Тоңазытқыш қондырғыларын ұстау тәртібі

Тоңазытқыш қондырғыларына қызмет көрсетуді арнайы дайындықтан өткен адамдар жүзеге асырады. Олардың дербес жұмыс істеуіне рұқсат беру объект бойынша өкіммен жүзеге асырылады.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғыларының машина және аппарат бөлімшелері үй-жайларында кемінде екі хладоагентті булардың газ талдағышы орнатылады, олар ағынды-сорғыш желдеткішпен және компрессорларды ажырату құрылғыларымен бұғатталады.

Хладоагенті (аммиак) бар баллондар арнайы қоймаларда сақталады. Оларды машина бөлімшелерінде сақтауға жол берілмейді.

Хладоагенттері бар коммуникацияларды эвакуациялау дәліздерінде және өтетін жерлерде, сатылы торларда, көтергіш шахталарында орналастыруға, сондай-ақ оларды өрт және жарылыс қауіпті үй-жай арқылы транзиттік төсеуге жол берілмейді.

Машина және аппарат бөлімшелерінің желдеткіш жүйелері басқа үй-жайлардың желдеткіш жүйелерінен оқшауланады.

Аппарат және машина бөлімшелерінің авариялық жарық беруі үнемі жарамды күйде ұсталады.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғыларының машина және аппарат бөлімшелеріндегі жарылыстан қорғалған электр жабдығы техникалық ақаусыз күйде ұсталады.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғыларының машина және аппарат бөлімшелерінің үй-жайларын пайдалану барысында жеңіл лақтырылатын элементтерін (панелдерді, терезелерді, есіктерді) құрылымдардың басқа түрлеріне ауыстыруға жол берілмейді.

Компрессорлар мен газ құбырларының герметикалығына жүйелі бақылау белгіленеді. Газ шығаратыны анықталған жағдайда ақаулығын жою үшін компрессорды тоқтату керек. Компрессордың тығыздағыштары арқылы хладоагенттің шығатыны анықталған жағдайда олар дереу ауыстырылуы тиіс.

Қысымда тұрған жабдықты жөндеуге, жұмыс істеп тұрған компрессорлар мен сорғылардағы тығыздағыштарды толтыруға және тартуға, жүйедегі қысымды төмендетпей (түсірмей) аппараттардағы және құбырлардағы фланецтерді тығыздауға жол берілмейді.

Компрессорлардың барлық үйкелетін бөліктері үнемі майланады.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғыларының машина және аппарат бөлімшелерін алдын ала тексеру кезінде жарылыстан қорғала жасалған кернеулігі 12 Вольттан аспайтын жарық беруге арналған тасымалданатын шамдарды пайдалануға рұқсат етіледі.

Жүйені толтыруды тездету үшін хладоагенттері бар баллондарды жылытуға жол берілмейді. Аммиагы бар баллондар ашық от көздерінен кемінде 10 метр және жылу беру аспаптарынан 5 метр қашықтықта алыс орналастырылады.

Майлау материалдарын компрессорлық үй-жайларда тек саны ауысымдық қажеттіліктен аспайтын жабық металл ыдыста сақтауға рұқсат етіледі.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғыларда компрессорға сұйық хладоагенттің түсу мүмкіндігін болдырмау қажет.

Аппараттардан майды жіберу май жинағышта ерітілген хладоагентті алдына ала сорып алғаннан кейін сол арқылы жүргізіледі.

Май жинағыштан май желдеткіш жұмыс істеп тұрған кезде суы бар ыдысқа жіберіледі.

Аммиакты тоңазытқыш қондырғылардың үй-жайларында ішкі өрт крандары шашыраған суды алуға мүмкіндік беретін шашыратқыш оқпандармен жабдықталады.

Компрессорлық бөлектеу үй-жайларында компрессорлармен құрылымдық немесе технологиялық байланысы жоқ аппараттар мен жабдықтарды орнатуға, сондай-ақ кеңселер мен қоймалар жасауға жол берілмейді.

Құбырларды, бекіту қондырғыларын және басқа жабдықты ашық оттың көмегімен қыздыруға жол берілмейді. Оларды қыздыру үшін ыстық су, бу немесе қыздырылған құм пайдаланылады.

Хладоагенттері бар құбырлар оларда тасымалданатын заттарға байланысты танып ажырату бояуымен және сандық белгілеулермен қамтамасыз етіледі.

Хладоагенттері бар құбырлардың қолданыстағы орналасу сызбасын, сондай-ақ хладоагентті тиісті жоспарды әзірлемей және оны бекітпей өзгертуге жол берілмейді.

Хладоагенттері бар құбырлардың механикалық зақымдалуы мүмкін жерлерге қорғайтын бүркеніштер, торлар, кішкене көпірлер орнатылады.

Хладоагенттері бар құбырлардың жанбайтын жылу оқшаулағышын жанатынға ауыстыруға жол берілмейді.

Тоңазытқыш станциясы кемінде екі шығу жолымен жабдықталады, оның біреуі тікелей сыртқа қарай орнатылады.

Тоңазытқыш станциясының үй-жайлары өздігінен сәл тығыз жабылатын есіктермен жабдықталады.
1.5 Адамдар көп келетін ғимараттардағы өрт кезіндегі құтқару жұмыстарын ұйымдастыру.

Адамдар жаппай көп жиналатын нысан – бір мезгілде жүз және одан көп адамның болуына есептелген сауда, қоғамдық тамақтану, тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындарының, дене шынықтыру-сауықтыру, спорттық, мәдени-ағарту және ойын-сауық ұйымдарының, көңіл көтеру орындарының, барлық көлік түрлері вокзалдарының, ғибадат үйлерінің (құрылыстарының) ғимараты, құрылысы, үй-жайы, сондай-ақ бір мезгілде жиырма бес және одан көп адамның болуына есептелген денсаулық сақтау, білім беру ұйымдарының, қонақ үйлердің ғимараты, құрылысы.

Адамдар көп келетін ғимараттардағы дәліздердің қабат көлемінде бөлмелер арасындағы байланысты қамтамасыз ететін негізгі көлденең коммуникация болып табылады, сонымен қатар бөлмелерден сатыға бару жолдары.

Қозғалыс көп дәліздердің минималды ені 1,5 м (тазалықта) және екінші дәрежелі (ұзындығы 10 м) 1,25 м. Білім беру профилактикалық ғимараттарында дәліздердің ені 2,2 м кем емес. Оқу бөлмелерінің есіктері кіретін дәліздерге ашылатын есіктермен ені 1,8 м кем емес етіп жасалынады.

Адамдар көп келетін ғимараттарда тік коммуникация ретінде баспалдақтар, кезеңді және үзіліссіз қозғалыстағы көтергіштер, ададар және жүк лифттері және экскалаторлар қолданылады.

Адамдардың өліміне немесе есінен тануына әкелетін өртте шынайы жағдайда негізгі факторлар болып табылады: жалынмен тікелей байланыс, жоғары температура, оттегі детіспеушілігі, түтін құрамындағы көмртегі тотығы және басқа улы заттар, механикалық әсер ету. Ең қауіптісі оттегі жетіспеушілігі мен улы заттардың бар болуы, өйткені өлімнің 50-60% тұншығудан және уланудан болады.

Өрт пайда болғаннан бастап 1-2 минут ішінде жабық бөлмелерде оттегі концентрациясы төмендеуі мүмкін. Мысалы, мәжіліс залдарында көрермен залы мен сақынаның көлемі 25000 м³ сәндеу бұйымдары жанған кезде оттегі концентрациясы 2-3 мин ішінде қауіпті шамаға төмендейді.

Өрттерде адам өміріне аса қауіп төндіретін жану өнімдерінің құрамында улы заттар бар түтінді газдар және әртүрлі заттар мен материалдардың бөлінуі. Көміртегі тотығының концентрациясы түтінде 0,05% мөлшерінде адам өміріне қауіпті.

Кейбір жағдайларда түтінді газ құрамында күкірт газы, азот тотығы, күкірт қышқылы және басқа улы заттар болады, олар адам ағзасына аз уақыт әсер еткен кезде (күкірт газы 0,05%; азот тотығы 0,025%; күкірт қышқылы 0,2%) өлімге әкеледі.

Адам өміріне синтетикалық полимерлі материалдардың жануы төтенше жоғары қауіпті.

Қауіпті концентрациялар тіпті термиялық тотығу кезінде және синтетикалық полимерлі материалдардың аз көлемде бұзылуы кезінде де түзіледі.

Осыны ескере отырып, қазіргі кездегі бөлмелердегі синтетикалық полимерлі материалдар 50% жоғары, өрт жағдайында адам үшін олар қандай қауіп төндіретіні белгілі.

Жоғарылатылған қабатты ғимараттарда адам өміріне қауіп төнуі оданда жоғарылайды. Жоғарылатылған қабатты ғимараттарда жану өнімдері ғимараттың қабаттары бойынша 2-3 мин ішінде тарайды. Сол уақытта адамдарды көшіру үшін, тіпті жақсы жағдай кезінде, 1,-15 мин кем емес уақыт керек, кейде оданда көп.

Сонымен қатар адам өміріне жану өнімдерінің жоғары температурасыда қауіпті. Қыздырылған газдар температурасы адам денесінің температурасынан асып кетсе мұндай жағдайда жылу соққысына әкеледі. Температура 42-46^оС жоғарылаған кезде-ақ суыру сезімдері сезіледі. Қоршаған орта температурасы 60-70^оС болғанда адам өміріне қауіпті болып табылады, көбінесе мәнге сәйкес ылғалдылық және ыстық газдарды шығарған кезде, ал температура 100^оС кезінде есінен танады және бірнеше минуттан кейін өлім келеді.

Жоғары температурадан кем емес адам денесінің ашық жерлеріне жылулық сәуле әсері қауіпті болып табылады. Жылуылық сәуленің интенсивтілігі 1,1-1,4 кВт/м² болғанда адамда 42-46^оС температура кезіндегідей әсер тудырады.

Критикалық сәулелену интенсивтілігін 4,2 кВт/м² тең интенсивтілігін санайды. Кестеде уақыт мәліметтері келтірілген, онда адам жылулық сәулесін қолдың қорғалмаған буынымен әртүрлі интенсивті сәулелену кезінде төзе алады.

Адамдарға тағыда үлкен қауіп жалынмен тікелей байланыста төнеді, мысалы, құтқару жолдары отпен кесілген жағдайда. Кейбір жағдайларда өрттің тарау жылдамдығы жоғары болады, бұл кезде өртке шалдыққан адамды құтқару өте қиын немесе арнайы қорғаныссыз құтқару мүмкін емес. Адам үстіндегі киімнің жаныуда аса қауіпті. Егер уақытында киімнен жалынды сөндірмесе адам өлімге әкелетін күйіктер алуы мүмкін.

Өрттегі ең қауіптісі ол үрей, ол көп адамда болатын кенеттен, есепсіз, ұстамсыз қорқыныш әкеледі.

Ол кенеттен қауіп төнгенде пайда болады. Адамдардың есі мен еркі өрт елесімен басылып қалады, содан туындаған жағдайдан тез арада шығу есігін таба алмайды.

Адамдарды құтқару үшін ең алдымен қысқа және қаупсіз жолдар таңдайды.

Адамдарды құтқару әдісі адамдар мен өрт жағдайына байланысты анықталады. Адамдарды құтқарудың негізгі әдістері болып табылатындар:

адамдардың өз бетімен шығуы, адамдарды өрт сөндірушілердің көмегімен шығару;

адамдарды көтеріп шығару;

құтқарушыларды жоғарыдан түсіру.

Көп жағдайларда қауіп төнгенін байқап адамдар бөлмеден өрт бөлімдері келгенге дейін шығады.

Құтқару жолдары қатты түтінденген болса және құтқарушыларға жол белгісіз болса, сонымен бірге құтқарылушылардың жағдайы мен жасы өз беттерімен қауіпті аймақтан шығуларына күмән келтірсе (адамдар қатты қобалжыған болса немесе бұлар балалар, студенттер, аурулар болса), онда құтқарылушыларды шығару ұйымдастырылады.

Адамдарды қауіпті аймақтан көтеріп шығару, түтіннен уланған сәтте, олар өз беттерімен жүре алмаған кезде (есінен танған сәтте оқушыларға, студенттерге және оқытушыларға т.б.) жасалады.

Адамдарды жоғарыдан түсіру құтқару жолдары отпен қиылған жағдайда және басқа әдістерді қолдануға болмаған жағдайда орындалады. Бұл үшін, жоғарыда көрсетілгендей, стационарлы, жылжымалы және тасымалы сатылар, көтергіштер, құтқару жібтері және т.б. құралдар қолданылады.

Кейбір жағдайларда құтқару әдістерін комбинациямен орындайды. Мысалы, өз бетімен анықталған орынға дейін шығу және әрі қарай өрт сөндіруші көмегімен шығу; адамдарды шатырға немесе балконға шығару және тік ұшақтардың, құтқару жібінің, жылжымалы сатының және басқалардың көмегімен төмен түсіру.

Шақыру орынына ӨСБ келісімен объекттің қызмет көрсету қызметкерлерімен байланыс орнатуы керек және жанып жатқан бөлмедегі адамдар саны туралы мәліметтер алуы керек (кейде бұл мәліметтер өрт туралы хабарлаған кезде жеткізіледі), содан кейін түтінденген бөлмелер мен аудиторияларға т.б. жерлерге жақсылап барлау жүргізеді.

Барлау адам өміріне қауіп бар екенін, орналасу орынын анықтайды:

өздігінен қозғалу икемдігін; құтқару жолдары мен әдістерін;

құтқару жұмыстарын жүргізу кезектігін;

құтқару жолдарына от пен түтіннің қауіпін;

адамдарды құтқару үшін күш пен құралдардың жеткіліктігін;

құтқару жұмыстарына қатыстырауға болатын қызмет көрсету қызметкерлерінің барын;

құтқарылған адамдарды орналастыру орынын анықтайды (әсіресе қыс мезгілінде).

Жағдайға байланысты барлау бірнеше бағытта жүргізілуі мүмкін.

Мекемеде адамдарды, оқушылар мен студенттерді бөлмелерде іздеу кезінде дауыстап айғайлау керек. Оқытушылар мен студенттерді өрт кезінде есік, терезе маңынан, дәліздерде, яғни бөлмеден шығу жолдарында іздеу керек. Оқушыларды шалюз-перделер артынан, парталар астынан, столдардың астынан, қызмет көрсету бөлмелерінен іздеу керек.

Бөлмелер тексерісін барлық жағдайларда жүргізеді, оны жанып жатқан ғимаратта адамдар жоқтығына көз жеткізіп толық тексергеннен кейін тоқтатады.

Өртті барлау кезіндегі алынған мәліметтер негізінде ӨСБ адамдарды құтқару бойынша шешім қабылдап қажетті бұйрықтар береді. Бұл кезде әртүрлі мүмкін бөлімдер әрекетінің нұсқалары:

егер өртке жеткілікті күш пен құралдар келсе және құтқару жұмыстарын жүргізу қажетті болса, ӨСБ тез арада адамдарды құтқаруды ұйымдастыруға міндетті. Бұл кезде ӨСБ құтқару жұмыстарын өзі басқаруы керек, сонымен қатар өрт сөндіруді басқаруы керек;

егер адамдарға өрт қауіп төндірсе және құтқару жолдары отпен қиылған болса адамдарды құтқаруды қамтамасыз ету үшін оқпандарды беру міндетті;

егер өртке күш пен құрал жеткілікті келсе және адамдарға тікелей қауіп төнбесе, ал ӨСБ өртті өрт тарау жодарында енгізілген оқпандармен сөндіруге сенімді болса және бұл кезде адамдар үшін қауіпіздік қамтамасыз етілсе, бөлімдердің әрекеті үрейді басуға және бір уақытта өрт сөндіруге бағытталады;

адамдарды құтқару мен өртті сөндіру жұмыстарына бір уақытта күш пен құралдар жеткіліксіз кезде, барлық өрт бөлімдерінен келген жеке құрам құтқару жұмыстарына жіберілуі мүмкін, өртті содан кейін сөндірумен. Бұл жағдайда адамдарды құтқаруды қамтамасыз ету үшін оқпандарды беру міндетті, адамдарға өрт тікелей қауіп төндірген кезде және өрт тарау орындары мүмкін жерлерге.

Практикада өртке қарсы қызметінің бөлімдерінің жұмысы адамдарды құтқару бойынша өрттегі жағдай бойынша басқа әрекеттер нұсқасы қолданылуы мүмкін.

Адамдарды құтқару кезектігі адам санына байланысты емес, ал олардың өміріне қауіптілік дәрежесінен анықталады. Бірінші кезекте адамдарды өте кауіпті жерлерден құтқарады. Қауіптілік дәрежелері бірдей кезінде алдымен балаларды, науқастарды және қарттарды құтқарады.

Құтқару жұмыстарын жргізген кездегі барлық жағдайларда ӨСБ күш пен қралдарды жаю кезінде сонымен бірге жедел жәрдем шақыруы керек. өртке медицина қызметкерлері келгенге дейін алғашқы көмекті жарақаттанғандарға өрт сөндіру бөлімінің жеке құрамы көрсетуі керек.


1.6 Өртте адамдарды құтқару.

Өртте адамдарды құтқарудың әдістері мен жолдары. Өртте адамдарды құтқару жауынгерлiк iс-қимылдардың маңызды түрi болып табылады, қауіпті факторлардың және олардың екiншi рет бiлiнген немесе әсер ету аймағынан адамдарды құтқару шараларының жиынтығы болып табылады.

Үрейді болдырмау әдістері, адамдарды іздеу ерекшеліктері және оларды құтқару. Техника қауіпсіздігі.

Обылыстағы шұжық өндіруші жалғыз өнеркәсіп орны- Семей қаласындағы ірі ет комбинатының тоқталуымен нарықтық бұл нишасы өнімді қарапайым әдіспен, арнайы жабдықталмаған жағдайларда өндіретін, тұтынушылар сұранысын саны жағынан да, сапасы жағынан да қанағаттандырмайтын ұсақ кәсіпкерлермен тола бастады. Кәсіпкерліктің болашағы соңғы өнімді өндіруде жатқанын сезінгеннен кейін қызметтің бұл бағыты келешекте басымдылыққа ие болды. 1996 жылы ғимараттарын жөндеуден өткізіп, бұрынғы ет комбинаттардың қолдануында болған құрал-жабдықтарды сатып алып, құрастырып және оларға мамандарды жұмылдырып, "Айгерім СҮ" Ақ шұжық өнімдерінің өндірісін толығымен игерді. Өндіріс шикізаты: шошқа және ірі-қара мал еті- халық пен шаруа қожалықтарынан сатып алу арқылы дайындалды, материалдар мен қоспалар Ресей мен Қазақстан кәсіпорындарынан сатып алынады.

Кейіннен цех Қазақстан мен Ресейде жасалған сүрлеу және қайнату камераларымен, толтыру машинасымен және басқа қажетті құрылғылармен толықтырылды. Өнім стандарттау комитетімен сертификатталған; тұтынушылар сұранысына ие болады. Шұжық өнімдерінің таратылуы мақсатында Семей, Өскемен және Алматы қалаларында бөлшек сауда және көптеп сату желілері құрылған. Өндіріс көлемі айына 50 тоннаға дейін жеткізілді. Пісірілген және жартылай сүрленген шұжықтың 50-ден астам түрі, деликатестік және ұлттық тағамдардың 15 түрі, сонымен бірге: мал майы, көже-сорпа қоспалары өндіріледі. Алайда мұнымен кәсіпорынның техникалық дамуы тоқтап қалды. Бірінші кезекте тауарлық ет өндіруге, ал содан кейін ғана шұжық өнімдерін өндіруге қалыптасқан комбинат техникалық жағынан қайта құрылымданбады. Физикалық ескірген және моральдық тозған құрал-жабдықтар өнімнің сапасы мен тауарлық түрінің жақсаруын қамтамасыз етуге, ассортиментті кеңейтуге, өнімділікті көтеруге қабілетсіз болып отыр. Фарыш өндіру мен батондарды толтырудың вакуумды технологисын пайдаланатын қазіргі заман машиналарының болмауы өнімнің сақтау уақыты мен тарату уақытын ұзартуға мүмкіндік бермей отыр.

Малды союдан кейін артылып қалған терілер фирманың жаңа бағытын- кейіннен жеке кәсіпорынға айналған тері және тон өнімдерін шығару өндірісі ашылды.

Кәсіпорынның төмендегідей өндіріс қуаттары бар:

1. Негізгі өндірісатік цехтар:

Мал сою және етті бөлшектеу цехі;

Жіліктеу цехі;

Шұжық цехі;

Тері кептіру цехі;

Ет тоңазытқышы;

Дайын өнім тоңазытқышы;

Малды союға дейін ұстау орны;

Сапаны бақылау зертханасы.

2.Қосалқы цехтар мен өндірістік қызметтер:

Механикалық цех;

Гараж;

Әкімшілік-тұрмыстық корпус.

Асхана.

Қолда бар өндіріс қуаттары бір ауысымды 5 тоннаға дейін өнім шығаруға мүмкіндік береді.Алайда, сауда тапсырыстарына бейімделген өндіріс өндіріліп жүрген тауар ассортименті мен сапасының орташа айлық 70 тоннасын ғана шығаруға мүмкіндік ашты.

Шұжық цехіне сиыр, жылқы және шошқа еті сою цехінен жартылай бөлінген күйде немесе тоңазытқыштан суытылып, ерітілген күйде әкелінеді. Мал етін тазартып, семіздігіне байланысты сорттап, өлшейді.

Бөлшектеу – мал еті арнайы бөлшектеу консерінде пышақпен бөлшектенеді. Мал етінің сүрленген өнім өндіруге арналған сан етін, төсін және төс етін бөліп алады, қалған бөліктері жіліктеуге кетеді.

Жіліктеу – мақсаты- етті сүйектен ажырату. Сүйектердің жекелеген түрлері (омыртқа) алынбаған етімен сорпа жиынын, қуырдақ, сүрленген шошқа сүйектерін өндіруге және одан арғы таратылуға бағытталады.

Сұрыптау және сіңірінен айыру – оның мақсаты –сіңірлерді, ірі пленкаларды, шеміршектерді, қан тамырларын және ұсақ сүйектерін бөліп алу. Бұл жұмыстар жалпақ және ұзын дүзі бар арнайы пышақ арқылы қолмен жүргізіледі. Етті қоспалық тамырлары мен майлылығына байланысты сұрыптайды.

Етті тұздау – тұздалуға кететін ет және өнімдері шұжық өнімінің түріне байланысты ұсақталады. Етті инъектер арқылы тұздайды. Сүрленгген қатты шұжықтар мен деликатестер үшін етті 400-600 грамм бөліктермен тұздайды. Тұздау уақыты мен тұз мөлшері –ережелерге сәйкес әр өнім түріне байланысты әр түрлі.

Фарш дайындау – тұздау жұмыстары аяқталғаннан соң, етті екінші қайта куттерде ұсақтайды. Бір еттарту машинасына 10кг ет сияды, тарту жылдамдығы 380 порция/мин.

Термиялық өндеу – шұжық өнімдерін термиялық өндеу жұмысы тұндыру, сүрлеу (өнім түріне байланысты қуыру, қайнату, ыстық және суық сүрлеу), суыту және кептіруден тұрады. Толтырғыштар мен жасанды орамаларды қосу кезінде қайнатылған шұжық, сардельки және сосискаларды тұндырудың қажеті жоқ.

Сүрлеу – температураға байланысты сүрлеудің үш түрін ажыратады:

Қақтау-70-120 С температурада 30-150 мин аралығында қысқа уақыттық сүрлеу (қайнатуға дейін). Ыстық сүрлеу-35-50С температурада 12-48 сағат сүрлеу. Суық сүрлеу-18-22С температурада 2-5 тәулік сүрлеу.

Түтінің әсерінен ылғалдың 10-20%-ға жоғалуы, хлорлы натрий концентрациясының өсуі нәтижесінде сүрленген ет өнімдерінің сақталуы уақытын ұзартуға мүмкіндік болады. Шұжық өнімдерін сүрлеу үшін сүрлеу және жылулық камералар пайдаланылады.

Жылулық өндеу – шикі ет өнімін дайын күйге дейін жеткізу, микро ағзалардың вегативті түрлерінің көпшілігін жою, ферменттерді жұмылдыру, ақуыздарды денатурациялау және ірілендіру, коллаинді желатинге айналдыру. Жылулық өндеуге қайнату мен булау жатады. Қайнату кезінде өнімді суда, сорпада немесе буға толы ауда қыздырады. Термиялық өндеудің ұзақтығы шұжық өнімдерінің әр түріне арналған технологиялық ережелерге сәйкес келуі тиіс.

Шұжықтарды кептіру – бұл процесс ауданы желдету және температуралық, ылғалдық шарттарын бақылау құрылғыларымен жабдықталған камерада жүргізіледі. Кептірудің мақсаты – сақтау кезіндегі шұжықтардың төзімділігін жоғарылату. Кепкен шұжықтарға деген сұраныс кезіндегі шұжықтардың төзімділігін жоғарылату. Кепкен шұжықтарға деген сұраныс жоғары болады, яғни бұл олардың дәмдік ерекшіліктеріәмен және өнімді сақтау жағдайлары болмаған кезде сақтауға деген қажеттілікпен түсіндіріледі.

Өнімді орап, түю – өнім сәйкесінше атауы белгіленген вакуумды немесе аллюминий қаптамаға оралады.

Активтерді талдау кезінде есепті жылда олар қалай жұмсалғандығына және негізгі назар қайсысына аударылғандығын анықтау қажет. Сонымен қатар компанияның өндірістік потенциалының жағдайы, оның негізгі құралдары жайлы мәліметтерді білу маңызды. Ол үшін өндірістік потенциал көлемін анықтап алайық. Оның құнына негізгі құралдардың құны мен өндірістік запастардың, аяқталмаған өндірістің құндары қосылады. Өндірістік потенциал құны 2005 жылдың басына қарай (1-кесте) 19 718 мың теңге, жыл соңында 14 521 мың теңге болды, яғни ол 5 197 мың теңгеге немесе 26,3%-ға қысқарған.
2.1 Ет комбинатының жалпы сипаттамасы.

Ұржар ауданының ет комбинаты Жанай аулының сотүстік шығысында орналасқан . Әкімшілік ғимараты II қабатта , ал ғимараттың I қабатында асхана , киім шешетін бөлмелер , слесерня орналасқан .Ғимарат I өрт төзімділік дәрежесіне жатады, қабырғалары және қалқандары кірпіш, жабындылары темір беттоннан , төбесі жумсақ (руберойдты). Өндірістік ғимарат III өрт төзімділік дірежесіне , қабырғалары және қалқандары кірпіш, жабындысы темірбетонды плита, төбесі асбесті ирек шиферден.

Әкімшілік ғимаратынан 3 шығу жолдары бар, өндірістік ғимаратынан 2 шығу жолы. Жарықтандыруы электрлі , жылытуы КТФ-300 қатты көмірде.

СУ жабдықтауы
Өртке қарсы сумен жабдықтауы ЖШС әкімшілік ғимаратынан 40 м жерде ) сыйымдылығы 100 м³ 2 ( ПВ ) орналасқан.
Адамдарды көшіру:
Бір уақытта ШҚО Уржар ауданындағы ет комбинатында тәулік бойы 30-35 адам болуы мүмкін, шығу жолдары шығу кестесі бойынша жүзеге асырылады.
Заттардың белгілері:

№ п/п	Заттардың белгілері	Атаулары
1.		Өрт сөндіргіштер
2.		Телефон
3.		Шығудың негізгі жолы
4.		Шығудың қосымша жолы

Түнгі уақытта адамдардың ғимаратта қабат бойынша орналасуы:

Мүмкін болатын нұсқаулықтар және өрттің шығуы кезде қабылдаймыз:

1. 
   Мүмкін болатын өрт физика кабинетінде 1-ші қабатта.
   
2. 
   Мүмкін болатын өрт химия кабинетінде 3-қабатта.
   

Ғимараттың сипаттамасы

Нысанның (шаршының метрлері) ортақ ауданы - 26 100 кв.м.3. Барым баста аумақта авто паркинг (парковкалар жердің саны), жеке ғимараттардың және ғимараттардың: автотұрақ автомашинаның 4 бірлігіне, "шваб шұжықтар соң ТОО аумағында бар».

Қоршаудың периметірі бойынша, периметрдің жабдығының күзеттің межелерінің және сырттың телімдерінің, мен нешіншінің аумағымен нысанның периметрі : шектеседі

Қоршау тас-бетонды, 655 метрдің қоршауының созылымдылығы, қоршауының биіктігі2 метр, 1 өткізу бекеті,аумақтан шыңғу 2 қосалқы жолдары бар. Бөлменің саны бас-басы жеке ғимарат және нысанның (бірлік, шаршының метрлері) ғимаратында.

1) Әкімшілік- тұрмыстық корпус, бөлменің санының - 11, ортақ аудан - 313,1 кв.м.

2)Өту бөлімі – общая площадь 25,7 кв.м.

3) Вет. зертхана - 9 кв.м

4) тоназытқыш цех - 1392,9 кв.м.

5) тоназытқыш цехтың кеңсесі ортақ аудан 33,5 кв.м.

6) ескі тоңазытқыштың қоймасы - 835,2 кв.м. ортақ аудан

7) подстанция - 132,3 кв.м.

8) насос - ортақ аудан 60,9 кв.м.

9) ет цех - 1704 кв.м. ортақ аудан

10) қойма - 233,1 кв.м. ортақ аудан

11) мал базасы - 61,2 кв.м. ортақ аудан

12) жироловка - 156,9 кв.м. ортақ аудан
Өндірістік кеңсесі - 11 өндірістік бөлме, ортақ аудан 4644,7 кв.м.

6. ғимараттың есептік сыйымдылығы нысанда (барынша/ең төмен адам)

1)Әкімшілік- тұрмыстық кеңсесі - 156/110 адам

2) Өткізу бөлімінде - 20/14 адам

3 ) Вет.зертхана - 10/5 адам

4) тоназытқыш цех кеңсесі - 16/9 адам

5) Ет цех - 50/70 адам

6) қойма - 116/80 адам

7) мал базасы - 20/12 адам

7. Нысанның жұмыс мерзімі 8-00 18-00 сағатқа дейін

8.Кіру және шыға берістің (соның ішінде қосалқы және апатты шығулардың)әр ғимаратқа жеке-жеке орнатылған
1) Әкімшілік- тұрмыстық кеңсесі - 1 кіру және 1 шығу жолдары бар

2) өткізу бөлімі -2 кіру және 2шығу жолдары бар

3) Вет.зертхана -1 кіру және 1 шығу жолдары бар

4) тоназытқыш цех - 1 кіру және 1 шығу жолдары бар

5) тоназытқыш цехтың кеңсесі - шыға беріс 1 кіре беріс

6) ескі тоңазытқыштың қоймасы - шыға беріс 1 кіре беріс

7) подстанция - 2 кіре беріс/шыға беріс

8) насос - 1 кіре беріс/шыға беріс

9) ет цех - 3 кіре беріс/шыға беріс

10) қойма - 3 кіре беріс/шыға беріс

11) мал базасы - шыға беріс 1 кіре беріс

12) жироловка - шыға беріс 1 кіре беріс/

9. Шығу жолдар саны әкімшілік ғимарат – 1 жол бар, өндірістік ғимарат 4 жолы бар .

3. Қозғалмалы өрт техникасымен өрт сөндіруді ұйымдастыру.

3.1. Өрт дамуының негізгі параметрлерін жобалау. (1-ші нұсқа)

^{Өрт термиялық бөлімде пайда болды, келесі өрттің даму шарттарын қабылдаймыз:}

• 
  ^{сыртқы ауа температурасы + 80;}
  
• 
  ^{әртүрлі қабаттарда адамдар бар;}
  
• 
  ^{өрт тарауының тікелей жылдамдығы л = 2 м/мин;}
  
• 
  ^{өрт бөлімнің ортасында пайда болды.}
  

t_СВ = t_ОБН + t_СООБ + t_{ОБР.ИНФ.} + t_СБ + t_СЛ + t_БР

мұндағы: t_ОБН - өртті табу уақыты, мин.;

t_СООБ – өрт туралы хабарлау уақыты, мин.;

t_{ОБР.ИНФ} – ақпаратты өңдеу уақыты, мин.;

t_СБ – жиналу уақыты (1 мин. деп аламыз);

t_БР – жауынгерлік қанат жаю уақыты, мин.

t_СВ = 3 + 1 + 1 + 1 + 18 + 5 = 29 мин.

_сл^{60 * L}

V_сл.

мұндағы: L - өрт бөлімінен объектке дейінгі арақашықтық, км;

V_сл - ӨА жылдамдығының орташа жылдамдығы, км/сағ;

_сл^{60 *18}мин.

60

2. Өртің еркін даму уақытындағы отпен өтілген жолды анықтаймыз:

мұндағы: ₁ = 10 мин – 0,5V_л жылдамдығымен өрттің тарау уақыты, анықталмаған кестелі көлемінің температуралық режимінен.

_t_СВ -₁ = 15,5 - 10 = 5,5 мин.

Өрттің пайда болу орынынан от барлық жаққа тарады және термиялық бөлім қабырғасына жетті, төмендегі уақыт ішінде:

^а ; ^б ;

0,5V_л 0,5V_л

мұндағы: а – термия бөлім ені, м;

б –термия бөлім ұзындығы, м.

Оқпандарда берген уақытқа дейін от келесі бөлмеге тарайды және өрттің даму пішіні тік бұрышты болады.

3. Өрт ауданын анықтаймыз:

S_П = а*b

мұндағы: а – өрт шебінің ені;

b – бөлме ұзындығы.

S_П = 6*10 = 60 м²

Қол оқпанадарының аса эффективті сөндіру тереңдігі h_m = 5 м, а лафетті опан - h_m = 10 м.

4. Өрт сөндіру ауданын анықтаймыз:

S_Т = n*a*h=2*6*5=60 м²

5. Термиядағы өртті сөндіру үшін өрт сөндіру құралдарының (су) қажетті шығынын анықтаймыз:

Q^Т_ТР = S_п * J_ТР = 60 * 0,2 = 12 л (м²*с)

мұндағы, J_тр – су берудің қажетті интенсивтілігі, л/(с м²),

J_тр = 0,2 л/(м²*с)

6. Қорғауға өрт сөндіру құралдарының қажетті шығынын анықтаймыз, қорғау ауданын анықтаймыз:

Q^З_ТР = S_т * J_ТР/4 = 60*0,2/2 =6 л/(м²*с)

7. Жалпы қажетті шығынды анықтаймыз:

Q = Q + Q

Q = 12+6 = 18 л/(м²*с)

8. Өрт сөндіру үшін оқпандар санын анықтаймыз:

N = Q/q_СТ = 12/7 = 2ст. «А»

9. 
   Көрші бөлмелерді қорғау үшін олқпандар санын анықтаймыз:
   

N = 6/3,5 = 2 ст. «Б»

Термия бөлімін жедел-тактикалық меңгеріп, көрші бөлмелерді қорғау үшін 2 «Б» оқпанан аламыз, яғни 1 оқпанды көрші бөлмелерді қорғауға және 1 оқпанды 1-ші қабатты қорғауға аламыз.

10. Судың нақты шығынын анықтаймыз:

Q = N^Т_СТ * q_СТ + N^З_СТ * q_СТ

Q = 3 * 7 + 2 * 3,5 = 28 л/с

Салыстырамыз: Q и Q

28 > 23 теңестіру орындалды.

11. Объекттің сумен қамтылуын анықтау:

Q_В = (V_В*d_СЕТИ)²

мұндағы: Q_В – су тарату жүйесінің су беруі

V_В – құбыр бойымен судың қозғалу жылдамдығы,

d_СЕТИ – құбыр диаметрі труб, дюйм (1 дюйм = 25,4).

Q_В = (1,3 *6)² = 61 л/с

Объект сумен қамтылған.

12. Қажетті өрт машиналар санын анықтау:

N_М = Q/0,8*Q_Н

где Q_Н – расход насоса пожарного автомобиля, л/с.

N_М = 28/0,8 * 40 = 2 ПА

13. Определить количество отделений:

N_ОТД = Q/Q_ОТД

мұндағы: Q_ОТД - бір бөлімше бере алатын өрт сөндіру заттарының шығыны, л/с.

N_ОТД = 28/14 = 2 отд.

<sup>Ірі өрттерді сөндірудің практикалық кемділігінен шыға отырып, түтінденген бөлмеде жұмыс жасап жатқан ГТҚҚ жеке құрамын ауыстыруға резерв қарастыру керек. Резерв өрт сөндіруде жұмыс жасап жатқандардың ГТҚҚ буынының санынан 30 % құрауы қажет.

N</sup>_{ЗВ.ГДЗС} = N_ЗВ.РАБ + 30 % = 3 + 1 = 4 (4 ГТҚҚ буынын қабылдаймыз)

14. Қажетті жеке құрам санын анықтыймыз:

N_ЛС = N*3 + N*2 + N_М + N_ПБ + N_СВ + N_РАЗ =

2*3 + 2*2 + 2+ 3 + 3 + 2 = 20 адам.

мұндағы: N*3 – өрт сөндіру бойынша оқпандар бағытында тұрған адамдар саны, оқпаншыларды қоса (ГТҚҚ буындары да ескерілген).

N*2 – қорғау бойынша оқпандар бағытында тұрған адамдар саны, оқпаншыларды қоса;

1N_М – қысымды-жең жұйесіндегі жұмысты бақылаудағы адамдар саны (машина саны бойынша);

N_ПБ – қауіпсіздік постындағы адамдар саны (ГТҚҚ буындарының саны бойынша);

N_СВ – байланысшылар саны;

N_РАЗ – таратқышта және т.б. жұмыс жасаушылардың саны.

15. Негізгі тағайындалған бөлімдердің қажетті санын анықтау және гарнизонды кесете бойынша өртке шақыру номерін анықтау:

N_ОТД = N_ЛС/4

N_ОТД = 20/4 = 5 отд.

16. Өрт сөндіру құралдарын беру бойынша шекті арақашықтықты анықтау:

L_ПР = [H_Н - (H_Р ± Z_М ± Z_СТ)/SQ²]*20

мұндағы: H_Н – сорғыштағы қысым, м.;

H_Р – таратқыштағы қысым, м., (H_Р = H_ПР + 10);

Z_М – шекті арақашықтықтағы жергілікті жердің аса жоғары көтерілу (+) немесе түсу (-), м.;

Z_СТ – таратқышты орнату орынынан немесе өрттегі жергілікті жердің аса жоғары оқпандардың көтерілуі немесе түсуі, м.;

S – бір өрт жеңінің кедергі келтіруі;

Q – бір аса жүктелген магистралды жең сызығының суммарлы су шығыны, л/с.;

SQ² - бір магистралды жең сызығындағы қысымның жоғалуы, м.

L_ПР = [90 - (50 + 0 + 4)/0,015 * 10,5²]*20 = 208 м.

17. АЦ-да ӨСБ-1 қарауылы екі бөлімше құрамында бере алатын өрт сөндіру құралдарын анықтаймыз. ӨСБ-1 қарауылы түтінденген бөлмеге бір оқпаннан бере алатын екі ГТҚҚ буыны ғана бар, сонда:

Q_ф = N_отд * n_отд.ст * q_ст = 5* 2 * 3,5 =35л/с,

мұндағы: N_отд – өрт орынына келген АЦ-дағы бөлімше саны;

q_ст – оқпандағы су шығыны, л/с;

n_отд.ст – өрт сөндіруге бір бөлімше бере алатын оқпандар саны (немесе қорғауға);

Q_ф = 35 л/с Q_тр = 18 л/с

Сәйкесінше, өртке бірінші келген бөлім өрт сөндіруге қажетті оқпандар санымен қамтамасыз ете алмайды.

Бірінші келген бөлімнің күш пен құралдарды кіргізу сәтіндегі өрттегі жағдай және бірінші ӨСБ қабылданған шешімдер:

1. 
   барлау барысында анықталды:
   

• 
  жанып жатқан бөлмеде адамдар жоқ, бірақ басқа қабаттарда адамдар бар, қауіпті факторлар олардың өміріне қауіп төндіруі мүмкін;
  
• 
  термия бөлме өрт ауданы 60 м² құрады;
  
• 
  өрттің тарау жылдамдығы 2 м/мин.
  

