Сурет 1- Денсаулыққа әсер ететін факторлар 1-ші суреттегі келесі бір жиырма пайыздық тамақтану әдебі (ТӘ) көрсеткіші адам денсаулығын сақтау барысында негізгі рөл атқаратын факторлардың бірі болып отыр. Нақтылай тоқталатын болсақ, алпауыт Америка құрама шататтары (АҚШ) семіздік дертімен күресінде жетістікке жете алмай отырғаны мысал. Тамақтану тәртібінің жүйелілігі, қабылдаған тағамдық заттардың метаболизм процессіндегі рөлі , тез дайындалатын жартылай фабрикат өнімдерінің сіңірілу механимінің ауырлығы туралы көзі ашық, қарақты кез келген азамат білуі керек ақпарат
Ал 1-ші суреттегі соңғы алынып отырған көрсеткіштердің бірі, ол денсаулық сақтау ұйымы (ДСҰ) ақпараттарының мәліметтерінің нәтижелілігі.
Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 3-ші қабылданған «Дене шынықтыру туралы» Заңына сәйкес есептік кезеңде мемлекеттік басқаруды, дене шынықтыру және саласындағы үйлестіру бойынша жұмыстар жүргізілді (сурет 2).
Диссертациялық жұмыста бұқаралық спорт түрлерінің еліміздегі насихатталуы, жасалынып жатқан іс-шаралар және жұмысымыздың мақсатына сәйкес мектеп оқушыларына маңыздылығын түсіндіре отырып, олардың дене шынықтыру мен спорт түрлеріне қызығушылығын арттырудағы тиімділігін түсіндіруде аталған тақырып төңірегіде ғылыми деректерге, отандық және шет елдік амандардың денсаулыққа байланысты және бұқаралық спорт тупалы ой-пікірлеріне шолу жасап, мектеп оқушылары үшін жасалынып жатқан іс-шаралардың деңгей-дәрежесін саралауда көптеген жұмыстар жүргізілді.
Төмендегі диаграммалық 2-ші суретте республика бойынша бұқаралық спорт түрлеріне жас ерекшеліктеріне және спорт түрлеріне қарай ұйымдастырылған іс-шаралардың бірқатарының сандық мәліметтері көрсетілген.
Сурет 2- Бұқаралық спорт өткізілуі бойынша іс-шаралар дың статистикалық көрсеткіштері Көріп отырғанымыздай, қалалық деңгейдегі жүргізілген жарыстар, спорттық сайыстар басқа да жарыс түрлерімен салыстырғанда саны жағынан көп екенін көрсетеді. Бұл мәліметтен түйгеніміз, бұқаралық спорттың халқымыздың тыныс–тіршілігіне етене аралысып, өмір салтының бір құрылымына айналғанын көруге болады. Бұл өткізілген қалалық жарыстардың нәтижесі болғанымен, қатысушылардың саны бұдан да көп екенін айтпай түсінуге оолдаы. Бұл еліміздегі тұрғындардың денсаулық салтын дұрыс бағытта ұстай отырып, спорттың денсаулық кепілі ретінде дәстүрге айналдырып, қалалық сайыстардан өнер көрсетуге ұмтылуы жақсы көрнекті жетістіктердің бірі деп түсінуге әбден болады.
Диссертациялық жұмысты жазу барысында теориялықта сандық және сапалық тұрғыдан да бұқаралық спорт түрлерінің халық арасында, әсіресе мектеп оқушыларының арасында насихатталуын үлкен назар аудару керек деген дабылмен жұмыстар жүргізілуінде, қайта-қайта тоқтала берген мәселеміздің бірі-ол облыстардағы бұқаралық спорттың жай күйі еді.
Бұқаралық спорт саласына емдік гимнастика, бейімді дене шынықтыру, өндірістік гимнастика, тыныс алу жаттығуларының кейбір түрлері (йога), туризмнің қарапайым түрлері, сонымен қатар спорт элементтері бар қарапайым жылжымалы және жылжымалы, ашық ойындар.
Статистикалық мәліметтерге көз жүгірстек облыстық деңгейдегі жүргізілген спорттық сайыстардың саны да 116 болып отыр. Бұл облысық деңгейдегі бұқаралық спортты насихаттаудағы материалдық жетіспеушіліктері мен халыққа бұқаралық спорттың әлі де хабарламасының толыққанды жетпеуін айту барысындағы көрсеткіштер болса да,болашақта облыстық жарыстардың көбейетіні көңілге сенім ұялатады.
Республикалық жарыстардың саны жиырма алтыны көрсетіп отыр. Бұл көрсеткіштер соңғы бес жылдағы нәтиже болғандықтан көп те аз да емес. Республикалық сайыстардың ұйымдастырылуы мен қатысатын спортшылар дайындығының жоғары деңгейде болуы керектігін ескерсек бес жылдағы жиырма алты жарыс спортшыларрымызды үлкен белестерді бағындыруға дайын екеніні бір көрініс болып табылады.
Халықаралық жарыстар да солай. Тұғыры биік жеңісті жетістікке жету жолында спорттық нәтижені нәтижелі көрсетіп жүрген спортшыларымыздың жетістігі ғана емес еліміздегі спорттың дамуына үлес қосуда үлкен іс-шаралардың нәтижесі деп те қабылдауымыз керек.
Бұқаралық спорт түрлерінің мектеп оқушыларына насихатталудағы негізгі алғышарттары біздің зерттеу жұмыстарымыздың бір мінтерінің көрініс болатын. Аталған спорт түрлерінің маңыздылығын бала денсаулығы үшін де ата-анасы денсаулығы үшін де маңыздылығын, осы бағыттағы елімізде жүргізіліп жатқан жұмыстар бойынша нәтижелерді талқылау да мектеп оқушыларынанда тұрғылықты халықтанда арнайы әрі жүйелі сұрақтар қоя отырып сауалнамалар жүргізген болатынбыз.
Стандартты сауалдардың ең біріншісі спорт түрлерімен немесе дене шынықтыру жаттығуларымен айналысуға не кедергі дене бағытта болған. Мұндай сауалнамалар көп жағдайда халықтың әлеуметтік статусын, денсаулығына көңіл бөлу-бөлмеуін, немесе спорт түрлерінің маңыздылығын, тіпті салауатты өмір салты бойынша ұстанымдарының сауаттылығын айқындау барысында жүргізіетіні белгілі. Біздің мақсатымыз, бұқаралық спорт түрелімен айналыса отырып денсаулықты жақсартуға болатытын, орта мектеп жасындағы балалардың нағыз өсіп-жетул кезеңдерінде қимыл белсенділігінің маңыздылығын түсіндіру және ата-аналдың тегін спорт түрлерімен балаларына болашақта денсаулығын жақсартып қана қоймай, үлкен спорттық жетістіктерге жету жолында уақыты мен көңілін бөлсе жеткілікті екенін ғылыми зерттелер барысында жеткізу болатын.
Төменгеі диаграммалық суреттегі сауалнаманың нәтижелерінің негізігілеріне тоқатала кетсек, көпшілікке ұсынылған сұрақтар негізінде спорттық жатығулардың қандай да бір түрімен айналысуға басты себептің бірі, уақыттың тығыздығна байлагысты деген жауапең жоғары пайыздық көрсеткішті алып отыр (сурет 3).