардың көмeгімен таралуы oritho... ; споратүзетіндердің көбею процессі sporo... ; жалпақ құрттар plat... ; жануарлардың құрылысы ұқсас дене бөлшектерін бөлшектеу meta... ; тамақ талғамайтын ...phagus; қатты жапырақты ...phyllus; сүт қоректілердің қан тамырларында мекендейтін паразитарлық құрттар ...soma; шіріген өлекселермен қоректенетін организмдер ...phagus; өңештің жіңішкеруі esophago... ; ет ұлпаларының тығыздалуы mуо...; жалған жидек ...bасса; ағза ұлпаларының бұзылуы ...lysis; жақауыздылар ...stomata; жалғанаяқтылар ...podium; қысқарған жақ brachy... ; дененің вертикалді жағдайда болуы ortho... ; малдан адамға жұғатын ауру ...nosis; дененің әр түрлі бөліктерінің құрылысының вариацияларын зерттейтін антропология бөлімі ...logia; бірге өмір сүретін микроорганизмдер шоғыры ...bium. 6. Терминдердің мағынасы мен терминоэлементтерін анықтаңыздар cystalgia, odontometria, colonoscopia, lipuria, rhinopathia, odontalgia, pyuria, hydraemia, arthropathia, gastrorrhagia, angialgia, cephalalgia, enteropathia, haematuria, haemorrhagia, hydrocephalia, amastia, nephropathia, nyctalgia, spondylodynia, hyposialia, brachialgia, leucocyturia, osteopathia, mastodynia, hypernatriaemia, rhinorrhoea, hypalgia, thoracodynia, hyperaemia 7. Төмендeгі сөздерге термин құраңдар: асқазан ауруы; қуыққа зәрдің түспеуі; қанда мочевина мен азот қалдықтарының болуы; буын ауруларының жалпы атаулары; жатырдан қан кету; лимфаның (lymph-) дене қуысына не сыртына кетуі; буын қуысын қарайтын эндоскоп; өсу аномалиясы: сүт безінің болмауы; түнде пайда болатын ауруды сезіну; тік ішектeгі ауру; сілекейдің бөлінбеуі; жүрек тұсындағы ауруды сезіну; зәр шығару қызметінің жалпы аталуы; натрийдің қанда көп мөлшерде болуы; бүйрек ауруының атауы; асқазаннан қан кету; ішек ауруының жалпы атауы; бас ауру; жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу: