5.2 Ауыспалы және дара дақыл танабында өсірілген мақта дақылы талшығының тыңайтқыштардың әсерінен өзгеруі.
Орта Азия жерінде өсірілетін мақта талшығының өзіне тән қасиеттір бар, атап өтсек: ұзындығы, тығыздылығы, жіңішкелігі және толып пісіп жетілуі бойынша.
Жоғарыда көрсетілген зерттеу нәтижелеріне сүйенсек мақта дақылына тыңайтқыш пен ауыспалы егіс жүйесін қолдану, мақта талшығының қасиеттеріне оң әсерін тигізген.
Мақта дақылының "Пахтарал-3044" сортының жақсы сапалық көрсеткіші ауыспалы егісте өсірілген нұсқада байқалды. Осы нұсқадағы мақтаның сапалық көрсеткіштері, жоғары сорт көрсеткіштерімен теңдей келді, мысалы, талшықтың шығымы - 37,1%, бір қауашақтың орташа массасы - 6,1г, метрикалық нөмірі - 5418, талшығының жетілу коэфиценті - 2,3, талшық ұзындылығы - 34,0 мм, талшық ұзындығының үзілуі - 27,1 км аралығында ауытқиды.
Тыңайтқыш қолданбаған дара дақыл егістігінде өсірілген мақта қауашақтарының орташа салмағы 3,9 г, талшық шығымы - 28%, талшық ұзындығы 31,0мм.
Жалғыз мақта дақылы егілген танапқа тыңайтқыш қолданғанда, қауашақ массасы 0,6г өсіп, талшықтың шығымы 33,0% құрап, талшық ұзындығы 0,5мм артқан болатын. Зерттеу жұмыстарынан шыққан нәтижелерге сүйенсек, ауыспалы егісте өсірілген мақта дақылынан жоғары сапалы және мол өнім алуға болатынын дәлелдеп берді.
Кесте 11 - Мақта дақылына тыңайтқыш пен ауыспалы егіс жүйесін қолданудың мақта талшығының сапасына әсері (Пахтарал - 3044).
Тәжірбие нұсқалар
|
Бір қауашақтың орташа массасы, г
|
Талшықтың үзілу салмағы, г/см
|
Метрикалық нөмірі
|
Талшықтың пісу коэфиценті
|
Талшықтың шығымы, %
|
Талшықтың ұзындығы,мм
|
Талшықтың ұзындылығының үзілуі, г/см
|
Өндірістік сорт
|
Мақта дара дақылы, тыңайтқышсыз
|
3,9
|
3,8
|
5255
|
1,8
|
30,2
|
31,0
|
24,1
|
1
|
Мақта дара дақылы +
|
5,2
|
4,3
|
5333
|
1,8
|
31,0
|
32,4
|
24,5
|
1
|
2:1 сұлба +
|
6,1
|
4,6
|
5418
|
2,2
|
37,1
|
34,0
|
27,1
|
іріктелген
|
Достарыңызбен бөлісу: |
