Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің бұйрығы 2013 жылғы 21 қаңтар №23-ө-м Астана қаласы

қолмен немесе машинамен ою жолымен шрифтер мен оюлардың 16 тармақты және литерден жоғары болатты пуансондарын, түпнұсқаға қарсы өлшемдерді өзгертіп және өзгертпей суреттер мен фотокескіндерді жасау.Фотокескіндерін суреттеу;

ойма машиналарын азайтудың берілген коэффициентіне орнату;

пуансондарды қолмен және термиялық өңдеу;

микроскопты пайдалана отырып, пуансондар мен матрицаларын сапасын тексеру;

кескіштерді қайрау және ойма құралдарын дайындау;

ойма машиналарын тазалау және майлау;

гальванопластикалық тәсілдермен матрицаларды дайындау үшін 16 және одан жоғары тармақтарда шрифттер мен оюларды типографтық қорытпалардан жасалған пластинада ою;

гартты литерлерде акценттерді дәнекерлеу және ою;

ілгекпен пуансондар мен нөмірлеу доңғалақтарының цифрлерін түзету;

қолмен шрифтердің латунды, мыс және қалайы шаблондарды, орыс және латын графикаларының негізінде жасалған алфавитті, сондай-ақ пуансондар мен матрицалар дайындауға арналған оюларды жасау;

контур ұяшығын болат шпилькамен қыздыру жолымен пластинаға суреттерді ауыстыру;

контурды суреттеу;

ұяшықты аралау және шаблондар контурын надфильдермен егеу;

ұяшық тесіктерін бұрғылау;

металл пластиналарды өлшеу және жапсыру.

782. Білуге тиіс:

типографтық шрифтерге қойылатын мемлекеттік стандарттар;

өлшеудің типографтық жүйесі;

шрифтерді құрастыру ережесі;

қарындашпен және сиямен салу және сызу ережесі;

пуансондар мен матрицаларды дайындау технологиясы және оларға қойылатын техникалық талаптар;

болат маркасы, термиялық өңдеу технологиясы;

ойма машиналарын реттеу тәсілдері;

қолданылатын құралдар мен аспаптарды пайдалану ережесі.
Параграф 2. Шрифті оюшы, 5-разряд
783. Жұмыс сипаттамасы:

қолмен немесе машинамен ою жолымен шрифтер мен оюлардың 10-нан 14 тармаққа дейін болатты пуансондарын жасау;

гальванопластикалық тәсілдермен матрицаларды дайындау үшін 16 және одан жоғары тармақтарда шрифттер мен оюларды типографтық қорытпалардан жасалған пластинада ою;

қолмен ерекше графикалық формадағы (армян, хинди және тағы баска).шрифтердің латунды, мыс және қалайы шаблондарын жасау.

784. Білуге тиіс:

ерекше графикалық формадағы шрифтердің түрлері;

пуансондарға қойылатын техникалық талаптар.
Параграф 3. Шрифті оюшы, 6-разряд
785. Жұмыс сипаттамасы:

қол немесе машиналы оймалау жолымен шрифттердің болат пуансондарын және 5-тен 9-ға дейінгі тармақтар кеглдерінің оюларын, сондай-ақ барлық кеглдердің ерекше графикалық формалы шрифтерін, гербті мөрлер мен нөмірлеу доңғалақтарын жасау;

ойма машиналарына арналған пантографты және әр түрлі фрезаларды есептеу;

ойма машиналарын баптау.

786. Білуге тиіс:

арнайы мақсаттағы шрифттерге арналған пуансондарға қойылатын техникалық талаптар;

ойма машиналарын реттеу тәсілдері.
101. Шрифт өнімдерін жинақтаушы
Параграф 1. Шрифт өнімдерін жинақтаушы, 1-разряд
787. Жұмыс сипаттамасы:

бос материалды және сызғыштарды түрлері және өлшемдері бойынша жинақтау және оларды буып-түю.

788. Білуге тиіс:

бос материал мен сызғыштардың түрлері мен өлшемдері және міндеті;

жинақтау, буып-түю және будаларды таңбалау тәсілдері.
Параграф 2. Шрифт өнімдерін жинақтаушы, 2-й разряд
789. Жұмыс сипаттамасы:

бекітілген мемлекеттік стандарттар мен жинақтау таблицаларына сәйкес орыс және латын графикасы негіздерінің негізгі сызбаларының 16 тармағынан жоғары кеглдің типографтық шрифттерін жинақтау;

жинақталған өнімді буып-түю;

будаларды буып-түю;

тапсырыстарға сәйкес шрифттер мен басқа теру материалдарын іріктеу.

790. Білуге тиіс:

өлшеудің типографты жүйесі;

орыс және латын графикасы негізіндегі алфавит шрифттерінің түрлері;

типографты шрифттерге қойылатын мемлекеттік стандарттар;

сызғыштар мен бос материалдардың түрлері;

шрифт өнімдерін жинақтау үшін гранкаларды таратып салу тәртібі;

шрифті жинақтау тәсілдері;

жинақтау кестелері;

будаға буып-түю және таңбалау тәсілдері;

тапсырыстарды рәсімдеу бойынша құжаттамаларды жүргізу ережесі.
Параграф 3. Шрифт өнімдерін жинақтаушы, 3-разряд
791. Жұмыс сипаттамасы:

бекітілген мемлекеттік стандарттар мен жинақтау таблицаларына сәйкес әр түрлі графика негіздерінің 16 тармағына дейін кез келген күрделі кеглде типографтық шрифтерді жинақтау.

792. Білуге тиіс:

ерекше графикалық формадағы шрифтердің түрлері.

латун сызғыштарын ажарлау және түзету;

сызғыштарды, шпондар мен шпацияларды шабу.

794. Білуге тиіс:

сызғыштардың, шпондар мен шпациялардың міндеті және мемлекеттік стандарттары;

өлшеудің типографиялық жүйесі;

қолданылатын кескіш және өлшегіш құралдар мен аспаптарды пайдалану ережесі.
Параграф 2. Шрифт өнімдерін өңдеуші, 3-разряд
795. Жұмыс сипаттамасы:

латун сызғыштарын созғылау;

жүйелі тексере отырып, сызғыштарды аралау;

сызғыштарды жетектеу және сүргілеу;

гарт сызғыштарын сүргілеу және тарту;

барлық кеглді қолжазба шрифтін өңдеу;

кескіштерді қайрау, пайдаланылатын станоктарды реттеу, тазалау және майлау.

796. Білуге тиіс:

қолжазба шрифттің мемлекеттік стандарттары;

сызғыштар мен қолжазба шрифтіне қойылатын техникалық шарттары;

сызғыштарды жетектеу ережесі;

кескіштерді қайрау және пайдаланылатын станоктарды реттеу тәсілдері.

өңдеу станоктарында төгуден кейін және қолмен орыс және латын графикасы негізіндегі шрифтердің барлық кеглдерін, әшекейлер мен оюларды өңдеу;

ұзындықты кесу, шрифтерді ажарлау және есептеу.

798. Білуге тиіс:

типографтышрифтердің мемлекеттік стандарттары мен қойылатын техникалық шарттарды;

шрифтерді жетектеу ережесі;

гарт металлдың құрамы мен қасиеті.
Параграф 4. Шрифт өнімдерін өңдеуші, 5-разряд
799. Жұмыс сипаттамасы:

өңдеу станоктарында және қолмен төгуден кейін ерекше графика формасындағы шрифтерді(армян, хинди және тағы баска), сериялық оюларды өңдеу.

800. Білуге тиіс:

ерекше графика формасындағы шрифтердің түрлері;

оюдың суреттері және оларға қойылатын техникалық талаптарды.
103. Ағаш шрифті кесуші
Параграф 1. Ағаш шрифті кесуші, 1-разряд
801. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі графика негізіндегі ағаш шрифттерді және гарнитураларды, оюлар мен әшекейлерді өңдеу бойынша жекелеген операцияларды орындау;

шрифті сіңдіру және сүрту;

болванкаларды сұрыптау.

802. Білуге тиіс:

шрифт өнімін жасауға қолданылатын ағаштардың тұқымы;

сіңдіретін құрам компоненттерінің мөлшерін;

шрифт кеглдері;

сүртуге арналған аспаптардың құрылғысы.
Параграф 2. Ағаш шрифті кесуші, 2-разряд
803. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі графикалық негіздегі ағаш шрифттер мен гарнитураларды, сондай-ақ оюлар мен әшекейлерді жасау жөніндегі жекелеген операцияларды орындау.