Бірақ бірінші бөлім күш пен құралдарды өрт сөндіруді қамтамасыз ете алмайды, өртке келгендер:

АЦ-40, АЦ-40, АЦ-7-40, АСО-16

Өрттегі жағдайды және МӨСБ-1 жеке құрамының тактикалық мүмкіндіктерін ескере отырып адамдарды құтқару бойынша шараларды жүргізу үшін үш барлау тобы ұйымдастырылды және ГТҚҚ буынымен өрт сөндіруге екі РС-70 оқпаны берілді. 1-ші ӨСБ ӨБП-қа қосымша күш пен құралдардың келуі үшін шақырудың жоғарылатылған номерін хабарлайды.

Адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты мәселелерді шешу, өзінің спецификалары бар болғандықтан үлкен қиындықты тудырады.

Көшірудің қажетті уақыты - өрт кезіндегі жұмыс аймағының деңгейінде өрттің қауіпті факторлары пайда болатын уақыт.

Көшірудің қажетті уақытын анықтау үшін өрттің қауіпті факторларының мағынасын білуі қажет, және одан басқа өрт кезінде осы мағыналардың пайда болу уақытын анықтай білу керек.

Өрттің қауіпті факторларының құрамына қоршаған орта температурасы, сәулелі ағындар, жанудың улы өнімдері және түтіндену саладарынан көрінудің жоғалуы жатады.

Қоршаған орта температурасы. Аса қауіптілікті қыздырылған ауаны жұту болып табылады, ол жоғарғы дем алу жолдарына зиян тигізеді, түншықтырады және өлімге әкеледі. 100⁰С жоғары температура әсері есінен танып қалуына және бірнеше минуттан кейін өлімге әкеліп соғады. Сонымен қатар тері күйіктері қауіпті. Медицинаның күйіктерді емдеуінің үлкен жетістіктеріне қарамастан 2 дәрежелі денесінде 30% күйік алса, тірі қалуға оның мүмкіндігі аз.

Кестеде қоршаған ортадан 2 дәрежелі күйік алған уақыт байланыстылығы келтірілген.

Сәулелі ағындар. Кейбір жағдайларда адамдарға сәулелі ағындар қауіп төндіреді. Зерттеумен анықталғандай, қонақүй мекемелерінде әртүрлі заттар мен материалдардың көшіру жолында жануы кезінде өрттің 0,5 мин кейін көшіріліп жатқан адамдарға сәулелі ағын қауіп төндіреді. Сәулелі ағындарды тағы бір үлкен интенсивтілігі әртүрлі технологиялық қондырғылдардың жануы кезінде байқалады. Кейбір жағдайларда арнайы қорғаныс құралдарынсыз адам мұндай қондырғыларға 10 м жақын алмайды.

Кестеде адам үшін қауіпті сәулелі ағындардың мағыналары келтірілген.

Жылулық радияцияның интенсивтілігі Вт/м2	840	1400	2100	2800	3500	7000	8750
Орын ауыстыру уақыты,с	360	150	40-60	30-40	10-30	5-11	3-8

Жанудың улы өнімдері. Полимерлі және синтетикалық өнімдері көп АКЖ мекемелеріндегі өрт адам өміріне жанудың улы өнімдері қатты әсер етуі мүмкін. Жану өнімдерінің құрамында уландыру әсері бар 50-100 химиялық қоспалар түрі бар болады, әртүрлі мемлекеттің ғалымдарының айтуы бойынша өрт кезіндегі адамдардың өлімінің негізгі себебі көміртегі тотығынан улану болып табылады.

Көміртегі тотығы қан гемоглобинімен оттегінен гөрі 200-300 есе жақсы әсер етеді, артынша адам ағзасы оттегімен қамтылуынан айырылады. Оттегі жетіспеушілігі, ойлау қабілетін жоғалтады, адам ештеңе сезбейді, қауіптіліктен қашуға тырыспайды, басы айналады, қозғалыс координациясы бұзылады, ал тыныс алуы тоқтаған кезде - өлім келеді.

Кестеде өрттің қауіпті факторларының жобалы критикалық мағыналары келтірілген.

1. №2 шақыру бойынша келген өрттің пайда болуынан соңғы бөлім оқпандарын бергенге дейінгі өрттің даму уақытын анықтаймыз:

τ_св² = τ_св¹ + τ_сл² + τ_бр = 10,5 + 1,5 + 4,5 = 16,5 мин.

Мұндағы өрттің ауданын анықтаймыз.

Қойма және көрші бөлмелердің қабырғаларының отқа төзімділік шегі 0,75 сағ. тең, яғни 45 мин, ал қосымша күштер мен құралдар өрт пайда болғаннан 16,5 минуттан кейін келеді, сонда өрттің дамуы өзгермейді, сондықтан: τ_сл = ^{60 *3}4,5мин.

40

2. №2 шақыру бойынша келген ӨСБ оқпандарды беру сәтіне дейінгі:

q = ^{*Vм*Sп*Qнр}

q = ^{5*50,4 *210 *47138,0} = 87780,0 вт/м²

Газалмасуда қатысатын қуыстар бір деңгейде орналасқан, сәйкесісінше ақпалы қуыстар ауданын S₁ қуыстар ауданының 1/3 тең аламыз.

S₁ = 45,4 м²

Алынған мағыналар бойынша ^S1 және V₀

S

кестеге сәйке (қосымша 7 /14/), табамыз _m

S 180 4

_m = 4.2

Жылулық ағын тығыздығын ауа шығынының коэффициенті және өрттің мүмкін даму уақытын біле отырып «Өрт тактикасы» курсы бойынша әдістемелік көрсетулер номограммасы бойынша өрттің ортакөлемді температурасын анықтаймыз.

Есептеулер көрсеткендей өрттің ауданы бірінші келген бөлім сәтінен соңғы келген сәтіне дейінгі мезгілде өзгермеген, сонымен бірге ағу қуыстары мен жылу алмасу беттерінің ауданы өзгермеген. Сәйкесінше орта көлемді температураны тек қана келесі уақыт аралықтарында анықтаймыз:

Өрт сөндіруге күш пен құралдар көрші бөлмелер жағынан есік қуысы арқылы енгізілгенін ескере отырып және олардың саны уақыт аралығында ^I^II өзгермейді. Сәйкесінше газ алмасуға қатысатын қуыстардың ауданы өзгермейді.

Есік қуыстары 1/3 жұмыс жасауын, ал жану өнімдерін жоюға 2/3 жұмыс жасауын ескере отырып бейтарап аймақтың орналасу биіктігін анықтаймыз.

Сонда бейтарап аймақтың орналасу биіктігі болады:

h_н.з.= <sup>Нпр ,

3</sup> ^в +1

_п.г

мұндағы, Н_пр = 2,25м – газ алмасуға қатысатын ең биіт есік қуысының биіктігі;

_в_п.г – сыртқы ауа және жану өнімдерінің тығыздығы.

Жану өнімдерінің тығыздығын «Өрт тактикасы» курсы бойынша әдістемелік көрсетілулердің 4-қосымшасы бойынша интерполяция әдісімен анықтаймыз:

_п.г = ^I_{п г} - ^{Iп г - IIп г} -( t_ср -t¹) ;

1. t_ср = 550^оС кезінде, _п.г = 435 - ^{435 - 424} -( 550 -500) = 0,495

600-500

2. t_ср = 625^оС кезінде, _п.г = 338 - ^{338 - 329} -(625 -500) = 1,246

3. h_н.з.= ^____2,25 = 1,9 м

485

1,246

Есік қуыстарын аламыз – ағысқа жұмыс жасайтын.

Сонда бейтарап аймақтың орналасу биіктігі былай болады:

h_н.з.= ¹H_п+ h_н.з.= ¹H_п + ^H

2 2 S²₁  _{в +1}

S²₂ _п.г

_{в ,} _п.г - сыртқы ауа және жану өнімдерінің тығыздығы, кг/м³;

S_{1 ,} S₂ – қуыстар ауданы, м²;

H_п - қуыс биіктігі, м;

H - қуыстар орталығының арасындағы арақашықтық, м.

1. t_ср = 550^оС кезінде,

h_н.з.= ¹2,25 + ^____4 = 2,45 м.

2 454² _* 1,342 ₊₁

66,3² 0,435

2. t_ср = 625^оС кезінде,

h_н.з.= ¹2,25 + ^____4 = 2,22 м.

2 454² _* 1,342 ₊₁

1. 
   ^{АЦ-40 ӨСБ-60}
   
2. 
   ^{АЦ-40 ӨСБ-60}
   
3. 
   ^{АЦ-40 ӨСБ-60}
   

• 
  ^{адамдарға қауіптің төнуін;}
  
• 
  ^{олардың орналасу орынын, құтқару жолдары мен әдістерін;}
  
• 
  ^{өрт орыны мен өлшемін, оттың тарау жодарын;}
  
• 
  ^{мүмкін күш пен құралдарды енгізу жолдары мен бағыттарды;}
  
• 
  ^{ғимаратта кернеудің шешілуі жүргізілгенін;}
  
• 
  ^{конструкцияны бұзу және ашу қажеттігін және орынын;}
  
• 
  ^{шешуші бағыттың дұрыс таңдалғанын;}
  
• 
  ^{көшіру жолдарын қорғау қажеттігін және жану өнімдерін шығару мүмкіндігін;}
  
• 
  ^{қымбат қондырғыны қорғауды немесе көшіруді ұйымдастыру.}
  

1. 
   ^{штаб бастығы;}
   
2. 
   ^{тыл бастығы;}
   
3. 
   ^{объект әкімшілігінің өкілдері;}
   
4. 
   ^{қаланың өзара қызмет өкілдері.}
   

• 
  ^{барлауды жүргізуге және өрттегі жағдайды бағалауға; тез арада адамдарды құтқаруды ұйымдастыруға және өзі басқаруға, бар күш пен құралдарды пайдаланып үрейді басуға;}
  
• 
  ^{шешуші бағытты, қажетті күш пен құралдарды, жауынгерлік әрекеттер әдістерін анықтауға;}
  
• 
  ^{бөлімдерге тапсырмалар қоюға, олардың өзара әрекеттерін ұйымдастыруға және қойылған тапсырмалардың орындалуын қамтамасыз етуге;}
  

• 
  ^{шақырылған күш пен құралдарды енгізгенге дейін от қандай ауданға тарау мүмкіндігін;}
  
• 
  ^{оқпандарды беру үшін, адамдарды құтқару бойынша жұмыс көлемін, ғимарат конструкциясын бұзу мен ашу және мүліктерді көшіру бойынша қажетті күштер санын;}
  
• 
  ^{арнайы қызметтердің қатыстыру қажеттігін;}
  
• 
  ^{суды автоцистерналармен жеткізу қажеттігін немесе суды айдаумен беруді ұйымдастыруды.}
  

Өрт демалыс бөлмесінде пайда болды, өрттің келесі даму шарттарын қабылдаймыз:

• 
  ^{сыртқы ауа температурасы + 100;}
  
• 
  ^{әртүрлі қабаттарда адамдардың көп мөлшерде болуы;}
  
• 
  ^{өрттің сызықты тарау жылдамдығы л =2 м/мин;}
  
• 
  ^{өрт бөлме ортасында туындады.}
  

t_СВ = t_ОБН + t_СООБ + t_{ОБР.ИНФ.} + t_СБ + t_СЛ + t_БР

мұндағы: t_ОБН - өртті табу уақыты, мин.;

t_СООБ – өрт туралы хабарлау уақыты, мин.;

t_{ОБР.ИНФ} – ақпаратты өңдеу уақыты, мин.;

t_СБ – жиналу уақыты (1 мин. деп аламыз);

t_БР – жауынгерлік қанат жаю уақыты, мин.

t_СВ =3+ 1 + 0,5 + 1 + 18 + 5= 28 мин.

_сл^{60 * L}

V_сл.

мұндағы: L - өрт бөлімінен объектке дейінгі арақашықтық, км;

V_сл - ӨА жылдамдығының орташа жылдамдығы, км/сағ;

_сл^{60 *18}18мин.



2. Өртің еркін даму уақытындағы отпен өтілген жолды анықтаймыз:

мұндағы: ₁ = 10 мин – 0,5V_л жылдамдығымен өрттің тарау уақыты, анықталмаған кестелі көлемінің температуралық режимінен.

_t_СВ -₁ = 28 - 10 = 18 мин.

Оқпандарды берген уақытқа дейін от келесі бөлмеге тарайды және өрттің даму пішіні тік бұрышты болады.

3. Өрт ауданын анықтаймыз:

S_П = а*b

мұндағы, а – өрт шебінің ені;

b – бөлме ұзындығы.

S_П = 12*8 = 96 м²

Қол оқпнадарының аса эффективті сөндіру тереңдігі h_m = 5 м, а лафетті опан - h_m = 10 м.

4. Өрт сөндіру ауданын анықтаймыз:

S_Т =n*a*h_t=2*8*5=80 м²

Q^Т_ТР = S_Т * J_ТР = 80 * 0,6 = 48 л/(м²*с)

мұндағы, J_тр – су берудің қажетті интенсивтілігі, л/(с м²),

J_тр = 0,2 л/(м²*с)

6. Қорғауға өрт сөндіру құралдарының қажетті шығынын анықтаймыз, қорғау ауданын анықтаймыз:

Q^З_ТР = S_т * J_ТР/4 =80*0,5 /4=12 л/(м²*с)

7. Жалпы қажет шығынды анықтаймыз:

Q = Q + Q

Q = 48+ 12 = 60 л/(м²*с)

8. Өрт сөндіру үшін оқпандар санын анықтаймыз:

N = Q/q_СТ = 48/7 = 7 ст. «А»

9. Көрші бөлмелерді қорғау үшін оқпандар санын анықтаймыз:

N = Q/q_СТ

N = 12/7 = 2ст. «А»

Демалыс бөлмесін жедел-тактикалық жоспарын меңгеріп, көрші бөлмелерді қорғау үшін 2 «Б» оқпанан аламыз,

10. Судың нақты шығынын анықтаймыз:

Q = N^Т_СТ * q_СТ + N^З_СТ * q_СТ

Q = 7 * 7 + 2 * 7 = 63 л/с

Салыстырамыз Q и Q

63 > 10 Теңестіру орындалуда.

11. Объекттің сумен қамтылуын анықтау:

Q_В = (V_В*d_СЕТИ)²

мұндағы, Q_В – су тораптар жүйесінің су беруі, л/с;

V_В – құбыр бойымен судың қозғалыс жылдамдығ , м/с;

d_СЕТИ – құбыр диаметрі, дюйм (1 дюйм = 25,4).

Q_В = (1,3 *6)² = 61 л/с

Объект сумен қамтылған.

12. Өрт автомобильдерінің қажетті санын анықтау:

N_М = Q/0,8*Q_Н

мұндағы, Q_Н – өрт автомобилінің сорғышының шығыны, л/с.

N_М = 63/0,8 * 40 = 3 ПА

13. Бөлімшелер санын анықтау:

N_ОТД = Q/Q_ОТД

мұндағы, Q_ОТД - бір бөлімше бере алатын өрт сөндіру заттарының шығыны, л/с.

N_ОТД = 63/14 = 5 отд.

14. Қажетті жеке құрам санан анықтау:

N_ЛС = N*3 + N*2 + N_М + N_ПБ + N_СВ + N_РАЗ =

7*3 + 2*2 + 3 + 3 + 4 = 35 чел.

мұндағы: N*3 – өрт сөндіру бойынша оқпандар позициясында тұрған адамдар саны, оқпаншыларды қоса (ГТҚҚ буындары да ескеріледі);

N*2 – қорғау бойынша оқпандар позициясында тұрған адамдар саны, оқпаншыларды қоса;

N_М – қысымды-жең жұйесіндегі жұмысты бақылаудағы адамдар саны (машина саны бойынша);

N_ПБ – қауіпсіздік постындағы адамдар саны (ГТҚҚ буындарының саны бойынша);

N_СВ – байланысшылар саны;

N_РАЗ – таратқышта және т.б. жұмыс жасаушылардың саны.

Негізгі тағайындалған бөлімдердің қажетті санын анықтау және гарнизонды кесете бойынша өртке шақыру номерін анықтау:

N_ОТД = N_ЛС/4

N_ОТД = 35/4 = 9 отд.

Өрт сөндіру құралдарын беру бойынша шекті арақашықтықты анықтау:

L_ПР = [H_Н - (H_Р ± Z_М ± Z_СТ)/SQ²]*20

мұндағы: H_Н – сорғыштағы қысым, м.;

H_Р – таратқыштағы қысым, м., (H_Р = H_ПР + 10);

Z_М – шекті арақашықтықтағы жергілікті жердің аса жоғары көтерілу (+) немесе түсу (-), м.;

Z_СТ – таратқышты орнату орынынан немнсе өрттегі жергілікті жердің аса жоғары оқпандардың көтерілуі немесе түсуі, м.;

S – бір өрт жеңінің кедергі келтіруі;

Q – бір аса жүктелген магистралды жең сызығының суммарлы су шығыны, л/с.;

SQ² - бір магистралды жең сызығындағы қысымның жоғалуы, м.

17. АЦ-да ӨСБ-1 қарауылы екі бөлімше құрамында бере алатын өрт сөндіру құралдарын анықтаймыз. ӨСБ-1 қарауылы түтінденген бөлмеге бір оқпаннан бере алатын екі ГТҚҚ буыны ғана бар, сонда:

Q_ф = N_отд * n_отд.ст * q_ст = 9* 2 * 7 = 126 л/с,

мұндағы: N_отд – өрт орынына келген АЦ-дағы бөлімше саны;

q_ст – оқпандағы су шығыны, л/с;

n_отд.ст – өрт сөндіруге бір бөлімше бере алатын оқпандар саны (немесе қорғауға);

Q_ф = 126 л/с Q_тр = 63 л/с

Сәйкесінше, өртке бірінші келген бөлім өрт сөндіруге қажетті оқпандар санымен қамтамасыз ете алмайды.

Бірінші келген бөлімнің күш пен құралдарды кіргізу сәтіндегі өрттегі жағдай және бірінші ӨСБ қабылданған шешімдер:

барлау барысында анықталды:

• 
  жанып жатқан бөлмеде адамдар жоқ, бірақ басқа қабаттарда адамдар бар, қауіпті факторлар олардың өміріне қауіп төндіруі мүмкін;
  
• 
  өрт ауданы 96 м² құрады;
  
• 
  өрттің тарау жылдамдығы 2 м/мин.
  

Бірақ бірінші бөлім күш пен құралдарды өрт сөндіруді қамтамасыз ете алмайды, өртке келгендер:

АЦ-40, АЦ-40, АЦ-40, АСА ӨСБ.

Өрттегі жағдайды және ӨСБ-60 жеке құрамының тактикалық мүмкіндіктерін есекре отырып адамдарды құтқару бойынша шараларды жүргізу үшін үш барлау тобы ұйымдастырылды және ГТҚҚ буынымен өрт сөндіругебір РС-50 оқпаны берілді. 60-шы ӨСБ ЦОУСС-қа қосымша күш пен құралдардың келуі үшін шақырудың жоғарылатылған номерін хабарлайды.

№ 2 жоғарылатылған шақыру бойынша күш пен құралдарды енгізу сәтіне дейінгі өрттегі жағдайды анықтау.

1. №2 шақыру бойынша келген өрттің пайда болуынан соңғы бөлім оқпандарын бергенге дейінгі өрттің даму уақытын анықтаймыз:

τ_св² = τ_св¹ + τ_сл² + τ_бр = 11 – 0,5 + 2,5 = 12 мин.

мұндағы, τ_сл = ^{60 *3}3мин.



τ_сл² = τ_сл¹ - τ_сл² = 1 – 1,5 = -0,5 мин.

2. №2 шақыру бойынша келген ӨБ-21 оқпандарды беру сәтіне дейінгі өрттің ауданын анықтаймыз.

Демалыс бөлмесінде және көрші бөлмелердің қабырғаларының отқа төзімділік шегі 0,75 сағ. тең, яғни 45 мин, ал қосымша күштер мен құралдар өрт пайда болғаннан 16,5 минуттан кейі келеді, сонда өрттің дамуы өзгермейді, сондықтан:

q = ^{*Vм*Sп*Qнр}

q = ^{0,97*28,8 *60 *31206,0} = 56315,9 вт/м²

Газалмасуда қатысатын қуыстар бір деңгейде орналасқан, сәйкесісінше ақпалы қуыстар ауданын S₁ қуыстар ауданының 1/3 тең аламыз.