804. Білуге тиіс:

гарнитураларды сызу;

өлшеудің типографты жүйесі;

ағаш шрифттерінде бар ағаш ақауларының түрлері;

шрифт ақауының түрлері;

литер ұяшығын құрастыру ережесі;

литер ұяшығын өлшеуге арналған шаблондарды жасау тәсілдері;

суреттер мен орнаменттерді кесу тәсілдері;

қолданылатын құралды пайдалану ережесі;

шыны қағаздың сорттары;

ажарлау станогының құрылғысы.

805. Жұмыс үлгілері:

1) дайындамалар – литер очкосы контурының шаблондары бойынша белгілеу;

2) шрифт – литер очкосы контурының өңдеу, егелеу, түзету және надфильмен тазалау; литерлерді кеглдері, мемлекеттік стандарты, алфавиті және тілі бойынша бөлшектеу және таратып салу; ажарлағыш станокта ұяшықты ажарлау.

әр түрлі графикалық негіздегі ағаш шрифттер мен гарнитураларды, сондай-ақ оюлар мен әшекейлерді жасау жөніндегі жекелеген күрделі операцияларды орындау;

штампылау престе пуансондарды орнату және ауыстыру;

штамп престері мен циркульді араларды реттеу, тазалау және майлау.

807. Білуге тиіс:

ағаштан жасалған шрифт өніміне қойылатын техникалық шарттар;

бұрыштарды штампылауға арналған пуансондар;

штампылау престерін реттеу тәсілдері;

ағаш шрифттерді аралау үшін араларды қолдану ережесі.

808. Жұмыс үлгілері:

1) шрифт – ұяшықты өлшегеннен кейін шеттерін аралау; акценттер мен сигнатураларды кесу; шетжақтардан және очко жағынан фаскаларды түсіру; дайындамаларды кегл және белгі ені бойынша аралау; белгі бұрыштарын штампылау.
Параграф 4. Ағаш шрифті кесуші, 4-разряд
809. Жұмыс сипаттамасы:

ағаш дайындамаларын және әр түрлі графика негізіндегі шрифтер мен гарнитураларды, оюлар мен әшекейлерді жасау бойынша ерекше күрделі жекелеген операцияларды орындау.

810. Білуге тиіс:

шеткі фрезалар мен көшіру инелерінің типтері;

бұрауға арналған құралды қолдану және ағаш шрифті өңдеу ережесі;

өлшегіш құралды, қайрауға арналған құрылғылар мен аспаптарды қолдану ережесі.

811. Жұмыс үлгілері:

1) шрифт – обзолдарды кесу; белгілердің фрезерленбеген бұрыштарын кесу; литерлердің жақтарын кегл және ені, шетжақтары және ұзындық өлшемінің жазықтығы бойынша фрезерлеу; ойма машиналары мен фрезерлі станоктарда белгінің ұяшығын фрезерлеу.

арнайы престе 16 және жоғары тармақты болат немесе мыс матрицалардың ұяшықтар пуансонмен өрнектеу және матрицаларды түзетуші;

матрицаның жақтарына параллельдікті беру;

ұзындығы бойынша салыстыру және келтіру;

ұяшықтың қисықтығын, салмақ асыруын және дұрыс қалпын тексеру;

гальванопластикалық тәсілмен алынған матрицаларды дәлдеу;

төгетін қол станогында шрифт өнімдерін сынама төгу;

қысымының берілген тереңдігіне арнайы прессті баптау;

кескіштерді ауыстыру және қайрау;

матрицалардың сапасын тексеру.

813. Білуге тиіс:

өлшеудің типографтық жүйесі; шрифт гарнитуралары;

матрицаларды дәлдеуге арналаған құралдар мен құрылғыларды, өлшегіш құралдар мен аспаптарды қолдану ережесі;

матрицаларды дайындау кезінде қолданылатын жабдықтарды реттеу тәсілдері;

матрицаларға қойылатын техникалық талаптар.
Параграф 2. Дәлдеуші, 6-разряд
814. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы престе 16 тармаққа дейін болат немесе мыс кеглдердіңұяшықтарын пуансонмен өрнектеу және матрицаларды дәлдеу;

гальванопластикалық тәсілмен алынған матрицаларды дәлдеу;

төгетін қол станогында шрифт өнімдерін сынама төгу;

қысымының берілген тереңдігіне арнайы прессті баптау;

кескіштерді ауыстыру және қайрау;

матрицалар мен пуансондардың сапасын тексеру.

815. Білуге тиіс:

шрифт құю матрицаларын жасау үшін пуансондарға қойылатын техникалық талаптар;

матрицаларды жасау үшін қолданылатын металдың қасиеті және болат маркасы.