S₁ = 45 м²

Алынған мағыналар бойынша ^S1 және V₀

S

кестеге сәйке (қосымша 7 /14/), табамыз _m

S 258 6

_m = 3.8

Жылулық ағын тығыздығын ауа шығынының коэффициенті және өрттің мүмкін даму уақытын біле отырып «Өрт тактикасы» курсы бойынша әдістемелік көрсетулер номограммасы бойынша өрттің ортакөлемді температурасын анықтаймыз.

Есептеулер көрсеткендей өрттің ауданы бірінші келген бөлім сәтінен соңғы келген сәтіне дейінгі мезгілде өзгермеген, сонымен бірге ағу қуыстары мен жылу алмасу беттерінің ауданы өзгермеген. Сәйкесінше орта көлемді температураны тек қана келесі уақыт аралықтарында анықтаймыз:

Өрт сөндіруге күш пен құралдар көрші бөлмелер жағынан есік қуысы арқылы енгізілгенін ескере отырып және олардың саны уақыт аралығында ^I^II өзгермейді. Сәйкесінше газ алмасуға қатысатын қуыстардың ауданы өзгермейді.

Есік қуыстары 1/3 жұмыс жасауын, ал жану өнімдерін жоюға 2/3 жұмыс жасауын ескере отырып бейтарап аймақтың орналасу биіктігін анықтаймыз.

Сонда бейтарап аймақтың орналасу биіктігі болады:

h_н.з.= <sup>Нпр ,

3</sup> ^в +1

_п.г

мұндағы, Н_пр = 2,25м – газ алмасуға қатысатын ең биіт есік қуысының биіктігі;

_в_п.г – сыртқы ауа және жану өнімдерінің тығыздығы.

Жану өнімдерінің тығыздығын «Өрт тактикасы» курсы бойынша әдістемелік көрсетілулердің 4-қосымшасы бойынша интерполяция әдісімен анықтаймыз:

_п.г = ^I_{п г} - ^{Iп г - IIп г} -( t_ср -t¹) ;

1. t_ср = 350^оС кезінде, _п.г =  - ^{ - } -( 350 -300) = 0,571 кг/м³

400-300

2. t_ср = 375^оС кезінде, _п.г =  - ^{ - } -( 375 -300) = 0,548 кг/м³

3. h_н.з.= ^2,25 = 0,96 м





Есік қуыстарые аламыз – ағысқа жұмыс жасайтын.

Сонда бейтарап аймақтың орналасу биіктігі былай болады:

h_н.з.= ¹H_п+ h_н.з.= ¹H_п + ^H

2 2 S²₁  _{в +1}

S²₂ _п.г

_{в ,} _п.г - сыртқы ауа және жану өнімдерінің тығыздығы, кг/м³;

S_{1 ,} S₂ – қуыстар ауданы, м²;

H_п - қуыс биіктігі, м;

H - қуыстар орталығының арасындағы арақашықтық, м.

1. t_ср = 350^оС кезінде,

h_н.з.= ¹2,25 + ^18,5 = 8,66 м.

2  _ 1,342 ₊₁

 0,571

2. t_ср = 375^оС кезінде,

h_н.з.= ¹2,25 + ^18,5 = 8,48 м.

2  _ 1,342 ₊₁

 0,548

3. t_ср = 410^оС кезінде,

h_н.з.= ¹2,25 + ^18,5 = 8,23 м.

2  _ 1,342 ₊₁

• 
  ^{адамдарға қауіптің төнуін;}
  
• 
  ^{олардың орналасу орынын, құтқару жолдары мен әдістерін;}
  
• 
  ^{өрт орыны мен өлшемін, оттың тарау жодарын;}
  
• 
  ^{мүмкін күш пен құралдарды енгізу жолдары мен бағыттарды;}
  
• 
  ^{ғимаратта кернеудің шешілуі жүргізілгенін;}
  
• 
  ^{конструкцияны бұзу және ашу қажеттігін және орынын;}
  
• 
  ^{шешуші бағыттың дұрыс таңдалғанын;}
  
• 
  ^{көшіру жолдарын қорғау қажеттігін және жану өнімдерін шығару мүмкіндігін;}
  
• 
  ^{қымбат қондырғыны қорғауды немесе көшіруді ұйымдастыру.}
  

5. 
   ^{штаб бастығы;}
   
6. 
   ^{тыл бастығы;}
   
7. 
   ^{объект әкімшілігінің өкілдері;}
   
8. 
   ^{қаланың өзара қызмет өкілдері.}
   

• 
  ^{барлауды жүргізуге және өрттегі жағдайды бағалауға; тез арада адамдарды құтқаруды ұйымдастыруға және өзі басқаруға, бар күш пен құралдарды пайдаланып үрейді басуға;}
  
• 
  ^{шешуші бағытты, қажетті күш пен құралдарды, жауынгерлік әрекеттер әдістерін анықтауға;}
  
• 
  ^{бөлімдерге тапсырмалар қоюға, олардың өзара әрекеттерін ұйымдастыруға және қойылған тапсырмалардың орындалуын қамтамасыз етуге;}
  
• 
  ^{үзіліссіз өрттегі жағдайдың өзгеруін қадағалауға және сәйкес шешімдерді қабылдауға;}
  
• 
  ^{өрт орынына келісімен оның сырт көрінісі бойынша ПСЧ-ға ақпараттар беруге; шешімдерді қабылдап және бұйрықтар бергеннен кейін өрт мекен-жайын, не жанып жатқанын, қандай күш пен құралдар әрекетке кіргізілгенін, қосымша күш пен құралдар қажет екендігін хабарлауы керек; ЦОУСС-пен үзіліссіз байланыта болуға, жиі-жиі өрттегі жағдайларды және қабылданған шешімдер туралы хабарлап тұруға;}
  
• 
  ^{қосымша күш пен құралдарды бөлек-бөлек емес бір мезгілде шақыруға, және оларды қарсы алуды ұйымдастыруға;}
  
• 
  ^{өртке аға бастық келісімен жағдай туралы, өрт сөндіру бойынша қабылданған шешімдер туралы, өрт орынында қандай күш пен құралдар бар екендігін, әрекетке кіргізілгендерді, қосымша шақырылғандары туралы баяндауға;}
  
• 
  ^{жағдайға байланысты өртте жедел штабты ұйымдастыруға және оның орналасу орынын анықтауға;}
  
• 
  ^{жедел штабқа оның орналасу орынын және оған барлық қабылданған шешімдерді хабарлакға;}
  
• 
  ^{күш пен құралдардың резервін ұйымдастыруға, жұмыс жасаушыларға дем алуға, жылынуға және құрғақ киімге киінуге мүмкіндік беріп жиі-жиі ауыстыруға;}
  
• 
  ^{басқарушы құрам арасынан қауіпсіздік шараларын сақтауға міндеттіні тағайындауға; қажет жағдайда медициналық көмек пунктін ұйымдастыруға;}
  
• 
  ^{өртке күш пен құралдар әртүрлі бағыттардан келген жағдайда тыл бастығына қозғалыс және байланыс құралдарымен көмекшілер бөлуге;}
  
• 
  ^{өрт сөндіруге қатыстырылатын қызметтермен өзара әрекет ұйымдастыруға, объекттің инженерлі-техникалық жұмысшыларымен тұрақты байланысты ұстауға және объек нұсқауымен және ұсыныстарды ескере отырып сөндіру құралдары және әдістері туралы шешімдер қабылдауға;}
  
• 
  ^{өрт себебін анықтауға шаралар қабылдауға;}
  
• 
  ^{нақты өртеу немесе өрттің басқа себептері белгілі болған кезде өрт алғаш пайда болған орынын сақтауға, мемлекеттік өрт бақылау жұмыскерлерін қатыстырып өрт туралы акт толтыру үшін қажетті өрт себебі болған заттар мен мүліктерді сақтауға;}
  
• 
  ^{өзі жанудың жойылғандығына көз жеткізуге, жойылған өрт орынын бақылау қажеттігін анықтауға;}
  
• 
  ^{құнды матриалдарды көшіру бойынша, төгілген судан қорғауды жэәне полиция қызметкерлері келгенше көшірілген құнды материалдардың күзетіне шеімдер қабылдауға;}
  
• 
  ^{өрт орынынан бөлімдердің және өзара әрекетті қызметтердің кету тәртібін анықтауға.}
  

• 
  ^{шақырылған күш пен құралдарды енгізгенге дейін от қандай ауданға тарау мүмкіндігін;}
  
• 
  ^{оқпандарды беру үшін, адамдарды құтқару бойынша жұмыс көлемін, ғимарат конструкциясын бұзу мен ашу және мүліктерді көшіру бойынша қажетті күштер санын;}
  
• 
  ^{арнайы қызметтердің қатыстыру қажеттігін;}
  
• 
  ^{суды автоцистерналармен жеткізу қажеттігін немесе суды айдаумен беруді ұйымдастыруды.}
  

Ғимараттың тасушы конструкцияларының бұзылуы көбінесе максималды шығынмен байланысты, өйткені өрт кезінде ауыр конструкциялар құлаған кезінде бөлмедегі бар заттың барлығын қиратады. Құрылыс материалдарының бұзылуы локальді және жалпы сипаты бар, ол тапсырманы конструктивті-жоспарлы шешуіне байланысты, сонымен бірге өрт сөндіру бойынша өрт бөлімдерінің сәтті жұмыстарына байланысты. Негеізгі өрт сөндіру құралы су болып табылады.

K_1,2 – капиталды шығындар,

l_1,2 – экономикалық шығындар,

I_1,2 - өрттен болған шығын.

ҚҮ өртті сөндіру үшін шығу кестесіне сәйкес гарнизон техникалары пайдаланылады. Осы кезде автоматты түрде №2 шақыру бойынша күш пен құралдар бірінші нұсқадағыдай екінші нұсқада да шығады.

Сумен сөндіру уақытын статистикалық көрсеткіштер анализінен 30 минутқа тең деп аламыз, пайдалану шығындары келесі формула бойынша анықталады:

l₁=1_ам+l_гсм+l_зп+l_ос+l_трто

мұндағы:

l_трто – сөндіруге, жөндеуге, техникалық қызмет көрсетуге шығындар;

1_ам – аммортизациялық есептеулер

l_ос - өрт сөндіру заттарына шығындар;

l_гсм – жанар-жағар май материалдарына шығындар.

Барлық пайдалану шығындарының көлемі екі нұсқадағы шығындары тең, сондықтан оларды анықтамаймыз, жанар-жағар майдан басқаларын.

Өртті сумен сөндіру үшін пайдалану шығындарын анықтаймыз.

Q_общ = 24,5 л/с, өрт сөндіру уақытында (T_туш=30 мин.) су шығындалады:

1 м³ судың құны – 65 теңге.

W=Q_{общ *} T_{туш *} 60 = 0,0245 * 30 _* 60 = 44,1 м³

С_о.с=С_вод. = W _* 65 = 44,1* 65 = 2866,5 теңге.

Өрт сөндіруге 1 өрт автомобилін орнату қажет және сөндіруге 2 «А» оқпанын, қорғауға 2 «Б» оқпанын беру қажет. Өрттегі жұмыстар үшін жеке құрамның 2 бөлімшесі қажет.

Жанар-жағар май шығынын анықтаймыз. Су беруге АЦ-4-40 бір автомобиль және басқа арнайы техника жұмыс жасайтын болады. Жанар-жағар майдың шығынын анықтау үшін кесте құрамыз.

Кесте 1.

ӨА маркасы	Мөлшері (дана)	Жұмыс уақыты (мин.)	жағармайдың шығыны	Жалпы шығын (л.)	Жағармай маркас	1 литрге құны	Сумма
АЦ-4-40(433114)	1	30	0,33	19,8	АЙ-80	85	1683
Қорытынды:				19,8			1683

Майлауға шығындалғанды ескере отырып шығындалған бензиннің құны құрайды:

С_гсм = С _* 1,25 = 2866,5 *1,25 = 3583,75 тенге.

С_{тр. то}=1345 теңге әр автомобильге -

қорытынды 1345*11 = 14795 теңге.

Төлем ақыға шығындарды анықтаймыз, ол үшін құжат бойынша берілгендерді аламыз:

1. 
   2-ші бөлімшедегі қарауыл бастығы 62000 теңге
   
2. 
   Бөлімше командирі 55000 * 2 = 110000 тг.
   
3. 
   Жүргізушілер 52000 * 2 = 104000 тг.
   
4. 
   Өрт сөндірушілер 48000 * 4 = 192000 тг.
   

Бір күндік төлем ақыны анықтаймыз, яғни 8 жұмыс сағатына:

406000 : 30 =13533 теңге;

Бір сағат жұмыс үшін:

13533 : 8 = 1691 теңге;

30 минут жұмыс үшін:

1691 : 2 = 845,5 теңге;

10 бөлімше жұмыс жасаған кезіндегі төлем ақыны анықтаймыз:

845,5 * 10 = 8455 теңге;

Пайдалану шығынын анықтаймыз:

С₁ = 1512 + 1361,25 + 14795 + 6020 = 23688,25 теңге.

Өрт кезіндегі мүмкін шығынды анықтаймыз. Ауруханада қымбат тұратын қондырғылармен әртүрлі кабинеттер жабдықталған.

Анализ көрсеткендей, жану ауданы 400 м² құрайды, яғни асхана мен жатахана толық отпен алынған.

Өрт туындау қорытындысындағы шығын 3000000 теңгені құрайды, сонымен қатар қымбат тұратын қондырғылардың жойылуы 160мың теңгеден аса шығынды құрайды.

Өрттен жалпы шығын құрайды:

Y₁^’ = 3000000 + 160000 = 3160000 теңге.

Мектептердегі өрттер 3 жылда бір рет болу мүмкіндігін ескере отырып, бірінші нұсқа бойынша келтірілген шығындар тең болады:

П₁ = C₁ + Y₁/3 =23688,25 + 3160000/3 = 1077021теңге.

Өрт сөндіруге қатыстырылатын қарауыл жеке құрамымен жыл сайын өрт-тактикалық сабақтар өткізілуі кезінде техника қауіпсіздігі сұрақтары қарастырылуы керек.

Өртке қарсы қызмет бөлімдерінің техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелерінде №355 15.10.2010 ж., көрсетілген талаптардан басқа ӨСБ техника қауіпсіздгі үшін жауапты тұлғалар арқылы қатты түтінденген және температурасы жоғары, жылулық радиациясы жоғары аймақтарда жұмыс жасайтын адамдарды қорғау бойынша шаралар қабылдауы қажет. Жеке құрам жылдам түтін люктерін ашуға дайындалған болуы керек.

Конструкциялардың, сөрелердің құлау қауіпі кезінде жеке құрамды қауіпті аймақтан көшіруге уақытында шаралар қабылдау керек.

Қоғамдық ғимараттарда өртті сәтті сөндіруді қамтамасыз ету үшін, гарнизондарда бірқатар дайындық шаралар жүргізу қажет. Бұл шаралар автоматты өртке қарсы қорғаныс жүйелерімен өртті табу және жою мүмкіндігін, күш пен құралдардың сөндіруде қажетті тез ойластыру, сонымен бірге өрт бөлімдері жеке құрамын тактикалық қамтиды.

Өртке бөлім келуі бойынша жеке құрамға барлау жүргізу кезінде, жауынгерлік қанат жаю және өрт сөндіру кезінде техника қауіпсіздігін сақтау туралы ескерту қажет. Барлау тобы кем дегенде 3 адамнан тұру керек, және дайындалған адам басқаруы қажет – командир.

Түтінденген ортада және улы заттар сақталатын қоймаларда барлауды жүргізу кезінде барлауды ГТҚҚ буыны үш адам құрамында жүргізу қажет.

ГТҚҚ жеке құрамы құтқару және өзін-өзі құтқару құралдарымен, жарықтандыру және байланыс приборларымен, конструкцияны ашу құралдарымен және сөндіру құралдарымен жабдықталуы керек. Барлауды жүргізушілер ӨСБ-мен, жедел штабымен тұрақты байланыста болып барлау қорытындысын баяндап отыруы керек. ӨСБ газ-түтіннен қорғаушылардың резервін құруға, оқшаулағыш противогаздарда жұмыс жасаушылар жеке құрамын уақытында ауыстыруды қамтамасыз етуге міндетті. Жеке құрам жанып жатқан бөлме есіктерін байқап ашуға міндетті, есік жақтауларын оттың мүмкін лапылдауынан немесе қыздырылған газдан қорғану үшін пайдалану керек. Терезе қуыстарымен капиталды қабырға бойымен қозғалып құрылыс конструкцияларының құлау мүмкіндігінен қорғану шараларын сақтау керек. Қол өрт сатыларын пайдаланған кезде оларды түтіндену аймағында, өрттің дамуы кезінде жану аймағында қалып қоймайтындай етіп орнату керек.

Өрт сөндіру кезінде суды шашыранды жолымен беріп жоғары температураны төмендету шараларын қолдану қажет. Судың босқа шығындалуы болмас үшін жабылатын оқпандар қолдануы қажет.

ҚОРЫТЫНДЫ
Берлген дипломдық жобада ет комбинатының өрт қауіптілік анализі жүргізілген, ғимараттарының өрт анализі жүргізілді. Өрттің тарау жылдамдығы анықталды. Нысанның жалпы сипаттамсы берілген. Өрттің мүмкін даму жобалануы жүргізілді, әртүрлі уақытта өрттің дамуы, орта көлемді температура, бейтарап аймақтың биіктігі, сөндіру ауданы анықталды.

Анализ және өртке қарсы қызмет гарнизонының тактикалық мүмкіндігінің негізінде мобильді топтармен өрт сөндіру мүмкіндігі анықталды. Ең нашар нұсқадағы мүмкін өртті жою үшін қажетті күш пен құралдардың есебі жүргізілді.

Өрт сөндіру нұсқаларын, бірінші бөлім келу уақытын, өрттен мүмкін шығынды және ҚҮ адамдар жаппай келетін нысанға жататынын қарастыра отырып заманауй техникамен АЦ 3,0-40 ӨА сөндіру тиімді болады және өрттен материалды шығын мен мүмкін болатын адамдардың жарақат алуын төмендетуге, өрт сөндіруге өрт бөлімдерінің ерте келуіне мүмкіндік береді.

Ұсынылған шаралар өртті мағыналы аз материалды шығынмен жоюды қамтамасыз етеді.

1. 
   Повзик Я.С. Пожарная тактика. – М.: ВИПТШ МВД РФ, 2001 г.
   
2. 
   Иванников В., Справочник руководителя тушения пожара. – М.: Стройиздат, 1987 г.
   
3. 
   Повзик Я.С. Справочник руководителя тушения пожара. – М.: ВИПТШ, 2001 г.
   
4. 
   Приказ № 267 МЧС РК от 21.12.2009г. БУОГПС
   
5. 
   Методические указания к выполнению курсовых и контрольных работ по курсу «Пожарная тактика» – М.: ВИПТШ МВД СССР, 1987 г.
   
6. 
   СНиП 2.02-15-2003 - ПОЖАРНАЯ АВТОМАТИКА ЗДАНИЙ И СООРУЖЕНИЙ
   
7. 
   Производственная и пожарная автоматика. Часть-II. Бубырь Н.Ф. и др. М. 1986 г.
   
8. 
   Справочник. Пожаро-взрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. Под редакцией А.Н. Баратова и А.Я. Корольченко. М. «Химия», 1990 г.
   
9. 
   Методические указания к дипломному проектированию для слушателей КТИ РК по ЧС.
   
10. 
    Экономика противопожарной защиты. Аболенцев Ю.И. М. ВИПТШ, 1985 г.
    
11. 
    Приказ № 355 МЧС Республики Казахстан от 15 октября 2010 года «Инструкция по безопасности и охране труда в органах государственной противопожарной службы МЧС Республики Казахстан»,
    

16. Закон Республики Казахстан от 5 июля 1996 г. N 19 - О чрезвычайных

ситуациях природного и техногенного характера

17. Закон Республики Казахстан от 3 апреля 2002 года N 314 – О промышленной безопасности на опасных производственных объектах

18. Закон Республики Казахстан от 27 марта 1997 г. N 87-1- Об аварийно-спасательных службах и статусе спасателей

19. Приказ МЧС РК от «22» декабря 2010 г. № 446 - Наставление по газодымозащитной службе органов противопожарной службе МЧС РК

20. Приказ № 266 МЧС РК от 14.11.2009 г. - Об утверждении Устава службы органов государственной противопожарной службы

21. Приказ № 245 МЧС Республики Казахстан от 12 июня 2010 года Программа подготовки личного состава.